Dış gebelik yada diğer adıyla ektopik gebelik, döllenmiş yumurtanın rahim içine yerleşmesi gerekirken genellikle fallop tüplerinde( yumurtalıkları ve rahmi birbirine bağlayan bir yapı), nadiren de diğer bölgelerde geliştiği bir durumdur.
Dış Gebelik(Ektopik Gebelik) Nedir?
Normal bir hamilelik, döllenmiş olan yumurtanın sağlıklı bir şekilde rahimdeki yerini almış olması durumudur. Ancak dış gebelik de bu durum farklıdır. Döllenmiş olan yumurtanın yerleşmesi gereken yer olan rahim içi yerine, rahim dışında bir yerlere yerleşmesidir. Bu yerler genellikle fallop tüpleridir. Fallop tüpleri yumurtaları yumurtalıktan rahme taşıyan tüplerdir. Bu tarz dış gebelikler tubal gebelik olarak da bilinmektedir. Nadiren de olsa Yumurtalıkta veya rahim boynunda(serviks) yada abdominal kaviste de dış gebelik görülmesi mümkündür. Dış gebelik normal gebelik gibi sağlıklı ilerlemez. Rahim içi duvarı haricindeki yerler, embriyonun büyüyüp gelişmesi için uygun değildir. Dış gebelik anne sağlığını büyük ölçüde tehdit eder. Lakin bu durumun görülme sıklığı oldukça düşüktür. Ektopik gebeliğin tespit edildiği ilk andan itibaren müdahale edilmesi gerekmektedir. Bu şekilde gebeliğin sürdürülmesi mümkün değildir. Üstelik döllenmiş olan yumurtanın karnın iç kısmında ya da rahim ağzında kalmış olması annenin yaşamını tehdit etmektedir. Böyle bir durumda mutlaka gebeliğin sonlandırılması gerekmektedir.
Ektopik Gebelik Belirtileri Nelerdir?
- Dış gebelik belirtilerinden en yaygın olanı alt karın bölgesinde görülen keskin ve şiddetli ağrılardır.
- Vajinal kanama hamilelik döneminde normal olmayan bir durumdur. Dış gebeliğin bir işareti olabilmektedir. Bu kanamalar genellikle hafif şiddette, pembe veya kırmızı renkle görülebilmektedir.
- Ektopik gebelik belirtileri bazen hamilelik ile aynı olabilmektedir. Göğüslerde hassaslık, regl olmama veya bulantı gibi belirtiler görülebilmektedir.
- Ektopik gebelik pelvik bölgesindeki baskı nedeniyle idrar yaparken ağrıya sebebiyet verebilmektedir.
- Ektopik gebeliğin ilerlemesi durumunda iç kanama görülmektedir. Bu durum düşük tansiyon, hızlı nabız veya bayılma hissi gibi belirtiler ile sonuçlanmaktadır.
- Karnın bir tarafında görülen şiddetli ağrı ve omuz ağrısı
Nedenleri Nelerdir?
- Fallop tüplerinin tıkanması ve ya hasar görmesi, en sık rastlanılan ektopik gebelik nedenlerinden biridir. Tüplerin tıkanması döllenmiş olan yumurtanın rahme ulaşmasını engeller.
- Cinsel yollarla bulaşan enfeksiyonlar fallop tüplerinin iltihaplanmasına yol açarak döllenmiş yumurtanın hareketini zorlaştırır.
- Bazen hormon dengesinin bozulması, döllenmiş yumurtanın rahim içine yerleşmesini engelleyebilmektedir.
- Rahim anormallikleri ve yapısal sorunlar da döllenmiş yumurtanın rahim içine yerleşmesini engeller.
- Daha önce ektopik gebelik geçirmiş olan kadınların tekrarlayan risk altında olabilmektedirler.
- Daha önce tüp ameliyatları geçirilmişse ve ya tüp ameliyatı sonucunda iltihaplanma söz konusu olmuş ise, tüplerde yırtılma ve iç kanamaya neden olabilmektedir.
Dış Gebelik Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Ektopik gebeliğe ilişkin belirtilerden herhangi birine sahip olan bireyle hiç vakit kaybetmeden kadın doğum uzmanına başvurarak muayene olmalıdırlar. uzman tarafından el ile yapılan muayene, ektopik gebeliğe dair bir fikir edinilmesini sağlar. Ama asıl teşhis ultrason yöntemi ile konulmaktadır. Bu yöntem ses dalgaları ile iç organlarının görüntülerinin incelenmesidir. Bu yöntem gebeliğin varlığına dair kesin sonuç sunmaktadır. Dış gebeliğin tam olarak nerede geliştiği, nereye yerleştiği inceleme sonunda ortaya çıkmaktadır. Ayrıca Beta-HCG ve progesteron hormonlarının ölçümüne dair tahliller hastadan talep edilmektedir.
Dış Gebelik Nasıl Önlenmektedir?
