توانبخشی به عنوان بخشی اساسی از پوشش بهداشت جهانی، یکی از عوامل کلیدی در ارتقای کیفیت زندگی، جلوگیری از بیماری، درمان و مراقبت‌های تسکینی به‌شمار می‌آید. توانبخشی کمک می‌کند تا افراد در هر سنی، از کودکان و بزرگسالان گرفته تا سالمندان، بتوانند استقلال خود را در انجام فعالیت‌های روزمره حفظ کنند و با شرایط جسمی و روحی خود سازگاری بیشتری پیدا کنند. به‌ویژه در دنیای امروز که به دلیل افزایش طول عمر و همچنین بیماری‌های مزمن، نیاز به این نوع درمان در سطح جهانی به‌سرعت در حال افزایش است، این حوزه از اهمیت بیشتری برخوردار شده است.
بخش توانبخشی فیزیکی و پزشکی به بررسی و درمان اختلالات حرکتی و محدودیت‌های عملکردی ناشی از مشکلات عصبی، عضلانی و اسکلتی می‌پردازد. این اختلالات ممکن است به دلایل مختلفی مانند آسیب‌های جسمی، جراحی، بیماری‌های عصبی و عروقی، مشکلات مادرزادی و حتی آسیب‌های ناشی از سوانح ایجاد شوند. به همین دلیل، بخش توانبخشی به کمک انواع درمان‌های تخصصی، مانند الکتروتراپی، فیزیوتراپی، و ورزش‌های تنفسی، سعی می‌کند تا کیفیت زندگی بیماران را ارتقا دهد.
توانبخشی چیست و چه افرادی به آن نیاز دارند؟
به‌طور کلی، توانبخشی به مجموعه‌ای از مداخلات گفته می‌شود که هدف از آن‌ها بهینه‌سازی عملکرد بدن و کاهش ناتوانی افراد مبتلا به مشکلات سلامت است. این مشکلات می‌توانند از بیماری‌های مزمن، آسیب‌های حاد، جراحی، مشکلات مربوط به سن و حتی عوارض ناشی از تصادفات باشند. توانبخشی با کمک متخصصان مختلف و از طریق درمان‌های فیزیکی، دارویی و رفتاری، تلاش می‌کند تا علائم مشکلات مختلف را کاهش دهد و افراد را به زندگی روزمره بازگرداند.
هر کسی ممکن است در طول زندگی خود نیاز به توانبخشی داشته باشد. به‌عنوان مثال، کودکی که مشکل مادرزادی در حرکت دارد، فردی که پس از سکته مغزی نیاز به بازآموزی دارد، یا سالمندی که با مشکلاتی همچون آرتروز یا پوکی استخوان دست‌وپنجه نرم می‌کند، همگی می‌توانند از خدمات توانبخشی بهره‌مند شوند.
بیماری‌ها و شرایطی که می‌توانند تحت توانبخشی قرار بگیرند:
۱. مشکلات عضلانی و اسکلتی
مشکلات مربوط به سیستم عضلانی و اسکلتی از جمله شایع‌ترین دلایل مراجعه به توانبخشی هستند. این مشکلات شامل بیماری‌های مفصلی، دردهای مزمن در ناحیه کمر، گردن، شانه و زانو، مشکلات ناشی از پوسچر و وضعیت بدنی نادرست، و بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان می‌باشد. در توانبخشی، این مشکلات از طریق تمرینات تقویتی، حرکات اصلاحی و در برخی موارد با کمک درمان‌های فیزیکی مانند گرما یا سرمادرمانی، بهبود می‌یابند.
۲. بیماری‌های عصبی
از مهم‌ترین بیماری‌های عصبی که نیاز به توانبخشی دارند می‌توان به سکته مغزی، فلج مغزی، آسیب‌های نخاعی، و مشکلات عصبی محیطی مانند سندرم تونل کارپ اشاره کرد. در این بخش، توانبخشی کمک می‌کند تا بیماران با بازآموزی عضلات، تعادل و حرکت، توانایی‌های خود را بازیابند و علائم ناشی از بیماری‌های عصبی را کنترل کنند.
۳. بیماری‌های روماتیسمی و التهابی
بیماری‌های روماتیسمی، مانند آرتریت روماتوئید و اسپوندیلیت آنکیلوزان، از جمله شرایطی هستند که نیاز به مداخلات توانبخشی دارند. در این موارد، هدف از توانبخشی کاهش التهاب، جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به مفاصل و بهبود عملکرد حرکتی بیماران است. درمان‌های فیزیکی و ورزش‌های خاص می‌توانند درد را کاهش دهند و دامنه حرکتی را افزایش دهند.
