Egzama (Atopik Dermatit): Nedir, Belirtileri ve Tedavisi

• Nedir

  Egzama, atopik dermatit olarak da adlandırılan bir deri hastalığıdır.
• Nedenleri

  Egzama genel olarak temas ya da allerjik sebeplerle ortaya çıkmaktadır.
• Belirtileri

  Egzamanın çeşitli belirtileri olabilir. Ortaya çıktığı bölgeden bölgeye belirtiler farklılık gösterse de, kızarıklık ve kaşınma en temel belirtisidir.
• Tedavisi

  Egzamanın kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Hastalığa sebep olan nedenin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Azaltıcı ve yavaşlatıcı tedavi uygulanır.

Egzama ya da bir diğer adıyla Atopik Dermatit, iltihaplı ve alerjik bir deri hastalığıdır. Cildin üzerinde çıkan bu hastalık, şiş, pütürlü ve kırmızı renkli yaralar ya da izler olarak karşımıza çıkar.

Atopik Dermatit

Atopik Dermatit, egzamanın tıp dilindeki ismi olarak kabul edilmektedir. Genel olarak bu hastalıkta kırmızı renkli ve pütür pütür olan şişkinlikler görülür. Bazı hastalarda vücudun geneline yayılan bu hastalık, bazı hastalarda da tek bir yerle sınırlı kalabilmektedir. Genel olarak sulu ve ıslak ya da bir başka deyişle nemli bir yapıya sahip hastalıktır. Fazla kaşınan bir hastalık olduğu için büyük oranda mikrop kapabilme ihtimali yüksek bir hastalıktır. Mutlaka tedavi edilmesi gerekmektedir.

Saçta Egzama

Saç bölgesinde görülen egzama, hiç bitmeyen kaşıntılarla kendisini gösterir. Adeta kepek gibi dökülmelere neden olur ve zamanla saç kaybı sonucu verebilir. Bu yüzden saçta görülen egzamaların mutlaka tedavi edilmesi gerekmektedir. Saç bölgesinde yer alan egzamalar asla bulaşıcı değildir. Fakat yine bu bölgedeki egzamaların tam ve kesin bir tedavisi henüz yoktur. Önleyici tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Saçta görülen ve ortaya çıkan egzamaların birden çok sebebi vardır. Bunlar, stres, alerji, hava kirliliği, kullanılan şampuan ve saç kremindeki bazı maddeler, mevsimsel etkiler, saç bölgesinde yağ bezelerinin fazla çalışması, aşırı terleme ve genetik problemler olarak karşımıza çıkabilmektedir. Saçta egzama ile mücadelede mutlaka kullanılan saç bakım ürünlerinin kimyasal yapısına dikkat etmek gerekir. Egzama cildi kurutan ve döken bir hastalıktır. Dolayısıyla cildi kurutan alkollü saç bakım ürünlerinden uzak durmak, doğru bir yaklaşım olacaktır. Yine duş alırken saç derisini tırnaklarla kazıyarak yıkamak yerine, parmak uçlarıyla masaj yaparak yıkamak da bir diğer önlemdir. Yine duştan çıkarken son kez sıcak su yerine ılık veya soğuk suyla saçı yıkamak da bir diğer önlem olarak belirtilmektedir.

Nedir?

Egzama, atopik dermatit olarak da adlandırılan, derinin klinik görünüm ve yapısal olarak birbirine benzeyen hastalıklar grubudur. Çok çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu nedenle farklı tipleri görülebilmektedir. Genellikle ödem, kızarıklık, deri döküntüsü ile seyreden bir deri hastalığıdır, kaşıntı şikayeti eşlik edebilir. En sık kontakt dermatit dediğimiz temasla ortaya çıkan egzamalar görülmektedir. Su, sabun ile sık temas eden kişilerde, kimyasal içerikli maddelere teması olan sağlık çalışanları, temizlik personelleri, gıda endüstrisi çalışanları veya çözücülere maruz kalan makinist gibi mesleklerde daha sık görülmektedir. Normal deri bariyerini bozan kimyasallar veya fizyolojik ajanlara karşı oluşan vücudun bir yanıtı olarak ortaya çıkmaktadır. Alkali ve asitler güçlü iritan maddeler iken sabun ve temizleyiciler zayıf iritanlar olarak egzamaya neden olabilir. Hasar gören deri gerekli yağlardan ve nemden uzak olduğu için tahriş edici maddelerden daha çok etkilenir. deri bariyer bozukluğu olan atopik ciltlerde kuru derisi olan kişilerde egzama daha sık görülmektedir. Tahriş edici maddeler dışında yaygın olarak alerji yapabilen bitkiler, metaller, parfümler, koruyucu maddeler de egzama yapabilmektedir.

