Bel Fıtığı, omurlar arasındaki disklerin yerinden kayarak sinirlere baskı yapmasıyla oluşan bir rahatsızlıktır. Genellikle bel ve bacak ağrısı, uyuşma ve kas güçsüzlüğü ile kendini göstermektedir.
Bel Fıtığı Nedir?
Bel fıtığı, omurgamızda yer alan omurlar arasındaki yumuşak dokuların (disklerin), zamanla yıpranarak ya da ani zorlanmalar sonucunda dışarı taşması ve çevresindeki sinirlere baskı yapmasıyla oluşan bir sağlık sorunudur. Bu diskler, omurlar arasında amortisör görevi görürken aynı zamanda hareket kabiliyetimizi de desteklemektedir. Ancak disk yapısının bozulması, sinir köklerini sıkıştırarak bel, kalça ve bacaklara yayılan ağrıya neden olabilmektedir. Bel fıtığı en sık alt bel bölgesinde görülür ve genellikle bel ağrısıyla birlikte, bacaklarda uyuşma, güçsüzlük gibi belirtilerle kendini göstermektedir.
İleri düzey fıtıklarda ise idrar tutamama, yürüme zorluğu ve kas erimesi gibi ciddi nörolojik bulgular gelişebilmektedir. Uzun süre masa başında oturmak, ağır kaldırmak, ani hareketler, obezite ve hareketsiz yaşam tarzı bel fıtığı riskini artıran faktörler arasındadır. Hastalığın tedavisinde başlangıçta ilaç tedavisi, fizik tedavi ve egzersiz gibi konservatif yöntemler uygulanmaktadır. Ancak şikayetler geçmiyorsa ya da ilerleyici sinir basısı mevcutsa cerrahi müdahale gündeme gelebilmektedir. Erken tanı ve uygun tedaviyle çoğu hasta yaşam kalitesine yeniden kavuşabilmektedir.
Bel Fıtığı Belirtileri Nelerdir?
- Bel ağrısı
- Kalçadan bacağa yayılan ağrı (siyatik)
- Uyuşma ve karıncalanma
- Bacakta güçsüzlük
- Ayakta ya da parmak ucunda durmakta zorlanma
- Yürüme güçlüğü
- Reflekslerde azalma
- Kas spazmı
- Otururken ya da öne eğilince artan ağrı
- İdrar ya da dışkı kontrolünde zorluk (ileri vakalarda)
Bel Fıtığı Ameliyatı Türleri Nelerdir?
- Mikrodiskektomi (Mikrocerrahi): Küçük bir kesiyle, mikroskop eşliğinde fıtıklaşan disk parçasının çıkarılması.
- Endoskopik Bel Fıtığı Ameliyatı: Ciltte küçük bir delikten kamera yardımıyla yapılan, minimal invaziv bir yöntem.
- Klasik Diskektomi: Daha geniş kesi ile yapılan, sinir üzerindeki baskının kaldırıldığı geleneksel cerrahi yöntem.
- Laminektomi: Omurga kanalını rahatlatmak için lamina adı verilen kemik kısmın çıkarılması.
- Füzyon (Omurga Birleştirme Ameliyatı): Bazı ileri vakalarda, omurlar arasındaki hareketin durdurulması için iki omurun sabitlenmesi.
Ameliyat Ne Zaman Gerekir?
Bel fıtığında ameliyat, genellikle diğer tedavi yöntemlerinin yeterli olmadığı ve hastanın yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen şikayetlerin devam ettiği durumlarda gerçekleşmektedir. Özellikle bacaklara yayılan şiddetli ağrı, uyuşma, karıncalanma ve kas güçsüzlüğü gibi belirtiler uzun süre geçmiyorsa, cerrahi düşünülmelidir. Bunun yanı sıra idrar ya da dışkı kontrolünde bozulma, bacaklarda ani güç kaybı gibi nörolojik bulguların ortaya çıkması acil cerrahi gerektiren durumlardandır. Ameliyat kararı hastanın şikayetlerinin süresi, şiddeti ve yaşam kalitesine etkisi değerlendirilerek, uzman hekim tarafından verilmektedir.
Ameliyat Süreci Nasıldır?
Bel fıtığı ameliyatı süreci, hastanın genel değerlendirilmesiyle başlamaktadır. Gerekli görüntüleme tetkikleri ve nörolojik muayeneler sonucunda ameliyat kararı verildiyse, hasta operasyona hazırlanmaktadır. Genellikle mikrodiskektomi veya endoskopik yöntemle yapılan ameliyatlar, genel anestezi altında gerçekleştirilir ve işlem süresi çoğu zaman 45 dakika ile 1 saat arasında değişir. Cerrah, sinire baskı yapan fıtıklaşmış disk parçasını çıkararak sinir üzerindeki basıyı ortadan kaldırmaktadır. Ameliyat sonrası hastalar genellikle aynı gün ya da ertesi gün ayağa kalkabilir ve taburcu edilir. İyileşme süreci kişiden kişiye değişse de, hastaların çoğu birkaç hafta içinde günlük yaşamlarına dönebilmektedir. Doktorun önerdiği şekilde istirahat, fizik tedavi ve egzersiz programı ile süreç desteklenmektedir.
Ameliyatın Riskleri ve Olası Komplikasyonlar
- Enfeksiyon riski olabilmektedir
- Kanama riski
- Sinir hasarı
- Bacakta hissizlik veya güç kaybı
- Fıtığın tekrarlaması (nüks)
- Omurga yapısında bozulma
- Anesteziye bağlı komplikasyonlar
- Omurilik zarı yırtılması (dural yırtık)
- Geçici idrar veya dışkı kontrol problemi
- Yara iyileşmesinde gecikme
Bel Fıtığı Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Ani hareketlerden kaçının
- Uzun süre oturmayın
- Ağır kaldırmayın
- Eğilirken dizlerinizi bükün
- Düzenli yürüyüş yapın
- Doktorun verdiği egzersizleri uygulayın
- Fizik tedavi programına uyun
- Yara yerini temiz ve kuru tutun
- Merdiven çıkarken destek alın
- Otururken dik pozisyonda olun
- Uyurken belinizi destekleyin
- Kontrollere düzenli gidin
- Bel korsesi kullanımı gerekiyorsa aksatmayın
- Ani kilo almaktan kaçının
Sık Sorulan Sorular
Ağır iş yapanlar, masa başında uzun süre oturanlar, obez bireylerde görülme olasılığı daha yüksektir.
Evet, bel fıtığı tedavi ya da ameliyat sonrası tamamen düzelse bile, zamanla tekrar oluşma riski vardır. Özellikle ağır kaldırma, yanlış oturma pozisyonları, hareketsiz yaşam tarzı ve fazla kilo gibi faktörler bu riski artırmaktadır.
Evet, özellikle sırt üstü yüzme önerilmektedir.