۴. توانبخشی پس از جراحی
بسیاری از بیماران پس از جراحی‌های مختلف، از جمله جراحی‌های مفاصل یا جراحی‌های اعصاب، نیاز به توانبخشی دارند تا توانایی‌های حرکتی خود را باز یابند. به‌عنوان مثال، توانبخشی پس از جراحی تعویض زانو یا لگن شامل تمرینات تقویتی، بازآموزی راه‌رفتن و استفاده از تجهیزات کمکی برای تسریع بهبودی است.
روش‌های درمانی
الکتروتراپی
الکتروتراپی یکی از روش‌های معمول در این نوع درمان است که با استفاده از جریان الکتریکی، عضلات را تحریک کرده و به بهبود دامنه حرکتی، کاهش درد و افزایش گردش خون کمک می‌کند. این روش در درمان مشکلات عضلانی، عصبی و دردهای مزمن کاربرد دارد.
فیزیوتراپی و درمان‌های حرکتی
فیزیوتراپی، شامل تمرینات حرکتی و تقویتی است که به افزایش قدرت عضلات، تعادل و دامنه حرکتی کمک می‌کند. این روش‌ها از جمله تمرینات مقاومتی و کششی برای بهبود عملکرد کلی بدن و کاهش درد استفاده می‌شود.
تمرینات تنفسی
در بیماران با مشکلات تنفسی و افراد بستری در بخش‌های مراقبت ویژه، تمرینات تنفسی نقش مهمی در بهبود عملکرد تنفسی و جلوگیری از عفونت‌های ریوی دارد. این تمرینات به افزایش ظرفیت ریوی و تقویت عضلات تنفسی کمک می‌کند.
اهمیت و مزایای توانبخشی
توانبخشی نه‌تنها به بازیابی توانایی‌ها و کاهش مشکلات جسمی کمک می‌کند، بلکه از بستری‌های مکرر در بیمارستان و عوارض ناشی از بی‌حرکتی جلوگیری می‌نماید. از جمله دیگر مزایای توانبخشی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش هزینه‌های درمانی و جلوگیری از بستری‌های طولانی‌مدت
- افزایش استقلال و بهبود کیفیت زندگی: این خدمات کمک می‌کند تا افراد بتوانند به فعالیت‌های روزمره، شغلی و اجتماعی خود بازگردند.
- بهبود سلامت روانی: با بازگشت به فعالیت‌های روزمره و افزایش استقلال، اعتمادبه‌نفس افراد نیز تقویت می‌شود.
بیمارستان بین‌المللی آویسنا
بیمارستان بین‌المللی آویسنا با بهره‌گیری از تیم تخصصی و تجهیزات پیشرفته، خدمات جامعی در زمینه توانبخشی ارائه می‌دهد. این بیمارستان با داشتن پزشکان و فیزیوتراپیست‌های مجرب و استفاده از روش‌های روز دنیا، درمان‌های موثر و مداوم را به بیماران ارائه می‌کند. تیم تخصصی این مرکز با برنامه‌های درمانی منحصر به فرد و استفاده از تکنیک‌های مختلف، به بهبود سریع‌تر بیماران کمک می‌کنند. بیمارستان ما با توجه ویژه به نیازهای فردی هر بیمار، محیطی آرام و مناسب برای بازگشت به زندگی مستقل فراهم می‌کند.
دلایل متعددی برای مراجعه به توانبخشی وجود دارد، از جمله دردهای مزمن عضلانی، مشکلات حرکتی، آسیب‌های ورزشی، و کاهش توانایی‌های حرکتی ناشی از بیماری‌ها.
بله، هر فردی ممکن است در طول زندگی خود به این نوع خدمات پزشکی نیاز داشته باشد. از کودکان تا سالمندان، تمامی افرادی که مشکلات جسمی و حرکتی دارند، می‌توانند از این خدمات بهره‌مند شوند.
توانبخشی یک مکمل اساسی در کنار درمان‌های پزشکی است. هرچند که در برخی موارد، این درمان به‌تنهایی می‌تواند علائم را کاهش دهد، اما بهترین نتایج معمولاً با ترکیب آن با درمان‌های پزشکی حاصل می‌شود.
خیر، این درمان برای تمامی گروه‌های سنی قابل استفاده است و هر کس در هر سنی که نیاز به بهبود کیفیت زندگی خود دارد، می‌تواند از این خدمات استفاده کند.
