Geçirgen Bağırsak Sendromu Nedenleri ve Tedavisi

Geçirgen bağırsak sendromu, halk arasında sızdıran bağırsak sendromu ya da diğer bir adı ile Leaky Gut olarak bilinmektedir. Bu hastalık, yaşam kalitesini ciddi anlamda etkilemekle birlikte, sindirim sistemi dışındaki belirtilerle de kendisini gösterebilmektedir. Bununla birlikte hastalığın tedavisinde doğru planlama, muayenelerin aksatılmaması ve bağırsak florasına zarar veren gıdalardan uzak durulması büyük önem taşımaktadır.

Geçirgen Bağırsak Sendromu Nedir?

Bağırsak sağlığı vücuttaki tüm metabolizma üzerinde etkilidir. Bununla birlikte bağışıklık sistemi hücrelerinin yüzde 70’i sindirim sisteminin merkezi olan bağırsaklarda bulunmaktadır. Burada meydana gelen bir rahatsızlık ise, yaşam konforunuzu azaltacak biçimde vücudun dengesini bozmaktadır. Geçirgen (sızdıran) bağırsak sendromu, bağırsaklarda bulunan sıkı bağların gevşemesi sonucu ortaya çıkan bir hastalık olma özelliği taşır. Sıkı bağlar; kan dolaşımına bağırsaklardan sadece sindirilmiş besinlerin, vitamin ve minerallerin girmesine olanak tanıyan geçiş noktaları olarak görev yapar. Bu sistemin rutin düzeninde bir sıkıntı çıktığında, kan dolaşımına vitamin ve mineraller yerine zararlı toksinler ve maddeler geçmektedir.

Geçirgen Bağırsak Sendromunun Belirtileri Nelerdir?

Leaky gut (sızdıran bağırsak sendromu), beraberinde birçok farklı semptomu getirebilmektedir. Bununla birlikte görülen belirtiler, diğer hastalıklarla fazla benzerlik gösterdiğinden teşhis edilmesi zor olmaktadır. Sızdıran bağırsak hastalığı, genel olarak aşağıdaki belirtileri gösterebilmektedir:

• Kronik ishal,
• Kabızlık veya şişkinlik,
• İştahsızlık,
• Yorgunluk,
• Konsantrasyon bozukluğu,
• Eklem ağrısı,
• Baş ağrısı,
• Kızarıklık ve egzama gibi cilt problemleri,
• Yaygın inflamasyon.

Geçirgen Bağırsak Sendromu Neden Olur?

Bu hastalığa neden olan etkenler tam olarak bilinememektedir. Ancak diyabet ve çölyak hastalığı gibi kronik hastalıklarla birlikte geliştiği de tespit edilmiştir. Bununla birlikte sindirim sisteminde ‘zonulin’ adı verilen bir protein bulunmaktadır. Bu protein, sindirim sistemi duvarının hücreleri arasındaki sıkı bağların geçirgenliğini düzenlemektedir. Yapılan araştırmalar, zonulin protein seviyelerinin sıkı bağları gevşettiğini ve geçirgenliği arttırabileceğini ortaya koymuştur. Vücutta zonulin değerlerini uyaran iki faktör bulunmaktadır. Bunlar; bakteriler ve glutendir. Yanlış ilaç kullanımı da sızdıran bağırsak sendromuna neden olan faktörler arasında sayılabilmektedir. Bununla birlikte bağırsaklara sürekli olarak alerjen bir maddenin temas etmesi ile hücreler baskılanarak geçirgen bağırsağa neden olabilmektedir.

Geçirgen Bağırsak Sendromu Tanısı Nasıl Konur?

Bu hastalığı tanılamak için önce gaita (dışkı) testi istenmektedir. Kabızlık, ishal, kusma veya iştahsızlıkla birlikte anksiyete, yorgunluk gibi şikayetleri olan hastalarda çoğunlukla bu hastalığın olup olmadığı araştırılmaktadır. Bununla birlikte sızdıran bağırsak sendromunun varlığını tespit edebilmek için zonulin testi istenir.

