Belli başlı hareketler yaparken oluşan şok dalgaları, absorbsiyondan görevli jelatinöz bir maddenin, vertebra isimli omurga kemiklerinin arasına girmesine neden olur. Diskin kendi yapısında oluşan hasarlanmaya bağlı olarak omurilik kanalında bu maddenin yerleşmesine fıtık denir. Avicenna Ataşehir Hastanesi Beyin ve Sinir Cerrahisi bölümü hekimleri, boyun fıtığı nedir ve boyun fıtığı hangi bölgelerde ağrı yapar gibi soruların yanıtlarını paylaştılar.
Boyun Fıtığı Nedenleri
Zorlamalar, travmalar, uzun süre hareketsiz kalmak ve yaşlılıkla birlikte diskte su kaybı yaşanması sonucunda oluşan fonksiyon kaybına boyun fıtığı denir. Diskin dışında bulunan tabaka zamanla aşınır ve yırtılır. İçinde bulunan jelatinöz sıvı, sinir ve omur aralıklarına akar. Disk zamanla olması gereken fonksiyonlarını kaybedince, boyunda kireçlenme meydana gelebilir. Bu da, çevresinde bulunan sinirlere baskı yapmasına neden olur. Fıtık olan bölgenin kanalların içine uzaması ve bölgedeki sinirlerin bu durumdan etkilenmesiyle iltihap oluşabilir. Tüm bunlar, hastalarda boyun fıtığının oluşmasını sağlar. Boyunda fıtıklaşma, omurları desteklemekle görevli olan anulus fibrozusun ince olan taraflarında oluşur.
Genel olarak boyun fıtığı nedenleri şunlardır:
- Uzun süre hareketsiz kalmak ve tek bir noktaya saatlerce bakmak
- Bilgisayar ya da televizyon karşısında uzun saatler geçirmek
- Klimalı ortamlarda uzun süre vakit geçirmek
- Boyun tutulması
- Ailesel faktörler
- Boyna darbe almak
- Kaza geçirmek
- Yaşlılık
Boyun Fıtığı Belirtileri Nelerdir?
Boyun fıtığının oluşumunda belli başlı risk faktörleri bulunmaktadır. Yaş faktörü, hem kadınlarda hem erkeklerde ortak bir risk faktörüdür. Genellikle 30 ile 50 yaş aralığındaki insanlarda ortaya çıkmaktadır. Kadınlarda erkeklere göre daha fazla görülür. Boyun ağrıları oldukça sık karşılaşılan bir problemdir. Bu ağrıların en büyük nedenlerinden birisi fıtıktır. Genellikle 5. ile 6. omurların arasında gözlemlenen bu hastalık, omurların çok fazla strese maruz bırakılmasından dolayı oluşmaktadır. Genel olarak boyun fıtığının belirtileri şunlardır:
- Boyunda, sırtta, kollarda ve omuzlarda ağrılar
- Kollarda karıncalanmalar, uyuşmalar ve hissizleşmeler
- Kollarda güç kaybı yaşanması
- Kolların incelmesi
- Reflekslerin azalması
Belirtiler, genellikle boyundan başlayarak vücudun daha aşağıdaki bölgelerine yayılır. İlk zamanlar boyunda olan ağrı, zamanla omuzlara, kollara ve ellere kadar yayılır. Hastalar kendilerinde fark edebildikleri bir güç azalması şikayetinde bulunabilirler.
