Erken membran rüptürü, gebelikte amniyon kesesinin doğum sancıları başlamadan önce yırtılması ve suyun gelmesi durumudur. Bu durum enfeksiyon riskini artırabilir ve erken doğuma yol açabilir.
Erken Membran Rüptürü (PROM) Nedir?
Erken membran rüptürü (PROM), gebelikte bebeği çevreleyen ve koruyan amniyon zarının doğum sancıları başlamadan önce yırtılmasıyla amniyotik sıvının vajinadan gelmesi durumudur. Normalde su kesesi doğum eylemi sırasında açılır ve bu süreç doğumun ilerlemesine yardımcı olur. Ancak PROM’da zarların erken yırtılması, annenin ve bebeğin sağlığını etkileyebilecek çeşitli riskler doğurabilmektedir. En önemli komplikasyonlardan biri enfeksiyon riskinin artmasıdır. Çünkü amniyotik sıvı artık dış ortamla temas haline gelir.
Ayrıca erken doğum riski, göbek kordonu sıkışması veya doğum sürecinin uzaması gibi sorunlar da ortaya çıkabilmektedir. PROM’un nedenleri arasında enfeksiyonlar, rahim içi basıncın artması, servikal yetmezlik, çoğul gebelik veya önceki doğumlarda benzer öykülerin bulunması sayılabilmektedir. Tanı genellikle annenin şikayetleri, muayene bulguları ve bazı testlerle doğrulanır. Tedavi ise gebeliğin haftasına, bebeğin durumuna ve anne sağlığına göre değişiklik gösterebilmektedir. Bazen doğumun başlatılması gerekebilirken, bazen de yakın takip ve enfeksiyondan korunma öncelikli olur.
Preterm Erken Membran Rüptürü (PPROM) Nedir?
Preterm erken membran rüptürü (PPROM), gebeliğin 37. haftasından önce amniyon zarlarının yırtılması ve amniyotik sıvının vajinadan gelmesi durumudur. Bu tablo, hem anne hem de bebek için önemli riskler taşımaktadır. Çünkü amniyon zarının erken açılması, bebeğin gelişimi tamamlanmadan doğuma yol açabilir ve bu da prematüre doğum riskini artırır. Ayrıca, zarlar yırtıldıktan sonra rahim içi enfeksiyon (korioamnionit) riski yükselir ve bu durum hem anne sağlığını hem de bebeğin sağlığını olumsuz etkileyebilmektedir.
PPROM’un nedenleri arasında rahim içi enfeksiyonlar, rahim veya serviksle ilgili yapısal problemler, çoğul gebelik, önceki gebeliklerde PROM öyküsü veya zarların zayıflığı sayılabilmektedir. Tanıda genellikle anne tarafından bildirilen “suyun gelmesi” şikâyeti, vajinal muayene ve özel testler kullanılır. Tedavi yaklaşımı ise gebeliğin haftasına, bebeğin gelişim düzeyine ve enfeksiyon riskine göre planlanmaktadır. Bazı durumlarda doğumun hızlandırılması gerekebilirken, bazı durumlarda anne ve bebek yakından takip edilerek gebeliğin mümkün olduğunca uzatılması hedeflenmektedir.
Neden Olur?
- Rahim içi enfeksiyonlar
- Servikal yetmezlik
- Çoğul gebelik
- Amniyon zarlarının zayıflığı
- Önceki gebelikte PROM öyküsü
- Travma veya rahim üzerindeki basınç artışı
- Sigara kullanımı
- Yetersiz beslenme
- Polihidramnios (fazla amniyon sıvısı)
- Rahim ve plasenta anomalileri
Belirtileri Nelerdir?
- Vajinadan aniden sıvı gelmesi (su gelmesi)
- Sıvının sürekli ya da damla damla akması
- Vajinada ıslaklık hissi
- Alt karında ya da kasıkta baskı hissi
- Hafif kasılmalar veya erken doğum sancıları
- Kötü kokulu vajinal akıntı (enfeksiyon belirtisi olabilir)
- Bebeğin hareketlerinde azalma
Erken Membran Rüptürü Nasıl Teşhis Edilir?