Gaita testi ile yararlı ve zararlı bakterilerin durumu ile mantar olup olmadığı tespit edilebilmektedir. Hastalarda gluten hassasiyeti şikayeti olmadığı takdirde de gaita testiyle yine de gluten hassasiyeti araştırılmaktadır. Bununla birlikte sindirim enzimlerini ölçen, bağırsakta bir inflamasyon olup olmadığını belirlemek için de yine gaita testi yapılmaktadır. Bunun için bazen de gıda intoleransı testi yapılabilmektedir.

Vücudun bağışıklık sistemi, kan dola­şımına giren tüm yabancı maddelere karşı reaksiyon göstermektedir. Bunun için kandaki yabancı maddeleri etkisiz hale getiren proteinleri (immunoglobülinler, antikorlar) üretmektedir. Yüksek geçirgenliğe sahip olan hastalıklı bir bağırsak (geçirgen bağırsak sendromu) veya güçsüz bir bağışıklık sistemi, tüketilen yiyeceklerin yabancı madde gibi algılanmasına sebep olabilmektedir. Genetik yatkınlıklar, işlenmiş gıdalar, zararlı beslenme alışkanlıkları ve yeteri kadar anne sütü alamamış olma gibi sebepler gıda intoleransı etkenleri arasında yer alır.

Geçirgen Bağırsak Sendromunun Risk Faktörleri

Sızdıran bağırsak sendromunun oluşmasına neden olan etkenler tam olarak bilinememektedir. Ancak bağırsak mikrobiyotasını bozan yaygın risk faktörleri ise şu şekildedir:

• Yetersiz beslenme
• Alkol tüketimi
• Otoimmün bozukluklar
• Enfeksiyonlar
• Stres
• Kötü beslenme
• Şeker hastalığı

Huzursuz Bağırsak Sendromu

İrritabl bağırsak sendromu olarak da geçen bu hastalık, sızdıran bağırsak sendromu ile aynı şekilde kendini göstermektedir. Sızdıran bağırsak sendromunun farkı, sıkı bağların gevşemesidir. Huzursuz bağırsak sendromundan yalnızca kalın bağırsak etkilenmektedir. Ancak sızdıran bağırsak, sindirim sisteminde çok daha geniş bir bölgeye etki eder. Huzursuz bağırsağın belirti ve semptomları arasında kramp, karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal veya kabızlık bulunmaktadır. Bununla birlikte geçirgen bağırsak ile aynı belirti ve semptomları gösterir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Nasıl Olur?

Bu hastalık uzun vadede görülen kronik bir durumdur ancak nedeni tam olarak bilinememektedir. Ancak gelişmesine neden olan birçok faktör bulunmaktadır. Bununla birlikte kalın bağırsağın emilim özelliğini yerine getirememesi sonucu semptomlar görülebilmektedir. Bunlar arasında gaz, şişkinlik, ishal ve kuru dışkılamaya neden olan güçlü veya sert bağırsak kasılmaları vardır. Bağırsaklarda iltihaplanma, sinir sistemi anormallikleri, ağır enfeksiyonlar, bağırsaktaki dost bakterilerin sayısındaki azalmalar da görülen semptomlar arasındadır.

Bazı yiyeceklerin bu hastalığı tetikleyici özelliği bulunmaktadır. Bunlar arasında süt ve süt ürünleri, gazlı içecekler, lahana, fasulye, narenciye ve buğday gibi gıdalar bulunmaktadır. Stres ve hormonal değişimler de huzursuz bağırsak sendromu yaşayan kişilerde tetiklenme yaşanmasına sebep olabilmektedir. Bağırsak alışkanlıklarında kalıcı değişiklikler izlenen bireylerin ihmal etmeden alanında uzman bir hekime muayene olmaları gerekmektedir. Gaz çıkarma veya dışkılama ile geçmeyen karın ağrısı, açıklanamayan kusma, rektal kanama, yutma zorluğu, demir eksikliği anemisi, geceleri ishal ve kilo kaybı doktor muayenelerini daha gerekli kılmaktadır.

