Dizanteri, bakteri veya parazit kaynaklı olarak bağırsaklarda meydana gelen ve şiddetli ishal ile kendini gösteren bir enfeksiyon hastalığıdır. Hastalık, bağırsak duvarında iltihaplanmaya ve dışkıda kan veya mukus görülmesine neden olmaktadır. Bu hastalık genellikle kötü hijyen, kirli su tüketimi veya gıda kaynaklı olarak bulaşır.
Dizanteri Nedir?
Dizanteri, bakteriyel veya parazitik enfeksiyonlardan kaynaklanan ve bağırsakları etkileyen ciddi bir hastalıktır. Bu enfeksiyon, bağırsaklarda iltihaplanmaya ve şiddetli ishale neden olmaktadır. Bazı kişilerde ishal kanlı, mukuslu ve ağrılı olabilmektedir. Dizanteri, kötü hijyen koşullarında, lavabolardan veya tuvaletlerden hızla yayılabilir. Bununla birlikte genellikle kontamine su ya da yiyeceklerle bulaştığı da bir gerçektir. Bu hastalığın başlıca iki türü vardır. Amipli dizanteriye, mikroskobik bir parazit olan Entamoeba histolytica neden olur. Bu türü, daha bulaşıcı ve hızla yayılma eğilimindedir. Her iki form da ağır karın krampları, ateş, dehidrasyon, halsizlik gibi belirtilerle kendini gösterir.
Bu nedeni ciddiye alınması gereken önemli bir hastalıktır. Hastalık tedavi edilmediğinde özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde hayati tehlike oluşturabilmektedir. Tedavisinden önce doktor tarafından gerekli test ve muayeneler yapılmaktadır. Çıkan sonuçlara ve hastalığın şiddetine göre tedavi planı yapılır. Ancak tedavi genellikle enfeksiyonun kaynağına bağlı olarak antibiyotikler veya antiparaziter ilaçlarla yapılmaktadır. ayrıca sıvı ve elektrolit dengesinin korunması çok önemlidir. İyi hijyen uygulamaları, temiz içme suyu kullanımı ve gıda güvenliği, dizanteriyi önlemede önemli rol oynar.
Dizanterinin Belirtileri Nedir?
- Şiddetli ve sık ishal,
- Dışkıda kan veya mukus,
- Ateş ve titreme,
- Karın ağrısı ve kramplar,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Sıvı kaybına bağlı susuzluk (dehidrasyon),
- İştahsızlık,
- Halsizlik ve yorgunluk,
- Bağırsak hareketlerinde ağrı,
- Karında hassasiyet,
- Ağız kuruluğu,
- Bağırsak hareketlerinin sık ve acil olması,
- Ani kilo kaybı,
- Bağırsak gazı ve şişkinlik,
- Halsizliğe bağlı baş dönmesi gibi belirtiler mevcuttur.
Dizanteri Neden Olur?
- Shigella bakterileri (basilli dizanteri),
- Kirli su tüketimi,
- Entamoeba histolytica paraziti (amipli dizanteri),
- Kontamine yiyecekler,
- Yetersiz el yıkama,
- Gelişmemiş sanitasyon sistemleri,
- Yetersiz hijyen koşulları,
- Enfekte kişilerle doğrudan temas,
- Kontamine yüzme sularına girmek,
- Bağışıklık sisteminin zayıf olması,
- Atık suların düzgün yönetilmemesi,
- Kirli yüzeylere temas sonrası ağız yoluyla bulaş,
- Kalabalık ve hijyenik olmayan yaşam koşulları.
Dizanteri Nasıl Bulaşır?
Kolay ve hızlı bulaşabilen bulaştığında da ciddi sağlık sorunlarına yol açan bir hastalıktır. Bu hastalık çoğunlukla kontamine su, yiyecek ve enfekte yüzeylerle temas yoluyla yüzeylerden veya kişiden kişiye kolaylıkla bulaşır. Enfeksiyonun en yaygın nedeni ise dizanteriye neden olan bakteri veya parazitlerin dışkıyla kirlenmiş su ya da yiyeceklere karışmasıdır. Özellikle temiz suya erişimin kısıtlı olduğu bölgelerde, hijyen ve sanitasyon yetersiz olduğunda bulaşma riski de daha fazladır. Kişiden kişiye doğrudan bulaşması da mümkündür. Özellikle enfekte bir kişiyle yakın temas yoluyla kolaylıkla diğer kişilere de bulaşmaktadır. Bununla birlikte sonrası ellerin düzgün yıkanmaması durumunda da sağlıklı kişilere bulaşması mümkündür. Ayrıca enfekte su kaynaklarında yüzme, kötü hijyen koşullarında hazırlanmış yiyecekler ya da enfekte yüzeylere dokunup ağız yoluyla mikropların vücuda girmesi de bulaşma yolları arasında yer alır.
Dizanteri Nasıl Teşhis Edilir?
Dizanteri, öncelikle doktor muayenesi sonrasında da gerekli testlere dayanarak teşhis edilmektedir. Doktor, muayenede ishalin süresi, dışkıda kan veya mukus olup olmadığı, karın ağrısı, ateş gibi belirtileri sorgulayarak hastalık hakkında bilgi toplar. Kesin teşhis için ise dışkı örneği alınarak laboratuvarda incelenir. Bu inceleme, dizanteriye neden olan bakterilerin veya parazitlerin tespit edilmesini sağlamak için en iyi yoldur. Bakteriyel dizanteri vakalarında Shigella gibi bakteriler aranırken, amipli dizanteri için Entamoeba histolytica paraziti incelenmektedir. Ayrıca, hastalığın şiddetine bağlı olarak kan testleri de yapılabilir. Tedavi, teşhis edilen enfeksiyon etkenine göre belirlenir.
Nasıl Tedavi Edilir?
Dizanteri tedavisi, enfeksiyonun kaynağına, nedenine göre değişiklik göstermektedir. Bakteriyel vakalarında, çoğunlukla antibiyotikler kullanılarak enfeksiyon tedavi edilir. Parazitik vakalarda ise antiparaziter gibi ilaçlar kullanılmaktadır. Tedavi sırasında, hastanın sıvı kaybını önlemek için bol miktarda sıvı tüketmesi oldukça önemlidir. ağır vakalarda intravenöz sıvı takviyesi gerekebilir. Aynı zamanda elektrolit dengesini sağlamak için rehidrasyon solüsyonları da kullanılabilir. Bunun yanı sıra İyi hijyen ve sanitasyon uygulamaları, bulaşmayı önlemede yardımcıdır.
Sık Sorulan Sorular
Dizanteri riski altında olanlar hijyen koşullarının yetersiz olduğu bölgelerde yaşayan kişiler, kirli su tüketenler, kalabalık ortamlarda bulunanlar, bağışıklık sistemi zayıf olanlar kişilerdir.
Hastalığın şiddetine, uygulanan tedaviye ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak iyileşme süresi değişiklik göstermektedir. Ancak genel olarak 3-7 gün içerisinde iyileşme görülmektedir.
Evet, dizanteri hastalığı tekrar bulaşabilmektedir. Çünkü enfeksiyona neden olan parazitler veya bakterilerle yeniden temas edildiğinde hastalık yeniden ortaya çıkabilir.
