Beriberi hastalığı, diğer adıyla tiamin eksikliği, B1 vitamininin eksikliğinden kaynaklanan ciddi bir rahatsızlıktır. Bu vitamin, karbonhidratların enerjiye dönüştürülmesinde ve sinir sisteminin düzgün çalışmasında önemli bir rol oynamaktadır. Tiamin eksikliği, kuru beriberi ve ıslak beriberi olmak üzere iki ana formda görülmektedir. Kuru beriberi, kas zayıflığı, ekstremitelerde ağrı, uyuşma ve felç gibi sinirsel belirtilerle kendini gösterir. Islak beriberi ise kalp yetmezliği, nefes darlığı, hızlı kalp atışı ve ödem gibi kardiyovasküler belirtilerle kendini göstermektedir.
Beriberi Hastalığı Nedir?
Beriberi hastalığı, B1 vitamini (tiamin) eksikliğinden kaynaklananciddi bir hastalıktır. Tiamin, vücudun karbonhidratları enerjiye dönüştürmesinde ve sinir sisteminin sağlıklı işleyişinde oldukça önemlidir. Beriberi, kuru beriberi ve ıslak beriberi olmak üzere iki ana formu vardır. Kuru beriberi, sinir sistemi üzerindeki etkileriyle kendini göstermektedir. Özellikle kas zayıflığı, bacaklarda ve kollarda ağrı, uyuşma, karıncalanma ve ilerleyen aşamalarda felç gibi belirtilere yol açar. Islak beriberi ise kalp ve dolaşım sistemi üzerinde etkilere sahiptir. Örneğin: kalp yetmezliği, hızlı kalp atışı, nefes darlığı ve vücutta ödem (şişlik) gibi belirtilerle kendini gösterir.
Tiamin eksikliği oldukça ciddi sağlık sorunlarına yol açan bir hastalıktır. Bu eksiklik genellikle yetersiz beslenme, aşırı alkol tüketimi veya sindirim sistemi bozuklukları nedeniyle tiaminin yeterince emilemediği durumlarda ortaya çıkar. Özellikle tiamin açısından eksik besinlerin yoğun olarak tüketildiği bölgelerde daha yaygın olarak görülür. Beriberi hastalığının erken teşhisi ve tedavisi oldukça önemlidir. Çünkü erken teşhis edilip tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına ve hatta ölüme yol açabilir. Tedavisi, yüksek dozda tiamin takviyesi ve tiamin açısından zengin gıdaların (örneğin, tam tahıllar, et, balık, baklagiller) tüketilmesini içerir. Bununla birlikte önemli olarak alkol tüketiminin sınırlandırılması gerekmektedir. Aynı zamanda dengeli bir diyet uygulanması da hastalığın önlenmesinde ve tedavisinde önemli oldukça önemlidir.
Beriberi Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Bu hastalık kuru ve ıslak beriberi olmak üzere iki ana formda işlenmektedir. Bu iki formunda belirtileri ve etkileri birbirinden farklıdır. Belirtileri ve etkileri farklı olduğundan dolayı teşhis ve tedavi yöntemleri de farklıdır. Bu nedenle hastalığın öncelikle hangi formda olduğu belirlenmelidir. Sonrasında tedavi süreci başlatılmalıdır. Bu belirtiler kişiden kişiye göre değişiklik göstermektedir.
Kuru Beriberi Belirtileri
- Kas güçsüzlüğü ve ağrıları,
- Bacaklarda ve kollarda uyuşma, karıncalanma,
- Ayakta durmakta zorluk çekmek,
- Kas erimesi (atrofi),
- Yürüme de zorluk çekmek (ataksi).
Islak Beriberi Belirtileri
- Kalp yetmezliği,
- Hızlı kalp atışı (taşikardi),
- Nefes darlığı (özellikle yatarken),
- Ayaklarda ve bacaklarda ödem (şişlik),
- Akciğerlerde sıvı birikmesi (pulmoner ödem) gibi belirtiler mevcuttur.