Geçirgen Bağırsak Sendromu Tedavisi

Geçirgen bağırsak sorunu tedavi edilebilir bir hastalıktır. Bağırsak yüzeyinde yer alan mikrovillüslar yani lifli yapıların yapısının bozulması bağırsak hücreleri arasındaki bağlantıları hasara uğratmakta ve geçirgenliği artırmaktadır. Bu safhadan sonra semptomlar kendini yavaş yavaş göstermeye başlar. Özellikle inflamasyonu tetikleyen beslenme tarzı, gluten, aşırı unlu ve şekerli işlenmiş yiyeceklerle beslenme, sütle alınan laktoz ile alkol bu sınıfta yer almaktadır. Bozulan bakteri balansını düzeltmek, hasarlı, yaralı, ülserli, ateşli bağırsak duvarını iyileştirmek için özel, sağlıklı bir beslenme planı uygulanmak gereklidir.

Özellikle kolajenden ve fermente ürünlerden zengin beslenme şekli uygulanabilir ve sürdürülebilirse tedavi edici etkiler kendini göstermeye başlayacaktır. Bu hastalığın görüldüğü kişiler; ev yapımı kemik suyu, fermente lahana turşusu, aromatik yağlar ve tekli doymamış yağ asitlerini (avokado yağı, Hindistan cevizi yağı vb.) günlük beslenme rutinine ekleyerek, hazır olan gıdalardan uzak durmalıdır.

Kemiğin içinde bulunan ilik; vücuttaki eritrosit, trombosit ve lökosit hücrelerinin artmasına katkı sağlamaktadır. Kemik ilikleri soğuğa karşı koruyucu olmasının yanında hastalık döneminde tüketildiğinde, enfeksiyonların kolaylıkla giderilmesine yardımcı olur. Özellikle geçirgen bağırsakta yüksek kollajen içeriği sayesinde kemik suyu tüketimi sıklıkla önerilmektedir.

Geçirgen Bağırsak Sendromunda Beslenme

Bu hastalıkta genel sindirim sağlığınızı iyileştirmek için pek çok rutin uygulayabilirsiniz. Bunlardan birincisi, faydalı bağırsak bakterilerinin büyümesine yardımcı olan yiyecekler açısından zengin bir beslenme programı uygulamaktır. Aynı zamanda sağlıklı olmayan bağırsakların, kronik inflamasyon, kanserler, kalp hastalığı ve tip 2 diyabet dahil olmak üzere birçok kötü hastalığın başlamasına zemin hazırladığı bilinmektedir. Bu sebeple sağlıklı bir beslenme programı bağırsak sağlığı ve dolayısıyla bu sebeple oluşacak hastalıkların önlenmesinde oldukça etkilidir.  Sindirim sağlığını iyileştirmek veya korumak için uzmanlar tarafından yapılan beslenme önerileri aşağıdaki gibidir:

• Sebzeler: Bunların arasında brokoli, lahana, roka, havuç, pancar, ıspanak, zencefil, mantar ve kabak gibi yiyecekler bulunur. Sebze tüketimi, zengin lif içerikleri ile sindirim sisteminin sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlar.
• Kök Sebzeler: Bu besin grubu içinde patates, havuç, kabak gibi sebzeler bulunmaktadır.
• Meyve: Hindistan cevizi, üzüm, muz, yaban mersini, ahududu, çilek, kivi, ananas, portakal, mandalina ve limon gibi meyvelerin tüketimi vitamin ve mineral alınması bakımından çok önemlidir.
• Glutensiz Tahıllar: Bu besin grubu içinde karabuğday, glutensiz un ve yulaf gibi besinler bulunmaktadır.
• Sağlıklı Yağlar: Avokado yağı, hindistancevizi yağı ve sızma zeytinyağı sağlığa olumlu etkileri olan yağlar grubunda yer almaktadır.
• Balık: Somon, ton balığı ve diğer omega-3 bakımından zengin balıkların haftada en az 3 kez tüketilmesi gerekmektedir.
• Et ve Yumurta: Yağsız tavuk, sığır, dana veya kuzu eti, hindi ve yumurta gibi besinler güçlü protein kaynaklarıdır. Vücudumuzun protein ihtiyacının çoğunu bu tür besinlerden karşılarız.
• Süt ve Süt Ürünleri: Yoğurt, kefir ve süt gibi besinler kalsiyum, vitamin ve mineral açısından oldukça zengindir.
• Kuruyemişler: Yer fıstığı, badem ve fındık sütü gibi kuruyemişler sindirim sistemini düzenlediği gibi sağlık üzerinde daha birçok olumlu etkilerinin olduğu kanıtlanmıştır.

 

Sıkça Sorulan Sorular