Uyku Terörü Nedir?
Uyurgezerlik ile eşleştirilen gece terörü, parasomnia olarak kabul edilir. Birkaç saniye ile birkaç dakikaya kadar sürebilen bu durum, kişiden kişiye göre farklılık gösterebilir. Çocukların %40’ını etkileyen bu durum, aynı zamanda yetişkinlerde de görülmektedir. Korkutucu bir hastalık gibi görünmesine rağmen, farklı tedavi seçenekleri ile hastalar normale dönmektedir. Çoğu çocuk, gençlik yıllarında bu hastalığı yenerek kurtulabilir.
Bebeklerde Uyku Terörü
Bebeklerde gece terörü panik ve korkuya neden olabilir. Bebekler, çevresindekilere bir tepki vermeyebilir ve kafaları çok karışık bir şekilde görünebilirler. Aynı zamanda çığlık atabilir, ağlayabilir, hızlı nefes alıp verebilir ve kalp hızında artış olabilir. Atak geçtikten sonra ise herhangi bir belirti göstermeyebilir. Bebeğin kötü bir rüya görmesi sonucunda bu ataklar meydana gelmez. Çünkü bu durum rüya dönemi olmayan evrelerde ortaya çıkar. Peki bebeklerde uyku terörü nasıl önlenir?
- Yorgunluğu önlemek adına bebeği her gece aynı saatte yatırmak
- Yatıştırıcı bir gece rutini oluşturmak
- Bebekle aynı odada uyumak
- Bebeğe içerisinde kafein bulunan herhangi bir şey vermekten kaçınmak
Çocuklarda Uyku Terörü
Çocuklarda gece terörü, yine paniğe sebep verebilir. Bu hastalığa bağlı olarak atak geçiren bir çocuk, çığlık atabilir, bağırabilir, yatakta savrulabilir ve yataktan fırlayabilir. Gözleri açık olsa da, tamamen uyanık değildir. Genelde geceleri erken saatlerde başlayan bu ataklar, birkaç dakika sürebilir. Ancak bazen 15 dakika da sürebilir, gece boyunca devam da edebilir. Ataklar, yorgunluk, ateş, bazı ilaçlar, heyecan, ani gürültü, dolu mesane ve anksiyete gibi farklı etkenleri tetikleyebilir.
Çocuğunuz bu durumu yaşıyorsa, yapmanız gereken en iyi şey sakin kalmak ve durum normale dönene kadar beklemektir. Tehlikeli bir duruma düşmediği takdirde müdahale edilmemeli ve bir etkileşimde bulunmamalı, uyandırılmamalı ve gidişatın zararsız olduğunu bilip panik yapmamak gerekmektedir.
Yetişkinlerde Uyku Terörü
Yetişkinlerde gece terörü nadir olarak meydana gelir. Yetişkinler bu durum ruhsal travma ve psikolojik bozukluklar ile ilişkilidir. Aynı zamanda bu kişilerde saldırganlık, kaygı, hafıza kaybı ve kendini yaralama gibi davranışlar görülür. Bu hastalığın altta yatan nedeni ve bozukluğuna bağlı semptomları azaltmak için ilaç tedavisi uygulanabilir.
Uyku Terörü Nedenleri
Solunum Sorunları
Gece terörü gibi daha pek çok huzursuz edici uyku bozukluğuna sahip olan bireyler, uyurken nefes almada sorun yaşarlar. Uyku esnasında solunum sıkıntısı çekenler, nefes almak adına ekstra bir çabaya girdikleri için uyku terörünü tetikleme potansiyeline sahiptirler.
Psikolojik Sorunlar
- Uyku sorunları
- Seyahat durumunda yaşanan uyku bozuklukları
- Huzursuz bacak sendromu
- Yorgunluk
- Ateşli hastalar
- Ameliyat sırasında uygulanan anesteziler
- Alkol kullanımı
- Uyarıcı ve antidepresanlar
- Uyku apnesi
- Madde kullanımı
- Travmaya bağlı ya da uzun süreli stres bozuklukları ile ilişkilidir.
Uyku Terörü Belirtileri
- Terleme
- Korkutucu bir çığlık ya da bağırma ile uyanma
- Yatakta oturur vaziyette kendini bulma
- Göz bebeklerin genişlemesi
- Kalp atışının hızlanması
- Etrafı tekmeleme
- Hızlı nefes alıp verme
- Uykudan uyanamama
- Ertesi sabah olanları hatırlayamama
Uyku Terörü ve Epilepsi Arasındaki Fark
Bu ayrımı yapmak için sadece muayene yeterli olmayabilir. Epilepsi, uyku esnasında meydana gelen karmaşık, çoğunlukla tuhaf ve şiddetli davranışlara sahip nöbetlerdir. Bu olağandışı nöbetler, uyku esnasında görülür ve EEG ve radyolojik bulgular ile tanısı konulabilir. Ancak bu durumda epilepsi nöbetlerini parasomnilerden ayırt etmesi zor olabilir. Uyku kalitesini değerlendirmek adına uyku merkezlerinde polisomnografi adında uyku testleri yapılır. Bunun dışında EEG eşliğinde video polisomnografi (VPSG-EEG) tetkiki, bu bozuklukları ayırt etmeye yardımcı olabilir.
Tanısı
Yetişkinlerde düzenli olarak tekrar edilmediği için teşhis edilmesi zordur. Ve üstelik kişi uyku esnasında neye maruz kaldığını hatırlamaz. Bu durumda da bir tanı koymakta zorluk yaşanır. Ancak kişilerin düzenli uyku saatleri olmasına rağmen, geceleri sık sık uyanması ve yorgun kalkması bu hastalıktan şüphenilmesi gerektiğini gösterir. Bunun dışında doktora gittiğinizde, fiziki muayene yapılır ve uyku bozuklukları tedavi merkezinde bir gece kalmanız tavsiye edilebilir. Uyku laboratuvarında vücudunuza sensörler yerleştirilir ve beyin dalgalarınız, kanınızdaki oksijen seviyeniz, kalp atışı hızınız, nefesiniz, uyurken göz ve bacak hareketleriniz kaydedilir.
Tedavisi
Herhangi bir tedavisi yoktur ancak çocukluk çağında ortaya çıkan bu hastalık büyüdükçe durma eğilimindedir. İleri yaşlarda ortaya çıkan gece terörü için net bir tedavi yöntemi yoktur. Bunun dışında tabii ki bu hastalığa karşı alınacak önlemler vardır. Çocuk odaları daha güvenli hale getirilebilir ve elektronik eşyalar odadan çıkarılabilir. Ayrıca çocukların yeterince dinlenmesi ve uykusunu alması gerekmektedir. Son olarak uyku saati düzenine uyulması ve aynı saatte yatıp aynı saatte kalkmasına dikkat edilmelidir. Bu ve bunun gibi yöntemlerin dışında çocuk hastaları tedavi etmek için nadiren de olsa ilaç tedavisi uygulanır.
Sıkça Sorulan Sorular
Risk faktörleri nelerdir?
Aile geçmişinde uyku terörü ya da uyurgezerlik geçmişi bulunan kişiler risk taşıyabilir. Bunun dışında çocuklarda ve kadınlarda daha yaygın olarak görülür.
Gece terörü kaç yaşında olur?
Çoğunlukla 2 – 6 yaş arasında görülür ve 4 – 5 yıl sürebilir.