Servikal Disk Hernisi Seviyeleri
Boyun fıtığı evreleri, hastada var olan şikayetlere göre belirlenir. Aşağıda yer alan şikayetler ve başlarında bulunan rakamlar, her bir evreyi göstermektedir:
- Yoğun boyun ağrıları ve ağrıların kola vurması
- Orta seviyede devam eden ancak sık sık tekrar eden ağrı
- Ağrıya kol uyuşması ve kolda kuvvetsizlik oluşması şeklinde elik eden sinir hasarları
- Ağrılara bacak uyuşması ve kuvvetsizliği eklenmesi
- Kol ve bacaklarda daha da artan güç kaybı ve uyuşma
Boyun Fıtığı Tanı Yöntemleri
Hastalar, doktora gittikleri zaman ilk olarak fizik muayeneye alınırlar. Devamında, bir takım servikal disk hernisi testleri ve görüntüleme tekniklerine gönderilirler. Tüm bu testler aracılığıyla fıtığın yeri, evresi ve çevresindeki sinirleri ne kadar etkilediği tespit edilir. Hastalığın tanısını koyarken, hastanın şikayetleri birer birer dinlenir. Şikayetlerin ne zaman başladığına ve şikayetleri artıran, azaltan faktörlerin ne olduğuna bakılır. Doktor, fizik muayenenin ardından, hastanın belli başlı hareketler yaparken ne kadar etkilendiğine de bakar. Boyun fıtığına işaret eden özel durumlar ise şunlardır:
- Ateş, titreme, üşüme
- Geceleri terleme
- Sebepsiz kilo kaybı
- Hastanın kanser, tüberküloz, eklem iltihabı ya da HIV gibi bir hastalığının bulunması
- Bağışıklık baskılayıcı ilaç kullanımı
- Ağrıların azalmaması
- Vertebralar temasında hassasiyet hissedilmesi
- Boyun lenfleriyle ilgili hastalıklar
Yukarıda yer alan işaretlerden bir ya da birkaçına sahipseniz, bir sağlık kuruluşuna başvurup, beyin cerrahisi ve fizik tedavi bölümü doktorlarından hizmet alabilirsiniz. Servikal disk hernisi FTR uzmanları tarafından ilerlemeden tedavi edilebilir. Hastaya servikal disk hernisi elektroterapi tedavisi de uygulanabilir.
Boyun Fıtığı Tedavisi
Boyun Fıtığı tedavisinin ilk aşaması, hastanın konuyla ilgili olarak eğitilmesidir. Hasta, ayakta dururken nasıl durması gerektiği hakkında bilgilendirilir ve doğru oturma pozisyonu hastaya öğretilir. Hastaya, ağır yükler kaldırmaması gerektiği konusunda bilgi verilir. Servikal disk hernisi rehabilitasyonu sürecinde lokal ısı tedavilerinin büyük faydası olur. Hastaya ilaç tedavisi olarak bir takım kas gevşeticiler ve ağrı kesiciler verilebilir. Belli başlı seanslarla servikal disk hernisi fizik tedavi planı yapılabilir. Akut başlangıçlarda 3 ün boyunca boyunluk kullanmak, hastayı rahatlatacaktır. Daha fazla süreler boyunluk kullanılması önerilmez. Çünkü bir süre sonra boyun kasları zayıflamaya başlar. Alanında uzman fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanlarınca itme, germe ve çekme egzersizleri hastaya uygulanabilir. Boyun fıtığı oluşan bölgedeki kasların güçlendirilmesi adına bir takım egzersizler hastaya önerilebilir. Fakat, internette yer alan bir takım egzersizlerin doktor bilgisi olmadan, bilinçsizce uygulanması, var olan hastalığın seviyesinin artmasına neden olabilir.
Boyun Germe Egzersizleri
Yatak veya benzeri bir zemine sırt üstü yatıldıktan sonra, kafanın yavaşça arkaya doğru hareket ettirilmesiyle yapılmaktadır. Kafanın arkaya uzatılmasıyla boyun gerilir ve bu şekilde 1 dakikaya kadar beklenir. Daha sonra hasta 1 dakika kadar da dinlenir. 5 ile 15 tekrar arasında yapılan egzersiz esnasında, hastanın şikayetleri artabilir. Böyle durumlarda egzersize ara vermek ya da o gün için egzersizi sonlandırmak gerekebilir. Benzeri bir egzersiz de, yüz üstü yatarken kafayı yukarıya doğru kaldırarak yapılmaktadır.
Boyun Çekme Egzersizleri
Kolların iki yana açılması ve sırt üstü yatılması gereken bu egzersizde, çene göğüse doğru hareket ettirilir. Çene göğüse olabildiğince yaklaştırılır ve bu şekilde 10 saniyeye kadar beklenir. Bu egzersiz 15 ile 20 tekrar arasında yapılabilmektedir. Boyun çekme egzersizleri, bölgedeki kan akışını hızlandırır, bölgedeki stresi azaltır ve boyun kaslarının güçlenmesini sağlar.
