Çarpık bacak, dizlerin birbirinden ayrık, bacakların dışa doğru eğri durmasıdır. Özellikle çocukluk döneminde fark edilir. Bebeklerde fizyolojik olarak görülebilen bir durumdur. Ancak 2 yaşından sonra devam ediyorsa değerlendirilmelidir. Yetişkinlerde kemik gelişim bozuklukları, D vitamini eksikliği (raşitizm) veya travmalar sonucu gelişebilmektedir.
Çarpık Bacak Nedir?
Çarpık bacak (genu varum), bacakların dizlerden dışa doğru eğrilmesiyle ortaya çıkan bir şekil bozukluğudur. Bu durumda kişi ayakta durduğunda ayak bilekleri birbirine temas ederken dizler arasında belirgin bir boşluk oluşmaktadır. Bebeklik döneminde fizyolojik olarak görülmesi normaldir. Çoğu zaman çocuk büyüdükçe kendiliğinden düzelir. Ancak bu eğrilik 2 yaşından sonra devam ederse ya da ilerleyen yaşlarda ortaya çıkarsa, metabolik hastalıklar ya da geçirilmiş travmalar söz konusu olabilmektedir. Çarpık bacak hem estetik kaygılara neden olabilir hem de ileri yaşlarda diz ekleminde yük dengesizliğine bağlı olarak ağrı ve kireçlenmeye yol açabilir. Tedavi, eğriliğin şiddetine ve nedenine göre planlanmaktadır. Hafif vakalarda fizik tedavi ve egzersiz yeterli olurken, ileri durumlarda ortopedik müdahale veya cerrahi gerekebilmektedir.
Çarpık Bacak Neden Olur?
- Fizyolojik gelişim (özellikle 0–2 yaş arası)
- D vitamini eksikliği (raşitizm)
- Genetik yatkınlık
- Obezite ve aşırı kilo
- Diz çevresi travmaları
- Kemik gelişim bozuklukları
- Yanlış yürüme alışkanlıkları
- Menisküs veya bağ problemleri
- Bacak uzunluk farkı
- Geçirilmiş enfeksiyonlar
- Kas dengesizlikleri
- Yanlış ayakkabı seçimi
- Doğumsal ortopedik anormallikler gibi birden fazla neden vardır.
Çarpık Bacak Kaç Yaşına Kadar Düzelir?
Genu varum, bebeklik döneminde fizyolojik olarak kabul edilir ve genellikle 2 yaşına kadar kendiliğinden düzelir. Bu dönemde çocuk yürümeye başladıkça bacaklarda doğal bir eğrilik görülebilmektedir. Ancak zamanla kemik gelişimiyle birlikte bacaklar düzelmeye başlamaktadır. 2 yaşından sonra eğrilik belirgin şekilde devam ediyorsa veya artıyorsa, altta yatan bir sağlık sorunu olabileceği düşünülmelidir. Genellikle 3 yaşından sonra çarpıklığın devam etmesi durumunda çocuk ortopedi uzmanı tarafından değerlendirme gerekmektedir. Erken teşhis ile uygun tedavi uygulanırsa, gelişme çağındaki çocuklarda bu durum büyük oranda düzeltilebilmektedir.
Tedavisi Nasıl Yapılır?
Çarpık bacak (genu varum) tedavisi, eğriliğin nedenine, şiddetine ve hastanın yaşına göre planlamaktadır. Bebeklik döneminde görülen hafif eğrilikler genellikle tedavi gerektirmez ve çocuk büyüdükçe kendiliğinden düzelmektedir. Ancak 2 yaşından sonra devam eden ya da ilerleyen eğriliklerde altta yatan neden araştırılmaktadır. D vitamini eksikliğine bağlı raşitizm gibi durumlarda öncelikle vitamin desteği ve beslenme düzenlemesi yapılmaktadır. Hafif yapısal bozukluklarda fizik tedavi, egzersiz programları ve ortopedik tabanlık gibi konservatif yöntemler kullanılabilmektedir. Daha ileri vakalarda ise özellikle büyüme plakları kapandıktan sonra cerrahi müdahale gerekebilmektedir. Cerrahi yöntemler arasında yönlendirilmiş büyüme ameliyatları veya bacak düzeltme osteotomileri yer almaktadır. Tedavi süreci uzman ortopedi doktorunun takibinde, hastanın yaşı ve ihtiyaçlarına göre bireysel olarak belirlenmektedir.
Çarpık Bacak Ameliyatı (Çarpık Bacak Düzeltme) Nasıl Yapılır?
Çarpık bacak düzeltme ameliyatı, bacaklardaki eğriliğin derecesine ve hastanın yaşına göre planlanan cerrahi bir işlemdir. Genellikle kemik gelişimini tamamlamış ve ileri derecede eğriliği olan hastalarda uygulanmaktadır. En sık kullanılan yöntemlerden biri osteotomi adı verilen tekniktir. Bu yöntemde eğri olan kemik cerrahi olarak kesilerek düzgün bir açıyla yeniden hizalanarak sabitlenmektedir. Düzeltme sonrası kemik plak, vida veya dıştan sabitleyici cihazlarla (ilizarov gibi) desteklenebilmektedir. Bazı durumlarda büyüme çağındaki çocuklarda yönlendirilmiş büyüme teknikleriyle kemik gelişimi kontrollü şekilde yönlendirilerek çarpıklık düzeltilmelidir. Ameliyat sonrası iyileşme süreci kişiye göre değişmekle birlikte, hastalara fizik tedavi ve düzenli takip önerilmektedir. Cerrahi müdahale, estetik görünümün yanı sıra uzun vadede diz ve kalça eklemlerini korumak açısından da oldukça önemlidir.
Sık Sorulan Sorular
Genellikle 0–2 yaş arası fizyolojik olarak normal kabul edilen bir durumdur. Bununla birlikte kendiliğinden düzelebilmektedir.
İlerlemiş vakalarda diz ve kalça eklemlerine fazla yük biner. Bu da ağrıya ve yürüme bozukluklarına yol açabilmektedir.
Eğrilik 2 yaşından sonra devam ediyorsa ya da belirginse ortopedi uzmanına başvurulmalıdır.
