Cushing sendromu, vücutta aşırı miktarda kortizol hormonu salgılanması sonucu ortaya çıkan bir hormonal bozukluktur. Kortizol, vücudun stresle başa çıkmasına yardımcı olan önemli bir hormondur. Ancak fazla miktarda kortizol üretimi çeşitli sağlık sorunlarına yol açmaktadır.
Cushing Sendromu Nedir?
Cushing sendromu, vücutta aşırı kortizol hormonunun salgılanmasıyla ortaya çıkan ciddi bir endokrin bozukluktur. Kortizol, vücudun stresle başa çıkmasında, kan basıncının düzenlenmesinde ve metabolik süreçlerde önemli rol oynayan bir hormondur. Ancak kortizol seviyesinin uzun süre yüksek kalması, vücutta çeşitli sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Cushing sendromu çoğunlukla kortikosteroid içeren ilaçların uzun süreli kullanımından kaynaklanmaktadır. Bunun yanında, nadiren de olsa, adrenal bezlerdeki tümörler veya hipofiz bezindeki bir anormallik kortizol üretiminin kontrolsüz şekilde artmasına neden olabilir.
Sendromun belirgin belirtileri arasında yüzün yuvarlaklaşması, omuzlarda yağ birikmesi, ciltte morarma, osteoporoz gibi durumlar mevcuttur. Ayrıca yüksek tansiyon, kan şekeri düzeylerinde artış, depresyon, anksiyete gibi belirtilerde mevcuttur. Tedavi seçenekleri ise hastalığın nedenine bağlı olarak değişiklik gösterir. Tedavi yöntemleri arasında duruma göre ilaç dozunun ayarlanması veya kesilmesi, cerrahi müdahale, radyoterapi veya ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Erken teşhis ve uygun tedavi oldukça önemlidir. Ancak tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilmektedir.
Cushing Sendromu Belirtileri Nelerdir?
- Yüzde yuvarlaklaşma ve dolgunlaşma,
- Boyun ve omuzlarda yağ birikimi,
- Kas zayıflığı ve güçsüzlük,
- Karın bölgesinde aşırı yağlanma,
- Ciltte kolay morarma,
- İnce cilt yapısı,
- Kemik erimesi,
- Kan şekeri artışı,
- Yüksek tansiyon,
- Kadınlarda adet düzensizlikleri,
- Ciltte mor çizgiler (striae),
- Erkeklerde cinsel isteksizlik ve iktidarsızlık,
- Ruh hali değişiklikleri (depresyon, anksiyete) gibi belirtiler mevcuttur.
Neden Olur?
- Uzun süreli kortikosteroid ilaç kullanımı,
- Adrenal bezlerdeki iyi huylu veya kötü huylu tümörler,
- Kortizol salgılayan adrenal adenomlar veya karsinomlar,
- Hipofiz bezindeki tümörler,
- Genetik yatkınlık (nadir durumlarda),
- Ektopik ACTH salgılayan tümörler (genellikle akciğer kanseri) gibi faktörler hastalığın nedeni olabilmektedir.
Cushing Sendromu Tanısı Nasıl Konulur?
Bu sendromun tanısı, hastanın belirtilerine dayanarak ve çeşitli laboratuvar testleriyle konulmaktadır. Ancak ilk olarak doktor hastanın tıbbi geçmişini dinler ve fiziksel muayene yapar. Cushing sendromundan şüphelenilirse, kortizol seviyelerini ölçmek için birkaç test uygulanır. En yaygın testlerden biri, idrarın 24 saat boyunca toplanarak kortizol seviyelerinin ölçüldüğü 24 saatlik idrar kortizol testidir. Bununla birlikte sabah erken saatlerde yapılan tükürük kortizol testi de kortizolün normalden yüksek olup olmadığını gösterebilmektedir. Deksametazon baskılama testi de bu hastalığın teşhisinde sıklıkla tercih edilen yöntemlerden biridir. Eğer kortizol seviyeleri yüksek çıkarsa, sendromun kaynağını belirlemek için hipofiz ve adrenal bezlerin görüntüleme yöntemleri (MR, BT) kullanılır. Tanı sürecinde, hastalığın kesin nedeni belirlenerek uygun tedaviye yönlendirilir.
Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?
Bu sendromun tedavisi, altta yatan nedene bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu tedavideki asıl amaç kortizol seviyelerini normale döndürmektir. Eğer sendrom, uzun süreli kortikosteroid ilaç kullanımına bağlı olarak geliştiyse, ilaçların dozunun kademeli olarak azaltılması veya mümkünse tamamen kesilmesi önerilmektedir. Ancak, bu ilaçlar bazı hastalıklar için hayati önem taşıdığından, doktor kontrolünde yapılması gereklidir. Eğer bu sendrom hipofiz veya adrenal bezlerdeki tümörlerden kaynaklanıyorsa, cerrahi müdahale gerekmektedir. Bunun yanı sıra radyoterapi veya ilaç tedavisi uygulanabilir. Adrenal tümörler veya ektopik ACTH üreten tümörler varsa, cerrahi müdahale ile bu tümörler de alınmaktadır. Tedavi sonrası hastaların yakından izlenmesi, kortizol seviyelerinin dengede kalmasını sağlamak açısından önemlidir.
Sık Sorulan Sorular
Bu sendrom, genellikle kortizol hormonu seviyesinin uzun süre yüksek olduğu durumlarda ortaya çıkar ve kortikosteroid ilaçları uzun süre kullanan kişilerde, adrenal tümörleri olan bireylerde veya hipofiz bezinde tümör bulunan hastalarda daha sık görülür.
Bu sendrom, tedavi sonrasında altta yatan neden tam olarak ortadan kaldırılmadıysa veya tekrar gelişirse yeniden ortaya çıkabilmektedir.
Bu sendrom, yetişkinlere kıyasla daha nadir olmakla birlikte, çocuklarda da görülmektedir. Özellikle büyüme geriliği, kilo alımı ve hormonal dengesizlik gibi belirtilerle kendini göstermektedir.
