Alerji: Nedir, Belirtileri ve Tedavisi

Avicenna Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doktorları, alerji hakkında merak edilenleri anlattı.

Alerji Nedir?

Normalde vücuda mikroplar girdiği zaman vücut kendini korumak için bağışıklık sistemi aracılığı ile ölçülü bir şekilde tepki vererek mikropların olduğu bölgeye koruyucu hücrelerin yığılmasını sağlar. Bu koruyucu hücrelerden yine korunma için gerekli bağışıklık sistemini daha da aktive edecek bir takım maddeler salınır. Vücut bu hücreler ve bu maddelerle mikroplara karşı savaşır. Alerjide ise alerjen denilen maddeler vücuda girdiğinde vücut bunu kendisine zarar verecek bir madde ya da mikrop olarak algılıyor ve bağışıklık sistemini çalıştırarak ilgili bölgeye enflamasyon olarak tanımlanan koruyucu hücre ve maddelerin birikmesini sağlıyor. Bu biriken hücre ve maddeler miktar olarak fazla boyutlara ulaşıyor ve bunlar mikrop sandığı alerjeni öldürmeye çalışırken vücut hücrelerine zarar veriyor. İşte tüm bunlar, alerji nedir sorusunun yanıtıdır. Yani alerji vücudun bağışıklık sisteminin alerjen denilen maddelere karşı abartılı ve yanlış cevabı olarak tanımlanabilir. Bu abartılı cevap nedeniyle hedef organ olarak tanımlanan organa spesifik belirti ve bulgular oluşur. Bu hastalık sadece vücutta alerji, alerji kaşıntı, yüzde alerji ya da cilt döküntüsünden ibaret değildir. Hedef organa göre alerjik reaksiyonlar ve belirtileri değişiklik gösterir.

Alerji Doktoru

Bu hastalık kişide zamana, mekana, iklime, bölgeye bağlı olarak değişebileceği gibi alerjenle temas sıklığı ve kişinin hassasiyetine bağlı olarak süreklide olabilir. Alerji çok basit bir hapşırıktan, nefes darlığına, sindirim bozukluğuna hatta ölüme kadar giden değişik durumlara neden olabilir. Ataşehir Avicenna Hastanesi alerji bölümü gibi çalışır ve bu konuda bir takım test ve tedaviler uygular. Bu noktada göğüs hastalıkları uzman doktorları aynı zamanda bir alerji doktoru gibi faaliyet gösterebilir.

Alerji Çeşitleri ve Alerji Belirtileri

Avicenna Hastanesi alerji bölümü, alerji çeşitleri ve alerji belirtileri fark etmeksizin tedavi uygular. Birçok hasta alerji belirtileri gösterdiği zaman alerji için hangi bölüme gitmeliyim diye sorar. Bu noktada alerjinin türüne göre bölüm değişikliği görülebilir. Gıda alerjisi, yumurta alerjisi ya da ilaç alerjisi gibi alerjiler için farklı bölümler tedavi uygularken, bahar nezlesi ya da mevsimsel alerjik durumlar için yani alerjik rinit için göğüs hastalıkları tedavi uygular. Yine çok aranan gluten alerji belirtileri için de farklı bölümler tanı ve tedavi koyar. Gıda alerjileri hangileridir? Alerjik rinit nedir? Yumurta alerji yapar mı? Saman nezlesi bir alerji midir? Alerjik rinit nedir? İşte bütün bu sorular için aşağıdaki liste incelenebilir. En çok görülen alerjik çeşitleri ve alerji belirtileri belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Üriker: Ciltte döküntü, kaşıntı, kızarıklık
• Alerjik Rinit: Burun akıntısı, hapşırık, burun tıkanıklığı, koku ve tat alamama
• Alerjik konjuktivit: Gözde sulanma, akıntı, kızarıklık
• Astım: Öksürük krizleri, nefes darlığı, hırıltılı ve ıslıklı soluma
• Gıda Alerjisi: İshal, şişkinlik, sindirim bozukluğu
• Gluten Alerjisi: Glutene karşı hassasiyet
• Güneş Alerjisi: Fotodermatozlar denilen hastalık grubu
• Alerjik Astım: Alt solunum yollarını etkiler
• Anjionörotik ödem: Hızlı gelişen dilde boğazda şişlik, hissi, ses kısıklığı, nefes darlığı ileri evrede de müdahale edilmezse solunum tıkanması ve ölüm
• Anafilaksi: Temas sonrasında saniyeler içerisinde gelişen solunum sıkıntısı, tansiyon düşmesi, kalp ritim bozuklukları, müdahale edilmezse ölüm riski

