Servikal Yetmezlik (Rahim Ağzı Yetersizliği) Nedir?

Servikal yetmezlik, rahim ağzının gebelik sırasında olması gerekenden erken açılması durumudur. Bu durum, genellikle ağrı veya kasılma olmadan düşük ya da erken doğuma yol açabilmektedir. Erken teşhis ve uygun tedaviyle gebelik süreci güvenli şekilde sürdürülebilmektedir.

Servikal Yetmezlik (Rahim Ağzı Yetmezliği) Nedir?

Servikal yetmezlik, halk arasında rahim ağzı yetmezliği olarak da bilinir ve gebelik sırasında rahim ağzının normalden erken, ağrı veya kasılma olmaksızın açılması durumunu ifade eder. Genellikle gebeliğin ikinci trimesterinde ortaya çıkan bu durum, fetüsün erken doğumuna veya düşük riskine yol açabilmektedir. Servikal yetmezliğin nedenleri arasında önceki düşükler veya erken doğumlar, rahim ağzına yapılan cerrahi müdahaleler, doğumsal rahim ağzı anomalileri veya travmalar yer alabilmektedir. Belirtiler çoğu zaman fark edilmeyebilir. Bazen hafif akıntı veya basınç hissi dışında belirgin bir semptom görülmez. Bu nedenle riskli gebeliklerde ultrason ile rahim ağzı uzunluğunun takip edilmesi önemlidir. Tanı konulduğunda, servikal yetmezlik tedavisinde cerrahi olarak rahim ağzının güçlendirilmesi (serklaj), yatak istirahati, progesteron takviyesi veya risk durumuna göre diğer önlemler uygulanabilmektedir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile birçok kadının gebeliği sağlıklı şekilde devam edebilen bir durumdur. Bunun yanı sıra erken doğum ve düşük riski önemli ölçüde azaltılabilmektedir.

Rahim Ağzı Yetmezliği (Servikal Yetmezlik) Neden Olur?

• Daha önce yaşanan düşükler veya erken doğumlar
• Rahim ağzına yapılan cerrahi müdahaleler (ör. konizasyon, lazer, kürtaj)
• Doğumsal rahim ağzı anomalileri veya zayıf dokular
• Travma veya yaralanmalar
• Çoklu gebelik (ikiz, üçüz gibi)
• Rahim veya serviks ile ilgili enfeksiyonlar
• Hormonal dengesizlikler veya bağ dokusu hastalıkları

Kimlerde Görülür?

• Daha önce erken doğum veya düşük yaşamış kadınlarda
• Rahim ağzına cerrahi müdahale geçirmiş olanlarda
• Doğumsal rahim ağzı veya rahim anomalisi olanlarda
• Çoklu gebelik yaşayan kadınlarda
• Bağ dokusu zayıflığı veya bazı genetik hastalıkları olanlarda
• Rahim veya serviks enfeksiyonu geçirenlerde
• Daha önce travma veya yaralanma yaşamış kadınlarda

Rahim Ağzı Yetmezliği Belirtileri

• Gebeliğin erken döneminde veya ikinci trimesterde ağrısız serviks açılması
• Hafif vajinal akıntı veya mukus gelmesi
• Karın veya pelvik bölgede basınç hissi
• Bel veya sırt ağrısı
• Hafif kanama
• Önceki gebeliklerde tekrarlayan düşük veya erken doğum öyküsü
• Bebeğin pozisyon değişiklikleri veya başın alçalmaya başlaması gibi belirtiler mevcuttur.

Servikal Yetmezlikte Tanı Nasıl Konur?

Servikal yetmezlik tanısı, genellikle hastanın öyküsü ve jinekolojik muayene bulgularına dayanarak konulmaktadır. Daha önce ağrısız düşük veya erken doğum yaşamış kadınlarda bu durumdan şüphelenilmektedir. Ultrasonografi, özellikle transvajinal ultrason, rahim ağzı uzunluğunu ve açıklığını değerlendirmede en önemli tanı yöntemidir. Rahim ağzı uzunluğunun 25 mm’nin altında olması servikal yetmezlik açısından risk oluşturabilmektedir. Ayrıca pelvik muayene sırasında rahim ağzında yumuşama, incelme veya açılma saptanabilmektedir. Gebelik geçmişi ve mevcut bulgular birlikte değerlendirilerek tanı kesinleştirilir ve uygun tedavi planı oluşturulur.

Servikal Yetmezlik Tedavisi

Bu durumun tedavisi, gebeliğin seyrine ve serviksin durumuna göre değişmektedir. En yaygın uygulanan yöntemlerden biri serklaj işlemidir. Bu cerrahi müdahalede rahim ağzı özel bir dikişle güçlendirilir ve gebelik sonuna kadar kapalı tutulur. Ayrıca progesteron takviyesi, yatak istirahati ve sık ultrason kontrolleri ile serviksin açılması önlenmeye çalışılmaktadır. Bazı durumlarda vajinal enfeksiyonların tedavisi veya antibiyotik kullanımı gerekebilmektedir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile çoğu kadın sağlıklı bir gebelik süreci yaşayabilir ve erken doğum riski önemli ölçüde azaltılabilir.

Olası Komplikasyonlar

• Erken doğum
• Düşük riski
• Bebeğin erken doğum sonrası sağlık sorunları (solunum problemleri, düşük doğum ağırlığı)
• Enfeksiyon riski (amnionit, vajinal enfeksiyonlar)
• Serklaj uygulanan durumlarda cerrahi komplikasyonlar
• Rahim ağzında hasar veya yırtılma
• Tekrarlayan gebelik kaybı riski

Servikal Yetmezliği Olan Kadınlar İçin Gebelik Takibi

Rahim ağzı yetmezliği  olan kadınların gebelik takibi, yüksek dikkat ve düzenli kontroller gerektiren bir durumdur. Gebelik boyunca sık aralıklarla ultrason ile rahim ağzı uzunluğu ve durumu izlenmektedir. Progesteron takviyesi, yatak istirahati ve gerekirse serklaj uygulaması ile serviksin erken açılması önlenmeye çalışılır. Ayrıca enfeksiyonların erken tanısı ve tedavisi için düzenli jinekolojik muayeneler yapılmaktadır. Doktor, gebeliğin seyrine göre doğum planını önceden belirler ve komplikasyon riskini azaltacak önlemleri alır. Bu titiz takip sayesinde, servikal yetmezliği olan kadınların çoğu sağlıklı bir gebelik ve doğum süreci yaşayabilmektedir.

Gebelikte Servikal Yetmezliği Önlemek Mümkün mü

Gebelikte servikal yetmezliği tamamen önlemek her zaman mümkün olmamaktadır. Ancak risk faktörlerini bilmek ve erken önlemler almak olası komplikasyonları azaltabilir. Özellikle daha önce erken doğum veya servikal yetmezlik öyküsü olan kadınlarda, gebeliğin erken döneminden itibaren düzenli ultrason kontrolleri ile rahim ağzının uzunluğu takip edilebilmektedir. Doktor önerisiyle progesteron takviyesi, servikal dikiş (serklaj) veya rahim ağzını destekleyen diğer tıbbi yöntemler uygulanabilir. Ayrıca, aşırı fiziksel aktiviteden kaçınmak, ağır kaldırmamak ve stres yönetimi de riskin azaltılmasına yardımcı olabilmektedir. Erken tanı ve uygun takip, servikal yetmezliğin yol açabileceği erken doğum riskini önemli ölçüde düşürmektedir.

Sık Sorulan Sorular