Beriberi Hastalığı Neden Olur?
- Alkol tüketmek,
- Yetersiz ve düzensiz beslenme şekli,
- Gastrointestinal hastalıklar,
- Kalori alımının yetersiz olması,
- Diyabet,
- Genetik bozukluklar,
- Gebelik ve emzirme dönemi,
- Böbrek diyalizi,
- Yüksek karbonhidratlı diyetler uygulamak.
Beriberi Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Tiamin eksikliği teşhisi klinik bulgulara, hastanın öyküsüne ve laboratuvar testlerine dayanmaktadır. Öncelikle, doktor hastanın belirtilerini ve beslenme alışkanlıklarını ve alkol bağımlılığını değerlendirir. Özellikle yorgunluk, kas güçsüzlüğü, kardiyovasküler sorunlar ve nörolojik belirtiler gibi semptomlar tiamin eksikliğine işaret edebilmektedir. Fiziki muayene bu nedenle önemlidir. Bu muayene sırasında, ödem, refleks değişiklikleri ve kas zayıflığı gibi bulgular da incelenmektedir. Kesin tanı için kan ve idrar testleri yapılarak tiamin seviyeleri ölçülmektedir. Bununla birlikte tiamin seviyelerine de bakılır. Tiamin seviyeleri düşük olması beriberi hastalığını doğrulayabilir.
Beriberi Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Beriberi hastalığı, tiamin (B1 vitamini) eksikliğinden kaynaklanan bir hastalıktır. Bu nedenle tedavisi eksik olan tiamin vitamininin alınmasını içermektedir. Tedavi süreci, erken vakalarda ve ileri vakarda olmak üzere değişiklik göstermektedir. Hafif vakalarda ağız yoluyla alınan tiamin takviyeleri kullanılır. Ancak daha şiddetli vakalarda veya emilim problemleri olan hastalarda tiamin enjeksiyon yardımıyla direkt olarak uygulanabilir. Tiamin açısından zengin gıdaların tüketimi gereklidir. Bu gıdalar tahıllar, baklagiller, et, süt ürünleri, fındık ve tohumlar mevcuttur. Bununla birlikte alkol kullanımının azaltılması hatta tamamen bırakılması önerilir. Çünkü alkol tiamin emilimini engeller.
Bu hastalığın iki ana formu vardır. Bu formların hem etkileri hem de belirtileri birbirinden farklıdır. Bu nedenle öncelikle hastalığın hangi formda olduğu tespit edilmektedir. Sonrasında bu semptomların yönetimi için fizik tedavi ve diğer destekleyici tedaviler uygulanabilir. Eğer bu hastalık başka bir sağlık sorununun (örneğin gastrointestinal problemler veya alkol bağımlılığı) sonucu olarak ortaya çıkmış ise bu durumların tedavisi de önemlidir. Tedaviye erken başlandığında hastalığının semptomları genellikle hızla düzelir. Ancak tedavi edilmezse ciddi ve kalıcı sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Bu nedenle, tiamin eksikliği belirtileri gösteren kişilerin uzman bir doktora başvurması önemlidir.
Sık Sorulan Sorular
B1 Vitamini, Buğday, tam buğday unu, bulgur, ekmek, nohut, fasulye, mercimek gibi kurubaklagiller, ceviz, badem gibi kuruyemişlerde sıklıkla bulunmaktadır. Tiamin eksikliği olan kişilerin bu besinleri tüketmeleri gereklidir.
Tiamin eksikliği yani beriberi hastalığını önlemek için B1 vitamini açısından zengin beslenmek gereklidir. Bunun yanı sıra alkol alımını azaltmak ve yeterli dengeli bir beslenme rutini oluşturmak gereklidir.
Tiamin testi, kişiden kan alınarak laboratuvar ortamında incelenmektedir. Bu incelemeler sonrasında kişide tiamin eksikliği olup olmadığı anlaşılmaktadır.