Belirtileri Nelerdir?

Kızarıklık, ciltte dökülme, kuruma, çatlama, bazen sulantılı lezyonlar görülebilmektedir. Kaşıntı şikayeti her olguda görülmeyebilir ancak, kaşıntı tüm egzamalar için genel olarak ortak bir bulgudur. Kontakt dermatit dışında yine sık görülen bir egzama şekli atopik dermatittir. Genel olarak ortaya çıkan belirtiler ise şu şekildedir:

• Ciltte kızarma, şişme, minik su kabarcıkları
• Yüksek kaşıntı hissi, kepeklenme ya da yanmalar
• Zaman zaman sadece kaşıntı ve yanma
• İlk zamanlar kuruluk ve kepek, daha sonra kalınlık ve yüksek kuruma
• Deri renginde değişim ve çatlaklar

Burada dikkat edilmesi gereken nokta ise, egzamanın her hastada farklı farklı belirtilerle görülmesidir. Yine vücudun her bölgesi için farklı farklı egzamalar da görülebilmektedir. Bunun yanında tüm egzamalar için ortak belirti olarak kızarıklık ve kaşıntı söylenebilir. Çoğu insanda bu kaşıntılar az ve idare edilebilir seviyededir. Zaman zaman bu idare edilebilir kaşıntılar bir süre sonra yerini şiddetli kaşınma ve iltihap gibi problemlere bırakır. Bazı hastalar kaşıntı sebebiyle bölgeyi kanatabilir ve mikroplara açık hale getirebilir.

Çocuklarda Egzama

Atopik dermatit yani egzama, gelişmiş ülkelerdeki çocukların yüzde 20’sini etkileyen bir deri hastalığıdır. Hastaların çoğunluğu küçük yaş grubundadır. Ancak daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde de görülebilir. Özellikle ailede atopi / alerji öyküsü olan kişilerde ve diğer allerjik astım veya allerjik rinit gibi allerjik hastalığı olan kişilerde daha fazla gözükmektedir. Küçük çocuklarda en sık yüz, yanaklar, gövde, saçlı deri, kol ve bacakların dış yüzeyleri etkilenmekte iken daha büyüklerde kolların ve bacakların iç kısımlarının etkilenme olasılığı daha fazladır. Kuru deri ve kaşıntı sıklıkla hastalığa eşlik eder. Yetişkinlerde görülen el egzaması atopik kişilerde daha fazla görülmektedir. Özellikle temizlik yapan kişilerde görülebilir.

Bebeklerde Egzama

Söz konusu bebekler olduğunda ise işin rengi tamamen değişmektedir. Bebeklerde egzama genel olarak yeni doğan bebeklerin ilk aylarında görülmektedir. Genel olarak bebeklerin çok terlemesine bağlı olarak bu hastalık görülüyor. Dolayısıyla bebekleri ilk aylarda kat kat giydirirken dikkatli olmak gerekiyor. Bebeklerde görülen egzamanın tam olarak sebepleri bilinemiyor. Bu konuyla ilgili olarak yapılan bilimsel çalışmalar, ancak bazı sebepleri ortaya koyabiliyor. Bunlar genel olarak bazı besinler, kullanılan sabunlar, detarjanlar, krem ya da losyon gibi bakım ve temizlik ürünleri ve kıyafetlerle ilgili oluyor. Bebeklerde görülen egzamaların 5 yaşına kadar geçtiği görülüyor. Egzamanın geçmediği ve tekrarlayarak devam ettiği hastalar da olabiliyor. Öte yandan bebeklerde egzamanın ilk olarak yanaklarda daha sık görüldüğü belirtilir. Genel olarak bebeklerde egzama, yanak, kol, sırt, alın, kulak arkaları gibi yerlerde görülür. Bebek cildinde yanma, kızarma, kabuklanma ve dökülme şeklinde sırayla ilerler. Bebeklerin egzama olan bölgeyi kaşımasına izin verilmemelidir. Zira bebekler, bu bölgeyi kaşırken kanatabilirler ve mikrop kapmasına neden olabilirler.

