Mide delinmesi, mide duvarında ani olarak oluşan delik veya yırtıktır. Bu durumda mide içeriği karın boşluğuna sızar ve ciddi, hayatı tehdit eden enfeksiyonlara (peritonit) yol açabilmektedir. Acil cerrahi müdahale gerektiren bir durumdur.
Mide Delinmesi (Mide Perforasyonu) Nedir?
Mide delinmesi (mide perforasyonu), mide duvarının bütünlüğünün bozulması ve bu bölgede delik ya da yırtık oluşması sonucunda mide içeriğinin karın boşluğuna sızmasıyla ortaya çıkan son derece ciddi ve acil bir sağlık sorunudur. Normalde mide içeriği, mide asidi ve sindirim enzimleri sadece sindirim sisteminde kalırken, delinme durumunda bu sıvılar karın boşluğuna yayılmaktadır. Bu da karın zarının iltihaplanmasına (peritonit), şiddetli enfeksiyona ve hatta kısa sürede hayati tehlikeye neden olabilmektedir.
Mide perforasyonu genellikle uzun süren mide ve onikiparmak bağırsağı ülserleri, aşırı alkol ve sigara kullanımı, mideyi zorlayan ağrı kesici ve bazı ilaçların uzun süreli kullanımı, mide kanseri ya da mideye yönelik cerrahi işlemler sonrası gelişebilen bir durumdur. Belirtileri arasında ani başlayan ve giderek şiddetlenen karın ağrısı, bulantı, kusma, ateş, karında sertlik ve hassasiyet bulunmaktadır. Bu belirtiler genellikle hızla ilerler ve hastayı kısa sürede kötü bir genel duruma sokar.
Mide Delinmesi Neden Olur?
- Peptik ülser hastalığı
- Uzun süreli ağrı kesici (NSAİİ) kullanımı
- Steroid ilaç kullanımı
- Aşırı alkol tüketimi
- Sigara kullanımı
- Mide kanseri
- Şiddetli mide enfeksiyonları
- Travma (karın bölgesine darbe, kaza vb.)
- Endoskopi veya mide ameliyatı sonrası komplikasyon
- Kronik gastrit
- Stres ülserleri
- Bağırsak tıkanıklığına bağlı basınç artışı
Belirtileri Nelerdir?
- Ani ve şiddetli karın ağrısı
- Karında sertlik (tahta karın)
- Şişkinlik
- Bulantı
- Kusma
- Yüksek ateş
- Halsizlik
- Terleme
- Nabızda hızlanma
- Nefes alırken zorlanma
- İştahsızlık
- Baygınlık hissi
- Ani tansiyon düşmesi gibi belirtiler vardır.
Mide Delinmesinde Tanı ve Teşhis Yöntemleri Nelerdir?
Mide delinmesinde tanı ve teşhis, genellikle hastanın şikâyetleri ve klinik muayene bulgularına dayanarak hızla yapılmaktadır. Ani başlayan ve şiddetli karın ağrısı, karında sertlik ve hassasiyet tipik bulgulardır. Fizik muayene sırasında “tahta karın” denilen tablo sık görülmektedir. Tanıyı kesinleştirmek için görüntüleme yöntemleri kullanılmaktadır. En sık başvurulan yöntem ayakta çekilen karın ve göğüs röntgenidir. Burada diyafram altında serbest hava görülmesi mide perforasyonunu güçlü şekilde düşündürür. Daha ayrıntılı değerlendirme için bilgisayarlı tomografi (BT) tercih edilir ve hem perforasyonun yeri hem de sızıntının boyutu netleştirilebilir. Laboratuvar testlerinde ise enfeksiyon göstergeleri (yüksek beyaz kan hücresi, CRP yükselmesi) dikkati çekmektedir. Tanı hızlı konulmalıdır. Çünkü gecikme tedaviyi zorlaştırır ve yaşamı tehdit eden komplikasyon riskini artırmaktadır.
Tedavisi Nasıl Yapılır?
Mide delinmesi tedavisi acil olarak yapılması gereken bir müdahaledir ve çoğunlukla cerrahi yöntem gerektirmektedir. Hastaya öncelikle damar yolu açılarak sıvı desteği verilir, antibiyotik başlanır ve hayati bulguları stabilize edilmeye çalışılır. Ardından ameliyatla mide duvarındaki yırtık veya delik kapatılır, karın boşluğuna sızmış mide içeriği temizlenir ve enfeksiyon kontrol altına alınır. Bazı küçük ve sınırlı perforasyonlarda, hastanın genel durumu uygunsa endoskopik yöntemlerle kapatma da yapılabilmektedir. Ancak çoğu vakada açık ya da laparoskopik cerrahi tercih edilmektedir. Tedavi sonrasında yoğun bakımda yakın takip, antibiyotik tedavisi, beslenme desteği ve mideyi koruyucu ilaçlar uygulanır. Erken tanı ve zamanında cerrahi müdahale, hastanın yaşamını kurtaran en önemli faktördür.
Mide Delinmesini Önlemek Mümkün mü?
Mide delinmesini tamamen önlemek her zaman mümkün olmasa da, risk faktörlerini azaltarak büyük ölçüde korunmak mümkündür. Öncelikle mide ve onikiparmak bağırsağı ülseri gibi hastalıklar ihmal edilmeden tedavi edilmelidir, düzenli doktor kontrolü yapılmalıdır. Uzun süreli ağrı kesici (NSAİİ) ve kortizon gibi mideye zarar verebilecek ilaçların doktor önerisi olmadan kullanılmaması önemlidir. Sigara ve alkol tüketiminin bırakılması, dengeli beslenme ve stresten uzak durma mide sağlığını korumada etkilidir. Ayrıca mide şikâyetleri olan kişilerin erken dönemde gastroenteroloji uzmanına başvurarak gerekli tetkikleri yaptırmaları, olası komplikasyonların önüne geçilmesinde hayati rol oynamaktadır. Kısacası, sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve düzenli takip sayesinde mide delinmesi riski büyük ölçüde azaltılabilmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Ameliyat sonrası iyileşme süresi genellikle birkaç hafta sürmektedir. Ancak hastanın genel durumuna, perforasyonun büyüklüğüne ve komplikasyon olup olmamasına bağlı olarak değişebilmektedir.
Mide delinmesi tedavi edilmezse, mide içeriği karın boşluğuna sızmaktadır. Ciddi enfeksiyon (peritonit) ve organ yetmezliği gelişmektedir.
Erken müdahale edilmezse ciddi enfeksiyon ve organ yetmezliğine yol açarak hayatı tehdit edebilmektedir. Zamanında cerrahi müdahale hayat kurtarıcıdır.