Spinal Enfeksiyon
Hastalarda yüksek seviyede kol ağrısı şikayeti varsa, omurilik içerisinde bulunan epidural boşluğa kortizon ilaçları verilebilir. Radyolojik görüntüleme tekniklerinden yararlanılan bu işlemde direkt fıtık bölgesine tedavi uygulanır. Fıtık bölgesindeki ödem ve inflamasyonun azaltılması hedeflenir.
Boyun Fıtığı Ameliyatı
Boyun fıtığına sahip olan her 10 hastadan yalnızca birinde cerrahi operasyona ihtiyaç duyulur. İlerlemiş boyun fıtığı belirtileri bulunan hastalardan, diskin sinire baskı yapan bölümü alınır. İlerlemiş nörolojik sorunların bulunduğu hastalarda ya da farklı tedavi yöntemlerinden fayda sağlanamayan yoğun şikayetli hastalarda uygulanabilen bu ameliyat, kendi içerisinde ikiye ayrılır. Servikal diskektomi adı verilen operasyon, diskin alınmasıyla fıtığın önüne geçer. Laminektomi ise, sinin köklerinin çıkış yaptığı yerin genişletilmesiyle, bölgedeki baskının azaltılmasıdır. Bu operasyon mikroskop ile yapılır.
Gelişen tıp teknolojileriyle birlikte, servikal diskler tamamen çıkarılabilmektedir. Yerlerine protezler koyularak, gündelik yaşamdaki problemlerden kurtulmak mümkündür. Genel anestezi altında yapılan bu işlem, iltihap ya da kemik erimesi gibi hastalıkları bulunan insanlara yapılmamalıdır. Mikrocerrahi ile gerçekleştirilen servikal disk hernisi ameliyatı sonrası hasta, 4 saat sonra boyunluk ile ayağa kalkabilir. Ameliyat sonrası süreç doğru geçirilirse, 1 hafta sonra iş başı yapmak mümkündür.
Ameliyatsız Boyun Fıtığı Tedavisi Mümkün mü?
Boyun fıtıklarının çok büyük bir bölümü ameliyatsız şekilde iyileşme gösterebilmektedir. Fakat, hastanın ellerinde ya da kollarında ciddi seviyelere varan bir güç kaybı söz konusu olursa, cerrahi operasyon düşünülmelidir. Boyun fıtığının ameliyatlarını beyin cerrahları yapmaktadır. Peki, boyun fıtığı tedavi edilmezse ne olur ve hangi hastalıklara yol açar? Müdahale edilmeyen ve ilerleyen hastalarda etkilenen bölgenin tamamen his kaybı yaşaması ve felç geliştirme ihtimali bulunmaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
Boyun fıtığı ağrısı nerelere vurur?
Zorlamaya ve ağır kaldırmaya bağlı olarak ortaya çıkan boyun fıtığı, sırtta, kürek kemiğinde, omuzda, başın arka tarafında ve parmak uçlarında ağrıya neden olur.
Boyun fıtığı tedavi edilmezse ne olur?
Zamanında tedavi edilmezse, her iki kol ve her iki bacakta felç oluşumuna kadar yol açabilir. Duyu kaybı, idrar ve büyük abdestini kaçırma ya da yapamama gibi durumlar meydana gelebilir.
Boyun fıtığı tehlikeli mi?
Toplumda oldukça yaygın olarak görülen ve tehlikeli bir hastalık olan boyun fıtığı, günlük ve sosyal hayatı olumsuz yönde etkiler. Ve ek rahatsızlıklara neden olduğu için erken tanı bu noktada büyük önem taşır.
Boyun fıtığı kendi kendine geçer mi?
Çoğu insan 6 hafta içerisinde iyileşir ve normal günlük eylemlerine geri dönerler. Ancak belirtiler devam ettiği sürece, ameliyat gerekebilir.