Alerji Tedavisi

Alerjide en önemli tedavi korunmadır. Peki, alerji neden olur ve alerji nasıl geçer? Alerji hapı ya da alerji ilaçları alerjilere karşı etkili midir? Korunma hem belirtilerin ve hastalığın başlamasını engellemek için gereklidir hem de belirtilerin ve hastalığın kontrol altına alınmasını sağlamak için gereklidir. Alerji ilaçları, hastalığın çeşidine, sıklığına, süresine ciddiyetine göre değişiklik gösterebilir. Hatta değişik mesleklerde değişik alerji hapı kullanmak gerekebilir. Çünkü bir çok alerji ilacı uyku ve sersemlik yaptığı için dikkat gerektiren işlerde çalışanlarda, uzun yol şoförlerinde pilotlarda dikkatli olmak gerekir. Ayrıca bazı hastalıklarda ve bazı ilaçların kullanımında alerji ilaçlarının birlikte kullanılmasının olumsuz etkilerinin olabileceği unutulmamalıdır. Çok enteresan olsa da bazen alerji ilacının kendisinin bazı kişilerde alerjiye neden olabileceği de bilinmelidir. Buna ilaç alerjisi denilmektedir.

Bahar Alerjisi

Bahar alerjisi, alerjik rinit ve astım tarzında seyredebilir. Genellikle ilkbahar bazen sonbahar aylarında havada uçuşan gözle göremediğimiz polenlerle temas sonucu oluşan klinik tabloyu anlatır. Her bitkinin ve ağacın genellikle ilkbahar ayları da olsa farklı polen salınım ayları vardır. Aynı bitkinin sıcaklığın etkisi ile farklı bölgelerde farklı zamanlarda polen salınımı mümkündür. Bunun için yerel ülkesel hazırlanmış polen takvimleri mevcuttur. Bu takvimlere bakarak hangi aylarda tedbirli olmamız gerektiği konusunda bilgi sahibi olabiliriz. Bu polenle kişi karşılaştığında alerjik riniti varsa burun bu alerjenin atılması için burun akıntısını arttırarak, bunu dışarı atmaya çalışacaktır. Temas devam ettiği sürece vücut daha ileri gidip burun içerisindeki dokunun ödemi, şişmesi nedeniyle burunu tıkayıp içeri polen girişini engellemeye çalışacaktır. Bu da solunumun burundan yapılmasını engelleyecektir. Bu kişilerde gece horlama, ağzı açık uyuma, enfeksiyonlara yatkınlık oluşabilmektedir. Dolayısı ile bu kişiler sık enfeksiyon geçirebilmektedir. Alerjik kişilerde sıklıkla enfeksiyon ve alerjik belirtiler birbirine karışmakta bazen gereksiz antibiyotik kullanılmakta, bazen de alerji ilacı kullanılmadığı için şikayetler devam etmektedir. Kesin ayrımı için bazı tetkikler ve muayene gerekli olabilse de genel olarak bu hastalık ani başlar, temasla ortaya çıkar, belirtiler kısa sürede değişebilir, ateş olmaz. Enfeksiyonda ise genellikle ateş vardır, belirtiler nispeten daha yavaş gelişir, tedavi edilmediği sürece ilerlemeye meyillidir. Bazen enfeksiyon ve alerji birlikte bulunabilir yani enfeksiyonlar alerjiyi tetikleyebilir, veya bu hastalık enfeksiyona zemin hazırlayabilir. Alerjide en önemli tedavi korunmadır. Korunma hem belirtilerin ve hastalığın başlamasını engellemek için gereklidir hem de belirtilerin ve hastalığın kontrol altına alınmasını sağlamak için gereklidir. Polen alerjisi sorunundan korunmak için polenin olduğu aylarda yeşillik bölgelerden uzak durmak gerekir, hatta araba ile yeşillik bölgelerden geçerken camların kapalı, polen filtrelerinin temizlenmiş, dış ortamdan klimanın hava alması engellenmiş olmalıdır. Dış ortamdan eve geldiğimizde üzerimizde bulunan polenlerden kurtulabilmek için kıyafetlerimizi değiştirmeli, duş alınmalıdır. Evin havalandırılması rüzgarın olduğu saatlerde değil de havanın durgun olduğu saatlerde yapılmalıdır. Süs bitkilerinin polenlerine karşı çok nadir alerji gelişiyor olsa da evde çalışma ortamımızda, özellikle yatak odamızda çiçek bulundurmamalıyız.