Yüzde Egzama

Estetik açıdan en büyük problem çıkartan egzama, yüzde çıkandır. Yüzde egzama, sadece bir sağlık problemi değil, aynı zamanda bir estetik problemidir. Dolayısıyla yüzde görülen egzamaların hem sosyal hayata hem de hastanın psikolojisine büyük bir darbe vurduğu görülür. Hemen hemen her yaş grubundan insanda görülebilen yüzde egzamanın mutlaka tedavi edilmesi gerekir. Yüzde egzama genel olarak kendisini kaşınma, kızarma, kuruma ve çatlama ile gösterir. Yanma ve kaşınma hissi hiç geçmez. Sarı veya beyaz renklerde kabuklanmaya neden olabilmektedir. Deri bölgesinde çatlamalara sebebiyet verir. Yüz bölgesinde ortaya çıkan egzamanın çok sayıda nedeni olabilir. Yüzde çıkan bu hastalığın tedavisi, kişiden kişiye, hastalığın türüne, seviyesine ve ilerleyişine göre değişir. Tedavisinde çok sayıda krem ve ilaç kullanılmaktadır.

Ayakta Egzama

Egzama hemen hemen vücudun her yerinde görülebilen bir hastalıktır. Dolayısıyla ayakta egzama da çokça şikayet edilen bir hastalık türüdür. Ayak bölgesinde görülen egzama, hastalarda büyük şikayetlere sebep olur. Gün içerisinde sürekli yanan ve kaşınan ayaklar, iş hayatı ve gündelik hayat sebebiyle sürekli kapalı tutulduğu için, çok daha büyük rahatsızlık hissettirmektedir. Egzamanın genel olarak kesin bir tedavisi yoktur ve bu durum ayak için de geçerlidir. Dolayısıyla uygulanacak olan tedavi hafifletici ve yavaşlatıcı olabilir. Bu noktada yapılması gereken şey ise, ayakta egzama çıkmasına neden olan sebepleri ortadan kaldırmaktır.

Eldeki Egzama

El bölgesinde görülen egzama, genel olarak sağlık ve temizlik sektöründeki insanlarda görülmektedir. Yine ev hanımlarının da sık sık şikayet ettiği bir hastalıktır. Eldeki egzama, çok sayıda sebeple ortaya çıkabilmektedir. Bunlar genel olarak tuvalet temizliği esnasında kullanılan deterjanların el ile teması, el dezenfektanlarının yoğun kullanımı ya da portakal, limon gibi meyve ve sebzelere sık temas gibi nedenlerle sıralanabilir. Genel olarak elleri kurutan maddelerle sık temas, el egzamasının temel nedenidir. El egzamasının önüne geçebilmek için, hastalığa sebep olan esas nedeni bulmak gerekir. Daha sonra kişinin, bu madde ile temasının önüne geçilmelidir.

Tedavi Yöntemleri

Egzama tedavisinde yapılacak en önemli uygulama, normal deri bariyerinin onarılmasıdır. Özellikle kontakt dermatitlerde yapılmalıdır. Bunun yanında, alerjen ajanın da ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bu nedenle tespiti yapılan maddeden yani alerjen ajandan uzak durmak gerekir. Ayrıca, derinin nem dengesinin sağlanması da yine en önemli faktörlerden biridir. Bu süreçte çeşitli atopik egzama kremi kullanılabilmektedir. Tedavi parfümsüz ve boyasız nemlendiriciler ile desteklenir ve hipoalerjenik ürün kullanımı sağlanmalıdır. Sentetik kıyafet ve yünlü kıyafetlerden kaçınılmalı, pamuklu kıyafetler tercih edilmelidir. Çok sıcak su ile ya da soğuk su ile yıkanmak yerine ılık su kullanılmalıdır. Kaşıntı azaltıcı ilaçlar ve diğer oral ve krem şeklinde sürülebilen ürünler tedavide kullanılmaktadır. Egzama tedavisinde yama testi ve biyopsi gibi yöntemlere başvurulabilmektedir. Yama testi ile, hastalığın bir alerjik sebebe bağlı olup olmadığı öğrenilebilir. Yama testinde, sırt bölgesine çeşitli alerjenler içeren yamalar yapıştırılır. Hasta bu yamalarla beraber 48 saat geçirir. Daha sonra yamalar doktor tarafından çıkartılır ve hastanın alerjik reaksiyon verip vermediği incelenir. Biyopsi ise, hastanın yama testi ile teşhisinin koyulamaması durumunda uygulanır. Hastanın başka bir hastalığının egzamaya neden olup olmadığı biyopsi ile öğrenilir. Hastaya cilt lezyonu biyopsisi uygulanır. Egzama olan bölgeden oldukça küçük bir parça alınır ve laboratuvara gönderilir.

Sıkça Sorulan Sorular