Görülen korkutucu ve kötü rüyalara kabus denmektedir. Kabusların zaman zaman sıklaştığı ve yaşam kalitesini düşürücü bir etki uyandırdığı görülebilmektedir. Sağlıklı olan her insan belli dönemlerde kabus görse de kabus görmenin psikolojik nedenleri de olabilmektedir.
Görülen kabusların pek çoğunun temelinde stres ve üzüntü duygusu yer almaktadır. Gerçekleşmesinden korkulan bir olay, bir kayıp veya yaşanan travmatik bir an kabusların görülmesinde etkili olabilmektedir. Sık sık kabus görmenin temel nedeni depresyon olarak gösterilmektedir. Kabus görmeye neden olan başlıca psikolojik rahatsızlıklar şu şekildedir:
- Depresyon,
- Anksiyete,
- Fobi bozuklukları,
- Travma sonrası stres bozukluğu,
- Insomnia,
- Amnezi,
- Şizofreni.
Tıpkı rüyalar gibi REM uykusu sırasında oluşan kabuslar, her zaman korku duygusunu uyandırmamaktadır. Tiksinti, rahatsızlık, mutsuzluk gibi olumsuz duygular da görülen rüyayı kabus olarak nitelemek için yeterli olmaktadır. Kabus psikolojisinin temelinde öfke, üzüntü, stres, kırgınlık, utanç, tiksinti, kaçış, korku ve yetersizlik duygularının yer aldığı görülebilmektedir. Bu duygular ve sebep oldukları psikolojik rahatsızlıklar, kabusları tetikleyerek görülme sıklıklarını artırmaktadır.
Kabus Nedir? Neden Kabus Görürüz?
Beynin aktif olduğu REM uykusu sırasında anıların konsolidasyonu ile rüya görülmektedir. Bu rüyaların içeriği stres, korku gibi negatif duygularla değişebilmektedir. İnsanda uyku içerisindeyken ve uyandığında olumsuz duygular uyandıran rüyalara kabus denmektedir. Sağlıklı insanların tümünün de zaman zaman kabus gördüğü bilinmektedir. Temelde sağlıklı olmayan bir duygu veya ruh hali sonucu kabusların ortaya çıktığı görülmektedir.
Freud’a göre kabuslar, bastırılmış ve ötelenmiş duyguların gün yüzüne çıkması ile meydana gelmektedir. Bazı araştırmalar ise 40 yaş üstü bireylerde sık kabus görmenin demansın erken habercisi olabileceğini iddia etmektedir.
Kabus, gören kişinin gündelik yaşantısını etkilemediği, sürekliliği bulunmadığı sürece normal kabul edilebilmektedir. Görülen kabusun yaşam kalitesinde değişiklik oluşturması, odak problemleri ortaya çıkarması veya gören kişinin psikolojisini tümüyle olumsuz yönde etkilemesi ise durumu patolojik bir hâle getirebilmektedir.
Kabusa Neden Olan Gıdalar
Kabus görmenin psikolojik nedenlerinin yanı sıra beslenme şekli de tetikleyici olabilmektedir. Dengeli ve sağlıklı beslenmeyen bireylerin kabus görme eğilimlerinin daha fazla olduğu araştırmalarla sabitlenmiştir. Kabus görmeyi tetikleyen ve uyku sırasında rahatsızlık uyandıran gıdalar şu şekilde sıralanabilir:
- Doymuş yağ,
- Acı ve baharatlı yiyecekler,
- Alkol,
- Geç saatlerde tüketilen süt ürünleri ve şeker
- Abur cubur (cips, çekirdek, çikolata vb.)
Sık Kabus Görmek Hangi Hastalığın Belirtisidir?
Görülen kabusların sıklık derecesi de psikolojik rahatsızlıklara karşı yatkınlıkları belirlemekte etkili olabilmektedir. Olumsuz duyguları temel alarak ortaya çıkan kabuslar, en rahatsız olduğumuz noktalara işaret ederek psikolojik durumumuz hakkında bilgi verir. Bu bilgileri takip ederek ulaşılabilecek tanılar da bulunmaktadır.
Olumsuz duyguların en yoğun hissedildiği dönemlerden biri olan depresyon, sık kabus gören kişilerde ilk tespit edilen tanıdır. Genellikle depresyonun kişide uyandırmış olduğu mutsuzluk, rahatsızlık hissi ve üzüntü REM uykusunun kalitesini bozarak kabus oluşumunu tetiklemektedir. Bunun yanı sıra korku ve kaygıların tetiklenmesini sağlayan anksiyete ve fobiler de kabus görmenin esas nedenleri arasında yer alabilmektedir. Bu nedenle depresyon sonrası bu rahatsızlıklar da konulabilecek tanılar arasında yer almaktadır.
Travma sonrası stres bozukluklarına da işaret edebilen kabuslar, yaşanan bir anın tekrarlanması veya olumsuz duygular beslenen bir kişinin sık sık rüyalarda rahatsızlık vermesi gibi şekillerde ortaya çıkabilir.
Kabus Görmek Neye İşaret Eder?
Kabuslar, kişinin farkında dahi olmadığı duygularına işaret edebilmektedir. Özellikle kişinin travmaları ile yüzleşmesi, korkularının temel kaynağını keşfetmesi için kabus incelemelerinden sık sık faydalanılmaktadır. Uzman eşliğinde yapılan incelemeler ile imgelerin içsel sıkıntıları aydınlatması mümkündür.
Kabuslar, genellikle şu durumlara işaret etmektedir:
- Rahatsızlık hissi,
- Psikolojik kaçış,
- Mutsuzluk,
- Korku,
- Üzüntü ve yoğun depresyon,
- Kaygılı ruh hali,
- Tiksinti,
- Kurban psikolojisi,
- Endişe ve stres.
Sık kabus gören, uykusuzluk problemi yaşayan kişilerin muhakkak bir uzmandan yardım alması gerekmektedir. Travma sonrası stres bozuklukları, majör depresyon, tedavisi yapılmamış uyku apnesi gibi rahatsızlıkların teşhisinde kabusların incelenmesi önemli rol oynamaktadır.
Sık Sorulan Sorular
Sık sık kabus gören ve yaşantısında da bunun etkilerini görmeye başlamış kişilerin muhakkak bir uzmandan destek alması gerekmektedir.
Kabusların geçmesi, azalması için uygulanabilecek pek çok tedavi yöntemi bulunmaktadır. Psikolojik destek alınması, rüya günlüğü tutulması, yaşantı içerisinde stres oluşturan etkenlerden uzak durulması kabusların azalmasını sağlayabilmektedir.