Alerji İlacı

Sürekli kullandığımız doktor tarafından reçete edilen ilaçlarımız varsa bunları mevsimin başlamasından 1-2 hafta önce kullanmaya başlamalıdır. Eğer daha önce kullanılan bir alerji ilacı yoksa bir doktora danışılmalı. Ayrıca değişik mesleklerde değişik alerji ilaçları kullanmak gerekebilir.

Ev Tozu

Ev tozu; kapalı mekanlarda bulunan ve büyük çoğunluğunu tıpkı kepek gibi insanlardan dökülen deri döküntülerinin oluşturduğu içerisinde çeşitli mikroorganizmaların da bulunduğu tozdur. Alerjiye sebep olabilir. Bu tozun önemi içerisinde gözle görülemeyen küçük mikropların yaşaması ve bunların çoğalması için uygun bir ortam oluşturmasıdır. Bu mikroplar içerisinde en önemlisi mite, ya da akar denilen türlerdir. Miteların yaşayıp çoğalabilmeleri için ihtiyaç duydukları en önemli şeyler yeteri kadar nem ve insanların deri döküntüleridir. Bu nedenle mitelar deniz kenarındaki yerleşim yerleri ve şehirlerde nem oranının yüksekliği nedeniyle daha iyi bir yaşam şansı bulurlar. Kurak nemsiz bölgelerde ülkemiz için İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaşama olanakları çok daha azdır. 1 gram ev tozu içerisinde 19000 adet mite bulunabilir. Bahsettiğimiz nedenlerden dolayı ev tozunu yok etmek mümkün değildir. Alınacak bir takım önlemlerle ev tozunu ve dolayısı ile içerisindeki mikropları en aza indirmek mümkündür. Tozlar ve dolayısı ile mitelar tüylü ve yünlü şeylerin içerisinde bol miktarda bulunduğu için bunlara yönelik önlemler daha çok önem arz eder. Dikkat edilmesi gereken başlıca eşya ve önlemleri şöyle sıralayabiliriz:

• Yatak ve nevresimler: İnsan ömrünün en çok geçtiği ve en çok deri döküntüsünün olduğu yer ortalama 7-8 saat ile yatak ve yatak odasıdır. Yatak, yorgan ve yastıklar yün ve pamuk olmamalıdır. Mümkünse silikon veya elyaf yorgan yastıklar seçilmelidir. Bunlar ayda en az 1 kez çamaşır makinesinde sıcak su ile yıkanmalıdır. Nevresim takımları toz geçirmeyen anti alerjik özelliği olanlardan tercih edilmelidir. Nevresimler haftada 1 kez az kullanılmış olsa dahi ya çamaşır makinesinde yıkanmalı ya da ütülenmelidir.
• Döşeme ve zemin: Islak, silinebilir zeminler tercih edilmeli, özellikle halıfleks ve halılar kaldırılmalıdır. İlla yere bir şey serilmek istenirse ayda 1 kez çamaşır makinesinde yıkamak kaydı ile kilim tercih edilmelidir. Yatak odası oturma odası ve mutfak özellikle dikkat edilmesi gereken yerlerdir. Astımlı kişi mümkün mertebe ev temizliği yapmamalı hatta temizlik bittikten 2-3 saat sonrasına kadar havada asılı bulunan tozlar çökünceye kadar ortama girmemelidir. Temizlik yapması gerekiyorsa kuru süpürmelerde toz makinenin arka kısmından çıkıp ortama yayıldığından elektrik süpürgesi yerine ıslak yıkama yapan ve böylece tozu içeride hapseden halı yıkama makinesi tercih edilmelidir. Temizlik sırasında ağız ve burun özel maske ile kapatılmalı maske yoksa nemli havlu gibi kalın bir bez kullanılmalıdır.
• Koltuk ve mobilyalar: Kaplamaları kadife gibi tüylü kumaşlardan olmamalı ıslak silinebilir parlak kumaş, vinleks ya da deri tercih edilmelidir.
• Perdeler: Silinebilir stor perdeler tercih edilmeli, kumaş perde ve tüller ayda 1 kez çamaşır makinesinde yıkanmalı ya da ütülenmelidir.
• Kıyafetler: Tüylü kaban, yün kazak tercih edilmemeli, kıyafetler tek parça halinde baştan giyilip çıkarılanlar yerine düğmeli olanlar tercih edilmeli. Kıyafetler iç çamaşırları dahil sık ütülenmeli ya da yıkanmalıdır.
• Oyuncaklar: Peluş oyuncaklar tercih edilmemeli vazgeçilemeyen bu tür oyuncaklar mümkünse çamaşır makinesinde sık yıkanmalı ya da buzlukta dondurulmalıdır.

Sıkça Sorulan Sorular