Ektopik gebelik genellikle nadir görülen bir durumdur. Ancak çoğu kadın gebelik dönemlerinde veya gebelik planladığı dönemlerde bu sorun ile karşı karşıya kalmaktan korkmaktadır. Dış gebelikten korunmanın kesin sonuç veren bir yolu yoktur. Lakin yaşam tarzı alışkanlıklarını iyi yönde geliştirerek bu risk azaltılabilmektedir. Ektopik gebelik geçirme olasılığını düşürebilmektedir. Yumurtalıklarda görülen çikolata kisti ve ya cinsel yolla bulaşan hastalıklar, ektopik gebelik riskini arttırmaktadır. Gebelikte yapılması gereken testler vardır, bunlar hem annenin hem de bebeğin sağlığı için oldukça önemlidir. Böyle durumlarda bir kadın doğum uzmanına danışarak hareket etmek gerekmektedir.
Dış Gebelik Tedavisi
Ektopik gebelikte embriyonun büyüyüp gelişmesi imkansızdır. Bu nedenle tedavi için tek yol gebeliğin sonlandırılmasıdır. Erken teşhis hayatı tehdit eden kompilaksyonları engellemek için kritiktir. Bu durum hem anne hem de fetüs için ciddi riskler taşımaktadır. Bu yüzden gebelik dokusunun çıkarılması gerekmektedir. Bunun için farklı yöntemlerden yararlanılmaktadır. Gebeliğin hangi seviye de olduğuna bakılarak, hangi tedavinin daha uygun olacağına karar verilmektedir. Eğer hamilelik erken teşhis edilirse ilaç tedavisine başvurulmaktadır.
İlaç Tedavisi
Erken teşhis edilmiş, düzensiz kanaması olmayan, erken dönem Ektopik gebelik için metotreksat adlı baskılayıcıdan yararlanılmaktadır. Bu ilaç hücre büyümesini engeller ve büyümüş hücrelerin yok edilmesini sağlar. Enjeksiyondan sonra ilacın ne kadar işe yaradığını görebilmek için karyonik gonadotropin(HCG) testi yapılmaktadır. Eğer HCG seviyesi yüksek ise, başka bir ilaç enjeksiyonuna ihtiyacınız olduğu anlamına gelmektedir.
Laparoskopik ameliyatlar
Diğer durumlarda ektopik gebelikleri tedavi etmek için kullanılan iki laparoskopik ameliyat vardır. Bunlar salpingostomi ve salpenjektomi dir. Bu işlemlerde göbeğinize yakım karın bölgesinde ufak bir kesik açılmaktadır. Daha sonra doktor, tüp bölgesini görüntülemek için kamera lensi ve ışık ile donatılmış(laparoskopi) ince bir tüp kullanır. Salpingostomi işleminde dış gebelik çıkarılmaktadır. Salpenjektomi işleminde ise hem ektopik gebelik hemde tüp çıkarılmaktadır. Kanama, hasar miktarı ve tüpün yırtılıp yırtılmadığına bağlı olarak hangi işlemin yapılacağı kararlaştırılmaktadır.
Acil Cerrahi
Eğer ektopik gebelik fallop tüplerinin yırtılması sonucunda ağır kanamaya neden oluyorsa acilen ameliyata alınması gerekmektedir. Bu işlem laparoskopik( kapalı) olarak ve ya karına kesik atılarak(laparotomi) yoluyla yapılabilmektedir. Bazı durumlarda fallop tüpü kurtarılamaz. Genellikle fallop tüpünün alınması gerekmektedir. Fallop tüplerinin çıkarılıp çıkarılmayacağı pek çok faktöre bağlıdır. tüpleri alınmamış hastaların yeniden hamile kalabilmesi mümkündür. Yeni bir hamilelik planı ile ilgili uzaman kadın doğum doktoru ile görüşme sağlanmalıdır.
Sık Sorulan Sorular
Eger ilaç tedavisi uygulandıysa tekrardan hamilelik için en az 3 ay ara verilmesi gereklidir. Kapalı ameliyat yöntemi ile müdahale edildiyse 2 adet dönemi sonrası tekrardan gebelik için uygundur. Açık yöntemle ameliyat yapıldıysa 4-6 ay beklenmelidir.
Ektopik gebelik kendini 5-10 haftaları arasında kendini belli etmektedir. Şiddetli karın ağrısı, vajinal kanama ve omuz ağrısı gibi belirtilerdir.
Tek tüpün alınmasından sonraki iki yılın sonunda rahim içi gebelik olasılığı yüzde 50 olarak bildirilmektedir.
Fallop tüpleri belirli bir süreden sonra embriyonun büyümesine izin vermeyecektir. Böyle bir durumda bazı komplikasyonlar görülebilmektedir. Bu nedenle düzenli olarak bir kadın doğum uzmanına muayene olmak gerekmektedir.
