Doğum Lekesi Nedir?
Yenidoğan bebeklerin cildinde görülen, çoğunlukla zararsız olan renk değişiklikleri doğum lekesi olarak adlandırılmaktadır. Bu lekeler, değişik renkte ve boyutta olabileceği gibi zaman içinde büyüme eğiliminde de olabilirler. Aynı zamanda isminin aksine bazen doğumla beraber çıkmayıp, daha sonraki haftalarda görülebilmektedir. Bununla birlikte doğum lekelerinin farklı türleri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları ömür boyu kalıcı olup, bazıları ise geçicidir.
Doğum Lekesi Nasıl Oluşur?
Doğum lekeleri damarsal veya pigment artışına bağlı olarak farklı nedenlerle oluşabilmektedir. Bununla birlikte türlerine göre de oluşma şekli değişmektedir. Örneğin vasküler doğum lekeleri, bebeğin gelişimi sırasında damarların bilinmeyen nedenlerle genişlemesi ile oluşmaktadır. Bununla birlikte derinin belli bölgelerinde pigment artışının olması da o bölge renk farklılıklarına yol açabilmektedir.
Doğum Lekesi Neden Olur?
Halk arasında doğum lekesinin nasıl ve neden oluştuğuna dair pek çok yanlış inanç vardır. Bu örneğin, hamileyken anne adayının aşerdiği yiyeceği tüketememesi gibi aslı olmayan inançları kapsamaktadır. Bebeklerde doğum lekesi, anne adayının eylemlerine veya inançlarına bağlı olarak gelişmez. Bununla birlikte bu lekelerin oluşmasına zemin hazırlayan nedenler tam olarak bilinememektedir. Ancak uzmanlar tarafından bu durumun çoğunlukla genetik olduğu düşünülür.
Doğum Lekesi Çeşitleri
Bebeklerde görülen doğum lekeleri, vasküler (damarsal) ve pigmente (pigment artışı) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Ancak bu iki tür de kendi içinde farklı çeşitlerde görülmektedir.
Vasküler Doğum Lekesi
Diğer adıyla damarsal olan bu türde doğum lekeleri, cilt yüzeyine yakın damarlarda genişleme veya kümeleşme olması halinde ortaya çıkmaktadır. Damarlarda oluşan bu durumun nedeni ise tam olarak bilinememektedir. Bununla birlikte vasküler doğum lekeleri birkaç farklı türde görülmektedir:
- Somon Lekeleri: Bu lekeler genellikle pembe veya kırmızı renklidir. Sıklıkla gözlerin arasındaki alanda, göz kapaklarında ya da ense kısmında görülmektedir. Bu bölgelerde bulunan damarlarda meydana gelen genişlemeler nedeniyle somon lekeleri oluşmaktadır.
- Hemanjiyomlar: Bu lekeler halk arasında çilek lekesi olarak bilinmektedir. Pembe, parlak kırmızı veya mavi renkte olabilirler. Sıklıkla kol, bacak ve baş bölgesinde görülmektedirler. Bununla birlikte bazen küçük boyutlarda başlar ve doğumdan sonra üç ay içinde yavaş yavaş büyür. Doktor muayene sırasında ihtiyaç duyulursa hemanjiyomlar tedavi etmek isteyebilir. Genellikle tedavi, hızlı büyüyen ve bebeğin gelişimini olumsuz yönde etkileme ihtimali olan lekeler için önerilmektedir. Bunu dışında pek çok hemanjiyom, ergenliğe kadar kendiliğinden kaybolmaktadır.
- Şarap Lekesi: Derinin yüzeyine yakın damarların anormal gelişimi sonucu oluşan şarap lekeleri, genellikle yüzde ve boyunda bulunmaktadır. Bununla birlikte vücudun herhangi bir yerinde de oluşabilirler. Önce pembe ya da kırmızı lekeler olarak görülüp, daha sonra mor rengini alabilir. Şarap lekesi, kendi kendine solmamakla birlikte, tedavi edilmediği zaman daha da koyulaşmaktadır. Bu sebeple, özellikle göz kapaklarında oluşan şarap lekeleri için tedavi ihtiyacı duyulur.
