Boğmaca hastalığı, solunum yollarını etkileyen oldukça bulaşıcı bir bakteriyel enfeksiyondur. Bordetella pertussis adlı bakteri tarafından meydana gelmektedir. Bu hastalık özellikle bebekler ile çocuklarda ciddi solunum problemlerine yol açar.
Boğmaca Nedir?
Boğmaca, solunum yollarını etkileyen oldukça bulaşıcı bir bakteriyel enfeksiyondur. Bordetella pertussis adlı bakteri tarafından meydana gelerek bebekler ile çocuklarda ciddi solunum problemlerine yol açar. Hastalık, ilk başlarda hafif bir soğuk algınlığına benzer semptomlar göstermektedir. Bununla birlikte burun akıntısı, hafif ateş ve kuru öksürük görülebilmektedir. Ancak birkaç hafta içinde öksürük şiddetlenerek “boğulur gibi” hissedilen, nöbet tarzında öksürük krizlerine dönüşmektedir. Öksürük sırasında boğazdaki kasların aşırı kasılması, hastanın derin bir nefes almasını zorlaştırır, bu da sıklıkla boğulma hissine neden olur. Özellikle bebeklerde nefes alma güçlüğü, morarma ve kusmaya kadar varabilen şiddetli belirtiler görülebilmektedir.
Boğmaca, kişiden kişiye öksürük veya hapşırık yoluyla kolaylıkla yayılabilen bir hastalıktır. Aşılar sayesinde boğmaca önemli ölçüde kontrol altına alınmış olsa da, bağışıklığın zamanla azalması nedeniyle aşılanmamış veya eksik aşılanmış kişilerde hala görülebilmektedir. Tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açabileceğinden dolayı tedavisi şarttır. Antibiyotik tedavisi ile semptomların hafifletilmesi ve hastalığın bulaşıcılığının azaltılması mümkündür.
Boğmaca Belirtileri Nelerdir?
- Burun akıntısı,
- Hafif ateş,
- Şiddetli öksürük nöbetleri,
- Hafif, kuru öksürük (ilk aşamada),
- Öksürükten sonra “boğulma” hissi ve hırıltılı nefes,
- Öksürük sonrası kusma,
- Yorgunluk ve halsizlik,
- Boğaz ağrısı,
- Gözlerde yaşarma,
- Nefes darlığı gibi belirtiler mevcuttur.
Boğmaca Neden Olur?
- Bordetella pertussis bakterisinin solunum yollarına yerleşmesi ve enfeksiyona yol açması,
- Öksürük, hapşırık veya yakın temas yoluyla bakterinin kişiden kişiye kolayca yayılması,
- Aşılanmamış veya eksik aşılanmış kişilerin enfeksiyona karşı savunmasız olması,
- Aşının etkisinin zamanla azalması sonucu bağışıklığın düşmesi,
- Kalabalık ortamlarda hastalığın hızla yayılması gibi nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir.
Teşhisi Nasıl Konulur?
Bordetella pertussis bakterisinin yol açtığı, özellikle bebek ve çocuklarda görülen bulaşıcı bir solunum yolu enfeksiyonudur. Boğmaca teşhisi, klinik belirtilerin yanı sıra bazı tanısal testlerle konur. Hasta, özellikle üç haftadan uzun süren ve nöbet şeklinde, boğulurcasına şiddetli öksürük atakları geçiriyorsa boğmacadan şüphelenilir. Teşhis için hastanın boğazından veya burun salgısından sürüntü örneği alınarak laboratuvar testleri yapılmaktadır. Bu örnekte Bordetella pertussis bakterisinin varlığı kültür veya PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) testi ile incelenmektedir. Bazı vakalarda kan testleri ile bağışıklık sisteminin bu bakteri ile mücadeleye karşı geliştirdiği antikorların varlığı da araştırılabilmektedir. Teşhis sürecinde hastanın öksürük süresi, atakların sıklığı ve şiddeti gibi klinik özellikler de dikkate alınmaktadır.
Boğmaca Tedavisi Nasıl Yapılır?
Bu hastalığın tedavisi, hastalığın şiddetine, hastanın yaşına ve bağışıklık durumuna göre planlanmaktadır. Erken dönemde tanı konulduğunda antibiyotik tedavisi uygulanarak hastalığın süresi ve bulaşıcılığı azaltılabilmektedir. En yaygın olarak kullanılan antibiyotikler ise eritromisin, azitromisin veya klaritromisindir. Özellikle bebekler ve bağışıklığı zayıf kişilerde, hastanede tedavi gerekebilir, çünkü boğmaca bu grupta ağır seyredip solunum problemlerine yol açabilmektedir. Tedavi sırasında hastanın dinlenmesi, sıvı alımının artırılması ve öksürük nöbetleri sırasında rahat nefes alması için uygun ortamın sağlanması önemlidir. Ayrıca, öksürük nöbetleri sırasında hava yolu açıklığının korunması ve gerektiğinde oksijen desteği verilmesi hayati önem taşır. Boğmaca aşısı ise hastalığın önlenmesinde en etkili yöntemdir. Bu nedenle aşılanmamış bireylerin boğmaca geçiren biriyle temas ettiklerinde koruyucu antibiyotik tedavisi önerilmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Bu hastalık, özellikle çocuklarda zatürre, bronşit, orta kulak enfeksiyonları gibi solunum yolu hastalıklarına ve nadiren de olsa beyin hasarına, nöbetlere ve ölüme yol açabilmektedir.
Boğmacada risk grubu, özellikle 1 yaş altındaki aşısız bebekler ve bağışıklığı zayıf olan kişiler ile yaşlılardır.
Yetişkinler, özellikle sağlık çalışanları, hamileler ve bebeklerle yakın temasta olanlar boğmaca aşısı olmalıdır.
