Kız çocuklarının fallik dönemde babalarına karşı çekim duyup annelerine karşı düşmancıl tavırlar sergilediklerini iddia eden teoridir. Elektra kompleksi, kız çocuğun 3-6 yaşları arasında görülmektedir. Babayı kayırma, anneye karşı agresif ve düşmancıl tavırlar sergileme bu kompleksin temelini oluşturmaktadır.
Elektra kompleksi, Sigmund Freud ile bağdaştırılmaktadır. Ancak Oedipus kompleksini açıklayan Sigmund Freud olsa da Elektra kompleksi ilk kez Carl Gustav Jung tarafından ortaya atılmıştır. Jung, kız çocukların babalarını çok sevdikleri ve annelerine karşı giderek artan düşmanca bir tutum sergilediklerine dair teorisi ile bu kompleksin açıklamasını 1913 yılında gerçekleştirmiştir.
Elektra Kompleksi Nasıl Anlaşılır?
Kız çocuklarında elektra kompleksi, anneye karşı artan kıskanç tutumları ile anlaşılabilmektedir. Kompleksin ilk dönemlerinde anneyi taklit, zıtlaşma, kıskançlık ve babanın yanında anneyi yerme gibi davranış biçimleri görülmektedir. İlerleyen süreçte bu belirtiler kendilerini daha şiddetli bir nefret duygusuna ve düşmancıl bir tavra bırakabilmektedir.
Elektra kompleksi, özellikle anneler için son derece sancılı geçen bir dönemdir. Bu dönemde çocukların kıskanç ve saldırgan tavırları için bir çocuk psikiyatrisi randevusu almak faydalı olmaktadır.
Yetişkinlerde Elektra Kompleksi Görülür Mü?
Çözümlenmemiş elektra kompleksinin yetişkinlik çağlarında da kendisini göstermesi mümkündür. Yetişkinlik döneminde görülen elektra kompleksinin farklı psikolojik rahatsızlıklara yol açması mümkün olduğundan muhakkak destek alınmalıdır.
Yetişkinlik döneminde elektra teorisinin sebep olabileceği rahatsızlıklar şu şekilde sıralanabilmektedir:
- Duygudurum bozuklukları,
- Nevroz olarak açıklanan zihinsel bozukluklar,
- Güven problemleri ve romantik ilişkilerde başarısızlık.
Elektra Kompleksinin Belirtileri
Elektra kompleksi farklı pek çok belirti ile kendini göstermektedir. Bu belirtileri şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Anneye karşı kıskançlık beslenmesi, anne ve babanın yalnız kalmasının istenmemesi,
- Baba ile uyumanın istenmesi ve anne ile babanın birlikte yatmasına müsaade edilmemesi,
- Babanın yokluğunda çocuğun huzursuz olması ve huysuzlanması,
- Anneye dargın olunması,
- Çocuk tarafından anne ile olan iletişimin minimize edilmesi,
- Penis kıskançlığı yaşanması,
- Anne ve babanın tartışmalarında koşulsuz bir şekilde babanın tarafının tutulması,
- Annenin ortadan kaybolmasıyla hayatın çok daha güzel bir hâl alacağına dair fanteziler kurulması,
- Babaya karşı cinsel dürtüler hissedilmesi ve bu nedenle psikolojinin zedelenmesi,
- Başarısızlık ve hatalardan annenin sorumlu tutulması,
- Babanın ruh hâlinin yakından takip edilmesi.
Elektra kompleksinde daha ileri düzeyde farklı semptomlar da görülebilmektedir. Kıskançlığın, agresyonun hem çocuğa hem de çevresine zarar vermeye başladığı durumlarda muhakkak profesyonel randevusu alınmalıdır.
Oedipus Kompleksi ve Elektra Kompleksi Arasındaki Fark
Oedipus ve elektra komplekslerinin temeli esasında aynıdır. Fallik döneminde çocuğun, kendisi ile aynı cinsiyetteki ebeveynini düşman olarak görüp karşı cins ebeveyne ilgi duyması, bağlılık geliştirmesi süreçlerini bu komplekslerle açıklamak mümkündür.
Oedipus, erkek çocukların babalarına düşman kesilip annelerine aşık oldukları bir teori iken elektra bunun tam tersidir. Oedipus kompleksinde; erkek çocuk babasını potansiyel bir güç tehdidi olarak görmektedir. Hükmetme, güçlü olma arzusu çocuğun babasından nefret etmesine sebep olmaktadır. Elektra kompleksinde ise; kız çocuk annesini bütün eksikliklerinin ve başarısızlıklarının suçlusu olarak görmektedir.
Her iki komplekste de çocukların fallik dönemindeki gelişim evreleri göz ardı edilmeden hareket edilmelidir. Psikoseksüel gelişimin üçüncü evresi olan fallik dönemdeki gelişmelerin doğru bir şekilde ilerlemesi son derece mühimdir. Oedipus ve elektra kompleksi dönemlerinde çocuk için psikolojik bir destek alınması da faydalı olmaktadır. Avicenna Ataşehir Hastanesi Psikiyatri randevu alma sistemi bu alanda hızlı hizmetler sunmaktadır.
Sık Sorulan Sorular
Penis kıskançlığı, psikanalitik teori çerçevesinde kız çocuklarının penis yoksunluğu hissetmesi sonucu verdikleri kıskançlıktan beslenen tepkileri konu alan bir teoridir. 3-6 yaş aralığındaki fallik evrede penisi olmadığını fark eden kız çocuğun anne tarafından iğdiş edildiğini sanması, anneye karşı asıl düşmanlığın sebebini ortaya koymaktadır. Fallik dönem erkek çocukların da kız çocukların da penis keşfi ve düşkünlüğü yaşadığı bir dönem olarak açıklanmaktadır. Bu dönemde annesi yüzünden eksik yaratılmış hisseden kız çocuğun anneye karşı elektra kompleksi geliştirdiği yorumu yapılabilmektedir.
Elektra kompleksi, hemen tüm kız çocuklarında görülen ve son derece doğal kabul edilen bir dönemdir. Temel belirtiler normal karşılansa da kıskançlığın ve agresyonun ilerlemesi yahut fallik dönem sonrasında da kompleksin etkilerinin devam etmesi psikolojik bir soruna işaret edebileceği için bir uzman görüşü almak gerekebilmektedir.
Yunan mitolojisinden gelen Elektra, babasının ölümünden annesini ve annesinin sevgilisini sorumlu tutan bir karakterdir. Kompleksin Elektra ismini almasının sebebi, Elektra karakterinin annesine beslediği derin kindir. Hikayeye göre Elektra, babasının ölümü sonrası intikam yemini ile hayata tutunarak yıllar sonra ülkelerine dönen küçük kardeşini anne ve sevgili figürlerini öldürmek üzere ikna etmiş ve nihayetinde emellerine kavuşmuştur. Kız çocuğun anneye duyduğu nefreti işleyen bu hikaye, kompleksi açıklamak için kullanılmıştır.