Pigmente Doğum Lekeleri
Deriye doğal rengini veren ve deri içinde kendiliğinden bulunan kimyasallar pigment olarak adlandırılmaktadır. Bu kimyasallar bazen cildin belli bir bölgesinde yoğunlaşarak orada renk farklılıkları yaratabilmektedir. Bunun sonucunda ise pigmente doğum lekesi oluşur. Pigmente doğum lekeleri farklı şekilde görülebilmektedir. Bilinen türleri ise şunlardır:
- Benler: Deride açık veya koyu kahverengi ile siyah olmak üzere farklı renklerde oluşan lekelerdir. Değişik boyutlarda olabileceği gibi ciltle aynı hizada veya daha kabarık da olabilmektedir. Bununla birlikte vücutta oluşan benler genellikle yuvarlaktır. Görüldüğü belirli bir alan olmamakla birlikte, vücudun her yerinde çıkabilir. Bazıları kendiliğinden geçer bazıları ise ömür boyu kalıcıdır. Aynı zamanda benlerle ilgili dikkate alınması gereken bir konu ise şudur, vücutta ani olarak sebepsiz yere artan benler kanserin habercisi olabilmektedir. Bu sebeple vücudunuzda benlerin arttığını gözlemlerseniz, mutlaka alanında uzman bir hekime başvurun.
- Sütlü Kahve Lekeler: Bu lekeler çoğunlukla oval biçimde olmaktadır. Bununla birlikte soluk kahverengi olan renkleri sebebiyle sütlü kahve olarak anılmaktadır. Aynı zamanda koyu tenlilerde oluşan sütlü kahve doğum lekesi daha koyu bir renkte ortaya çıkmaktadır. Bu doğum lekesi, doğumla birlikte oluşabildiği gibi, erken çocukluk döneminde de görülebilmektedir. Ancak çocuğunuzda aşırı miktarda bu lekelerin olduğunu fark ettiyseniz, mutlaka bir doktora başvurmanız gerekir.
- Moğol Lekeleri: Bu lekeler genellikle koyu tenli bebeklerde görülmektedir. Çok kabarık olmayıp, mavi ya da gri renklidir. Moğol lekelerinin vücuda herhangi bir zararı yoktur. Bunula birlikte çoğunlukla morarma ile karıştırılır. Tipik olarak görüldüğü yerler ise alt sırt bölgesi ve kalçalardır. Çocuk dört yaşına gelmeden genellikle kaybolmaktadırlar.
Hamilelikte Kahverengi Lekeler
Hamilelikte annelerin cilt lekelerinin olması, bu dönemde salgılanan bazı hormonlarla ilgilidir. Gebelikte yoğun olarak salgılanan östrojen hormonları, cilt hassasiyetini artırdığından güneş ışınlarının deri yüzeyinde lekelenme yapma ihtimali de artmaktadır. Bununla birlikte hamilelikte yüzde leke görülmesi sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Özellikle yanaklarda ve üst dudak bölgesinde ortaya çıkmaktadır. Ancak bu lekelerin hepsi doğumdan sonra kaybolmaktadır. Açık tenli anne adayları lekelenme açısından risk grubu arasında yer almaktadır. Bunun yanında anne adayının genetik yapısı, beslenme alışkanlıkları ve güneşe olan maruziyeti cilt lekelerinin oluşmasında çok önemli bir rol oynamaktadır.
Gebelik döneminde cilt lekelerinden korunmak için güneşe çıkmamak bir çözüm değildir. Bunun yerine doktor kontrolünde D vitamini alımı ve güneşe çıkarken mevcut korunma tedbirlerini (güneş kremi sürmek, şapka takmak vb. gibi) alması yeterlidir.
Doğumdan sonra geçmeyen lekeler için ise farklı tedavi yöntemleri mevcuttur. Öncelikle lohusalık döneminde folik asit ve C vitamini yönünden zengin besinler tercih edilmesi, doktor kontrolünde leke kremlerinin kullanılması gibi erken evre tedaviler uygulanmaktadır. Bu tedavinin uygulanmasına rağmen geçmeyen lekeler için ise lazer tedavisi, kimyasal peeling ve PRP tedavileri uygulanabilir.
Doğum Lekesi Nasıl Geçer?
Birçok doğum lekesi kendiliğinden geçmekle birlikte, vücutta yer aldığı süre içinde de herhangi bir zarar vermemektedir. Bununla birlikte kendiliğinden geçen doğum lekeleri şunlardır:
- Hemanjiyomlar,
- Somon lekeleri,
- Moğol lekeleri,
- Benler.
Bebeklerde doğum lekesi, çoğunlukla kendiliğinden kaybolana kadar belli bir müddet beklenmektedir. Bunun dışında ileri yaşlara kadar kalan lekeler bazen dış görüntüyü bozdukları için rahatsız edici olurlar. Aynı zamanda hemanjiyom ve benler gibi lekelerin artışı da kanser hastalığının belirtisi olabilmektedir. Aynı zamanda cilt kanseri için ciddi bir risk faktörüdür. Bu tür lekeler alanında uzman bir dermatolog tarafından düzenli olarak takip edilmeli ve gereken durumlarda uygun tedavi uygulanmalıdır.
Kahverengi Doğum Lekesi Nasıl Geçer?