Erken membran rüptürü tanısı, genellikle annenin “suyum geldi” şeklindeki ifadesiyle başlayan şikâyetlerin değerlendirilmesiyle konulmaktadır. Vajinal muayenede amniyotik sıvının varlığı gözlemlenebilir ve spekulum muayenesi ile sıvının vajinadan geldiği doğrulanır. Ayrıca özel testlerle (nitrazin testi, ferning testi) sıvının amniyotik sıvı olup olmadığı anlaşılabilmektedir. Ultrasonografi ile amniyotik sıvı miktarı ölçülerek zarların yırtılmasına dair destekleyici bulgular elde edilmektedir. Gerekli durumlarda enfeksiyon göstergelerini araştırmak için kan testleri de yapılmalıdır. Tüm bu yöntemlerle erken membran rüptürü kesinleştirilerek uygun tedavi planı oluşturulmaktadır.
PROM Tanısında Hangi Testler Kullanılır?
- Spekulum muayenesi (vajinada sıvı görülmesi)
- Nitrazin testi (amniyotik sıvının pH ölçümü)
- Ferning (eğrelti otu) testi (mikroskop altında kristal görüntüsü)
- Ultrasonografi (amniyotik sıvı miktarının değerlendirilmesi)
- AmniSure / IGFBP-1 testleri (özel biyokimyasal testler)
- Kan testleri (enfeksiyon bulgularını değerlendirmek için)
Doğum Öncesi Erken Membran Rüptürü İçin Tedaviler
Doğum öncesi erken membran rüptürü (PROM) tedavisi, gebeliğin haftasına, annenin ve bebeğin genel sağlık durumuna göre planlanmaktadır. Öncelikli amaç, enfeksiyon riskini azaltmak ve bebeğin güvenliğini sağlamaktır. Bu nedenle anne genellikle hastanede yakın takip altına alınır ve düzenli muayene ile hem annenin hem de bebeğin durumu izlenir. Enfeksiyon gelişimini önlemek için antibiyotik tedavisi uygulanabilmektedir. Eğer gebelik haftası erken dönemdeyse, bebeğin akciğer gelişimini hızlandırmak için kortikosteroidler verilir. Bazı durumlarda erken doğum sancılarını geciktirmek amacıyla tokolitik ilaçlardan yararlanılabilmektedir. Ayrıca ultrason ve NST gibi yöntemlerle bebeğin kalp atışları, hareketleri ve amniyotik sıvı düzeyi düzenli olarak kontrol edilmelidir. Eğer annenin veya bebeğin sağlığını tehdit eden bir durum söz konusu olursa, doğumun başlatılması ya da sezaryen ile doğum yapılması gerekebilmektedir.
Erken Membran Rüptürü Risk Faktörleri ve Riskleri
- Önceki gebelikte PROM öyküsü
- Rahim içi enfeksiyonlar
- Servikal yetmezlik
- Çoğul gebelik
- Polihidramnios (fazla amniyon sıvısı)
- Sigara kullanımı
- Yetersiz beslenme
- Rahim ve plasenta anomalileri
- Travma veya rahim içi basınç artışı
Sık Sorulan Sorular
Tam olarak önlenemez. Ancak enfeksiyonlardan korunmak, sigara kullanmamak ve gebelik kontrollerini düzenli yapmak riski azaltabilmektedir.
Suyun gelmesi durumunda hemen hastaneye başvurmak gereklidir. Evde beklemek veya kendi başına tedavi uygulamak risklidir.
Gebelik haftası, enfeksiyon riski ve bebeğin durumu dikkate alınarak karar verilmektedir. Bazı durumlarda beklenmelidir. Bazı durumlarda ise doğum erken başlatılmaktadır.
