Avasküler nekroz (osteonekroz), kemik dokusunun yetersiz kan akışı nedeniyle ölmesi sonucu oluşan bir durumdur. Kan akışının kesilmesi, kemiğin beslenememesi ve zamanla deforme olarak zayıflamasıyla sonuçlanmaktadır. Genellikle kalça, diz, omuz ve ayak bileği gibi yük taşıyan eklemlerde görülür.
Avasküler Nekroz (Osteonekroz) Nedir?
Avasküler nekroz (osteonekroz), kemik dokusunun kan akışının bozulması sonucu ölmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Bu kan akışı kaybı genellikle travma, uzun süreli steroid kullanımı veya belirli hastalıklar nedeniyle meydana gelmektedir. En sık kalça, diz, omuz ve ayak bileği gibi yük taşıyan eklemleri etkiler. Başlangıçta belirgin semptomlara yol açmayabilir, ancak ilerleyen aşamalarda ağrı, eklem hareketlerinde kısıtlılık ve kemiğin çökmesi gibi ciddi sorunlara neden olabilir. Tedavi süreci, hastalığın evresine bağlı olarak ilaç tedavisi, fizik tedavi veya cerrahi müdahaleyi içerebilmektedir. Erken teşhis ve müdahale, hastalığın ilerlemesini durdurmada ve komplikasyonları önlemede büyük önem taşır.
Avasküler Nekroz Belirtileri Nelerdir?
- İlk evrelerde eklem veya kemikte hafif rahatsızlık,
- Eklem hareketlerinin azalması veya zorlaşması,
- Hareketle artan, zamanla sürekli hale gelen ağrı,
- Etkilenen eklemde hafif şişlik,
- İleri evrede istirahat sırasında bile ağrı hissedilmesi,
- Hareket sırasında gerginlik veya sertlik hissi,
- İlerleyen aşamalarda eklem yapısında bozulma,
- Dokunma veya basınçla artan hassasiyet,
- Gelişmiş vakalarda ciddi deformite ve dayanılmaz ağrı,
- Kalça veya dizde avasküler nekroz varsa yürüme güçlüğü,
- Etkilenen eklem üzerinde ağırlık taşımada güçlük gibi belirtiler mevcuttur.
Osteonekroz Neden Olur?
- Kemik veya ekleme alınan darbe ya da kırık sonrası kan akışının kesilmesi,
- Kan damarlarında yağ birikimine neden olarak kan akışını engellemesi,
- Uzun süreli veya yüksek doz steroid kullanımı,
- Damarların iltihaplanması ve kan akışının kısıtlanması,
- Anormal kan hücrelerinin damarları tıkaması,
- Kemik dokusuna zarar vererek kan akışını etkileyebilmektedir,
- Tromboz (pıhtı) nedeniyle kan akışının durması,
- Kan akışını etkileyebilecek ilaçların kullanımı,
- Kan damarlarını etkileyerek dolaşımı bozabilmektedir,
- Bazı genetik faktörler riski artırabilir.
Avasküler Nekroz Nasıl Teşhis Edilir?
Bu rahatsızlığın teşhisi, hastanın tıbbi geçmişi, fiziksel muayenesi ve görüntüleme testleriyle konulmaktadır. Doktor, öncelikle hastanın semptomlarını, özellikle ağrı ve hareket kısıtlılığını değerlendirir ve steroid kullanımı, alkol tüketimi ya da geçmişte yaşanan travmalar gibi risk faktörlerini sorgular. Fiziksel muayenede, etkilenen eklemde hassasiyet veya hareket kaybı olup olmadığı kontrol edilmektedir. Teşhisi doğrulamak için genellikle röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MRG) veya bilgisayarlı tomografi (BT) kullanılmaktadır. MRG, hastalığın erken evrelerinde dahi kemik hasarını tespit edebildiği için en hassas yöntemdir. Gerekirse kemik biyopsisi veya kemik yoğunluğunu ölçen testler de uygulanabilmektedir. Erken teşhis, tedavi sürecinde hastalığın ilerlemesini önlemek açısından büyük önem taşır.
Osteonekroz Kimlerde Görülür?
- Travma geçiren kişiler,
- Steroid kullanan bireyler,
- Aşırı alkol tüketen kişiler,
- Radyasyon tedavisi gören hastalar,
- Orak hücreli anemi hastaları,
- Romatolojik hastalığı olanlar,
- Damar hastalığı olan bireyler,
- Fiziksel yüklenme yaşayanlar,
- Genetik yatkınlığı olan bireyler.
Avasküler Nekroz Nasıl Tedavi Edilmektedir?
Avasküler nekrozun tedavisi, hastalığın evresine, etkilenen bölgeye ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak planlanmaktadır. Erken evrelerde ağrıyı azaltmak ve ilerlemeyi yavaşlatmak için ağrı kesiciler, anti-enflamatuar ilaçlar ve fizik tedavi yöntemleri uygulanabilmektedir. Kan akışını artırmak ve kemiği desteklemek için bazı vakalarda damar genişletici ilaçlar ya da kemik uyarıcı tedaviler kullanılabilmektedir. Yük taşıyan eklemleri korumak için baston veya destek cihazları önerilebilmektedir. İleri evrelerde, kemik grefti, osteotomi (kemik şekillendirme ameliyatı) veya eklem protezi gibi cerrahi müdahaleler gerekebilmektedir. Hücre tedavileri ve kan dolaşımını artıran mikrocerrahi yöntemler de alternatif tedavi seçeneklerindendir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile hastalığın ilerlemesi durdurulabilir ve yaşam kalitesi artırılabilmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Avasküler nekroz ağrısı genellikle etkilenen eklem bölgesine odaklanır ve sıklıkla kasık, uyluk, kalça, diz veya omuz gibi çevreye yayılan bir ağrı şeklinde hissedilir.
Osteonekroz hastalığı, tedaviye ve hastalığın ilerleme düzeyine bağlı olarak yönetilebilmektedir. Ancak tam olarak iyileşmesi genellikle zor olan bir hastalıktır.
Avasküler nekroz tedavi edilmezse, etkilenen kemik bölgesinde çökme, eklem deformiteleri ve kalıcı hareket kaybı gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilmektedir.