Kahverengi doğum lekesi, çoğunlukla altta yatan bir hastalığa bağlı olarak gelişmektedir. Sınırlı ve koyu renkte vücudun herhangi bir bölgesinde ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte boyutları 20 cm üzerinde de olabilmektedir. Bununla birlikte kırmızı doğum lekesi için de aynı durumlar geçerlidir. Bu lekeler genellikle lazer tedavisi ile yok edilebilir. Aynı zamanda hafif olan lekeler medikal tedavilerle giderilebilmektedir.
Yüzdeki Doğum Lekesi Nasıl Geçer?
Doğum lekelerinin vücutta ortaya çıktığı yer önemli olmaksızın, genel olarak doğum lekesi tedavilerinin kişiye en uygun olanı tercih edilmektedir. Yüzde bulunan doğum lekesi için de çoğunlukla lazer tedavisi kullanılmaktadır. Bu tedavi sayesinde lekenin oluşmasını sağlayan kan damarlarının içindeki hücrelerin lazer ışığı ile yakalanması sağlanır. Bu şekilde damar, içine verilen ısınının da etkisiyle hasar görür. Sonuç olarak her seansta solarak kaybolur.
Doğum Lekesi Tedavisi
Kendiliğinden kaybolmayan ve risk barındıran doğum lekeleri için uygulanan farklı türlerde tedaviler mevcuttur. Doğum lekesi sildirme tedavileri genel olarak şu teknikleri kapsamaktadır:
- Lazer Tedavisi: Özellikle şarap lekelerini gidermede çok etkili olan lazer tedavisi, lekeleri önemli ölçüde daha az görünür hale getirmektedir. Aynı zamanda bu tedavi mutlaka alanında uzman bir dermatolog veya genel cerrah tarafından yapılır. Bebeklik çağında uygulanan lazer tedavisi, daha ileri yaşlarda uygulanacak tedavilere göre daha olumlu ve kesin sonuç vermektedir. Bunula birlikte yetişkinlerde ve çocuklarda da lazerle tedavi tekniği rahatlıkla uygulanabilir. Ancak kesin sonuç için çoğunlukla birden fazla seansa ihtiyaç duyulmaktadır.
- Beta-Blokerler: Bu ilaçlar normalde tansiyon hastaları için kullanılmaktadır. Ancak içinde bulunan propranolol adlı beta-bloker, özellikle hemanjiyomların görünümünü azaltmada çok etkilidir. Kan damarlarını daraltıp, kan akışını yavaşlatarak oluşan lekelerin solmasını sağlar.
- Kortikosteroidler: Bu ilaçlar direkt doğum lekesinin üzerine enjekte edilebildiği gibi ağız yoluyla da alınabilmektedir. Genel olarak kan damarlarının boyutunu küçültür ve bu sayede lekelerin daha az görünmesini sağlar.
- Cerrahi Müdahale: Doğum lekesi tedavileri içinde son are olarak uygulanan tekniktir. Genellikle hemanjiyomlar ya da fazla büyük olan benler için ihtiyaç duyulmaktadır. Bununla birlikte benlerin cerrahi müdahaleyle alınması sonucunda hastanede yatış gerekmemektedir. Lokal anestezi uygulanarak ufak bir girişimsel işlemle doğum lekesi tedavisi yapılmaktadır. Doğum lekesinin büyük olduğu durumlarda bir anda değil de leke, bölümler halinde birkaç seansta çıkarılabilmektedir. Daha sonra kalıcı iz oluşmaması için genişletme denilen bir prosedür uygulanmaktadır. Bu teknikte sağlıklı olan cildin alt yüzeyine ufak bir balon yerleştirilmektedir. Böylece cilt, eskisi gibi sağlıklı bir hale gelir.
Sık Sorulan Sorular
Doğum lekesi geçer mi?
Birçok doğum lekesi zararsız ve kendiliğinden geçen türdedir. Yenidoğan bebeklerde ilk doğduklarında ortaya çıkabildiği gibi, sonraki üç ay içinde de görülebilirler. Bununla birlikte sağlığı tehdit eden veya dış görüntüyü bozan lekeler için farklı tedavi seçenekleri mevcuttur. Ancak yukarda da belirttiğimiz gibi doğum lekeleri genellikle tedaviye ihtiyaç duyulmadan kendi kendine geçmektedir. Bu süreçte uzman bir dermatolog tarafından lekelerin düzenli olarak izlenmesi gerekir.
Doğum lekesi mor olur mu?
Pigmenter ve vasküler doğum lekelerinin bazılarında mor renkli lekelenme görülebilir. Ancak bu lekeler çoğunlukla vücut için zararlı olmazlar.
Doğum lekesi tedavisi için hangi bölüme gidilir?
Doğum lekeleri, öncelikli olarak dermatoloji bölümünün ilgi alanına girmektedir. Bununla birlikte cerrahi müdahaleler Genel Cerrahlar tarafından da yapılabilmektedir.
