Bağırsak sarkması, tıpta “rektal prolapsus” olarak bilinen bir durumdur ve bağırsakların rektumdan dışarı doğru sarkmasıyla karakterizedir. Bu durum, genellikle yaşla birlikte görülen bir rahatsızlık olup, sindirim sistemi üzerindeki baskıların artmasıyla gelişebilmektedir.
Bağırsak Sarkması Nedir?
Bağırsak sarkması, tıptaki adıyla rektal prolapsus, kalın bağırsağın son kısmı olan rektumun, normalde bulunduğu yerden dışarı doğru sarkması durumudur. Bu rahatsızlık, genellikle pelvik taban kaslarının zayıflaması sonucu meydana gelen bir durumdur. Bununla birlikte genellikle yaşlı bireylerde daha sık görülmektedir. Bağırsak sarkmasının birden fazla nedeni bulunmaktadır. Başlıca belirtileri arasında dışkılama güçlüğü, karın bölgesinde rahatsızlık, kanama, mukus salgısı ve dışkı kaçırma yer alabilir. Ayrıca, kişi dışkılama sırasında ıkınmak zorunda kalabilmektedir. Tedavi edilmediği takdirde, bağırsak sarkması giderek şiddetlenerek kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Tedavi yöntemleri ise cerrahi müdahalelerden, pelvik taban egzersizlerine kadar değişiklik gösterebilmektedir.
Belirtileri Nelerdir?
- Dışkılama zorluğu,
- Karın bölgesinde rahatsızlık veya dolgunluk hissi,
- Dışkı kaçırma,
- Rektumda ağrı veya yanma,
- Tuvalet sonrası hala tam boşalma hissi,
- Mukus salınımı,
- Rektumun dışarı çıkması (prolapsus),
- Ağırlık hissi veya pelvik basınç,
- Sık sık tuvalet ihtiyacı,
- ıkınma sırasında zorlanma,
- Kanama (çok nadir)
Bağırsak Sarkması Kimlerde Görülür?
Bağırsak sarkması, genellikle yaşlı bireylerde daha sık görülen bir durumdur. Çünkü yaşla birlikte pelvik taban kaslarının zayıflaması riski artar. Özellikle kadınlarda, doğum sırasında pelvik kasların aşırı zorlanması, bu durumu tetikleyebilmektedir. Ağırlık kaldırma, uzun süreli kabızlık veya aşırı ıkınma gibi durumlardan dolayı da bağırsak sarkması gelişebilmektedir. Bunun dışında, aşırı kilo, pelvik organ sarkması (prolapsus) öyküsü ve bazı nörolojik hastalıklar da bağırsak sarkması riskini artırabilir. Ayrıca, bu durum genetik yatkınlık, hormon değişiklikleri ve kronik hastalıklar nedeniyle daha fazla görülebilmektedir.
Bağırsak Sarkması Neden Olur?
- Yaşlanma ve yaşa bağlı kas gevşemesi,
- Pelvik taban kaslarının zayıflaması,
- Doğum sırasında pelvik bölgenin aşırı zorlanması,
- Kronik kabızlık ve aşırı ıkınma,
- Obezite (aşırı kilo),
- Ağırlık kaldırma ve aşırı fiziksel zorlanma,
- Hormon değişiklikleri (özellikle menopozda),
- Genetik yatkınlık,
- Pelvik organ prolapsusu (diğer organların sarkması),
- Nörolojik hastalıklar (sinir hasarı),
- Kronik öksürük (örneğin sigara kullanımı),
- Düşük fiziksel aktivite ve zayıf kas yapısı.
Nasıl Teşhis Edilir?
Bu durumun teşhisi genellikle bir doktorun fiziki muayenesi ve hastanın belirtilerini değerlendirmesiyle konulmaktadır. Doktor, hastanın tuvalet alışkanlıklarını, ağrı şikayetlerini ve varsa önceki sağlık öyküsünü sorgular. Fiziki muayenede, rektumun dışarı çıkıp çıkmadığına bakılır ve gerekirse rektal muayene yapılır. Ayrıca, bazen görüntüleme yöntemleri, özellikle rektumun ve pelvik organların durumunu değerlendirmek için kullanılmaktadır. Rektal ultrasonografi veya defekografi gibi özel testlerle, bağırsak sarkmasının şiddeti ve boyutu daha ayrıntılı şekilde incelenebilmektedir. Gerekirse, hastanın pelvik kas fonksiyonları ve sinir durumu da değerlendirilebilmektedir. Bu şekilde doğru tanı konarak uygun tedavi planı oluşturulabilmektedir.
Bağırsak Sarkması Nasıl Tedavi Edilir?
Bu durumun tedavisi, hastalığın şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişmektedir. Hafif vakalarda, pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersizler, özellikle Kegel egzersizleri, semptomları hafifletebilir. Ayrıca, kabızlık gibi altta yatan sorunlar tedavi edilerek, ıkınma ve aşırı baskıdan kaçınılması sağlanabilmektedir. İleri vakalarda, cerrahi müdahale gerekebilmektedir. Bu cerrahiler, rektumun tekrar yerine yerleştirilmesini veya pelvik tabanın güçlendirilmesini amaçlayan prosedürler olabilmektedir. Rektal prolapsusun kalıcı çözümü için, bazen bağırsak kısmının bir kısmının çıkarılması veya başka cerrahi düzeltmeler yapılabilmektedir. Tedavi, ayrıca hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve hastalığın ilerleme durumuna göre özelleştirilebilmektedir.
Bağırsak Sarkması Olan Biri Nasıl Beslenmelidir?
- Lifli gıdalar (sebze, meyve, tam tahıllar) tüketmek,
- Bol su içmek (günde en az 2-2.5 litre),
- Düşük yağlı gıdalar tercih etmek,
- Posalı gıdalar (yulaf, fasulye, mercimek, brokoli),
- Şekerli ve işlenmiş gıdalardan kaçınmak,
- Düzenli küçük öğünler yemek,
- Kafeinli içeceklerden (kahve, cola) uzak durmak, bağırsakları tahriş etmemek için faydalıdır.
- Yüksek tuzlu gıdalardan kaçınmak,
- Probiyotikler (yoğurt, kefir) kullanmak,
- Gaz yapıcı gıdalardan (lahana, fasulye) kaçınmak.
Sık Sorulan Sorular
Tedavi edilmezse, bağırsak sarkması zamanla daha da kötüleşebilir ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilmektedir. Ayrıca, sürekli ağrı, dışkı kaçırma ve bağırsak tıkanıklığı gibi sorunlar gelişebilmesi olasıdır.
Pelvik taban kaslarını güçlendiren egzersizler yapmak, kabızlığa karşı önlem almak, aşırı kilo alımından kaçınmak ve aşırı zorlanmaktan kaçınmak sarkma riskini azaltabilmektedir.
Bağırsak sarkması ameliyatı genellikle güvenlidir. Ancak hastanın yaşına, sağlık durumuna ve sarkmanın şiddetine bağlı olarak riskler değişebilmektedir. Cerrahiden sonra iyileşme süresi kişiye göre farklılık gösterebilmektedir.
