Glutensiz beslenme, gluten içeren gıdaları tüketmemeyi ve uzak durmayı amaçlayan bir diyet şeklidir. Gluten, buğday, arpa, çavdar ve bazı diğer tahıllarda bulunan bir protein grubudur. Özellikle çölyak hastalığı olan kişiler, gluten tükettiğinde ince bağırsaklarında rahatsızlık oluşarak çeşitli sindirim sorunları yaşarlar. Bu nedenle en çok çölyak hastaları için önemli bir diyet şeklidir. Glutensiz beslenme, buğday unu yerine pirinç unu, badem unu veya mısır unu gibi glutensiz unlarla yapılan yiyecekleri içerir.
Glutensiz Beslenme Nedir?
Bu beslenme türü, gluten adı verilen protein grubunu içeren yiyecekleri tüketmemeyi ve uzak durmayı amaçlamaktadır. Bu beslenme çeşidi aynı zamanda bir diyet türüdür. Gluten, buğday, arpa, çavdar ve tritikale gibi tahıllarda doğal olarak bulunur ve hamura elastikiyet kazandırarak yiyeceklerin yapısını oluşturur. Bu protein grubu, bazı kişilerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Özellikle çölyak hastalığı olan bireylerde, gluten tüketimi ince bağırsağın iç yüzeyine zarar vererek besinlerin emilimini engeller. Bu durum, vitamin ve mineral eksiklikleri başta olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Bu nedenle bazı kişiler için gluten içermeyen gıdaları tercih etmek gereklidir. Çölyak hastalığı dışında, gluten hassasiyeti veya buğday alerjisi olan kişiler de glutensiz beslenmeyi tercih ederler.
Bu beslenme türü, buğday unu yerine badem unu, pirinç unu, mısır unu gibi glutensiz alternatiflerin kullanıldığı yiyeceklerle beslenmeyi içerir. Ayrıca sebzeler, meyveler, et, balık, yumurta, baklagiller ve süt ürünleri gibi doğal olarak glutensiz olan besinler bu diyette önemli bir yer tutar. Bununla birlikte, hazır gıdalarda glutenin katkı maddesi olarak kullanılmadığı bilmek oldukça önemlidir çeşitli katkı maddeleri olarak kullanıldığını bilmek önemlidir. Bu nedenle, glutensiz beslenmeye geçiş yapan kişilerin etiket okuma alışkanlığı geliştirmeleri gerekir. Aksi takdirde ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilmektedir.
Glutensiz (Gluten İçermeyen) Gıdalar Nelerdir?
- Bal ve pekmez,
- Taze meyve ve sebzeler,
- Et ve balık (işlenmemiş),
- Yumurta,
- Süt ve süt ürünleri,
- Baklagiller,
- Mısır,
- Patates,
- Pirinç,
- Karabuğday,
- Kinoa,
- Chia tohumu,
- Fındık ve fıstık,
- Keten tohumu, kabak çekirdeği vb.
- Yulaf,
- Saf baharatlar,
- Glutensiz unlar (pirinç unu, mısır unu, badem unu, hindistancevizi unu vb.),
- Glutensiz ekmekler ve makarnalar (glutensiz sertifikalı olanlar),
- Zeytinyağı, ayçiçek yağı, hindistancevizi yağı vb.
Glutensiz Beslenme Nasıl Olur?
Bu beslenme türü, gluten adı verilen proteini içeren besinlerin tüketilmemesini içeren bir diyet türüdür. Bu besinler arasında buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllar bulunmaktadır. Gluten hassasiyeti olan veya çölyak hastaları için bu tür bir beslenme zorunludur. Bu kişiler gluten içerikli besinler tükettiklerinde ciddi sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalabilmektedir. Glutensiz beslenmede meyve, sebze, et, balık, yumurta, baklagiller ve süt ürünleri gibi doğal olarak gluten içermeyen gıdalar tercih edilmelidir. Ayrıca glutensiz unlardan yapılmış ekmek, makarna ve unlu mamuller gibi glutensiz ürünler de tüketilebilir. Ancak işlenmiş gıdaların etiketleri dikkatle okunmalı, içerisinde gluten olmamasına dikkat edilmelidir. Çünkü bazı ürünlerde gluten gizli bir bileşen olarak bulunabilir. Glutensiz beslenmeye geçiş sürecinde besin değerlerini korumak ve dengeli bir diyet sürdürmek oldukça önemlidir. Bu nedenle bu süreçte uzman bir diyetisyenle çalışmak yararlı olabilmektedir.
Glutensiz Beslenme Faydaları
- Gluten intoleransı olan kişilerde daha az yorgunluk ve halsizlik görülmektedir,
- Glutenin ciltte oluşturabileceği tahriş, sivilce ve egzama gibi durumlar düzelme göstermesi,
- Gluten hassasiyeti olan kişilerde migren ve baş ağrılarının azalması,
- Beyin sisi olarak bilinen bulanık düşünme ve konsantrasyon sorunları hafifletmesi,
- Gluten içeren işlenmiş gıdalardan uzak durulması, kilo vermeye yardımcı olabilmektedir,
- Gluten hassasiyeti olan kişilerde şişkinlik, gaz ve ishal gibi sindirim sorunlarını hafifletmektedir.
Glutensiz Beslenmede Kaçınılması Gereken Gıdalar
- Buğday,
- Çavdar,
- Arpa,
- Yulaf (kontaminasyon riski),
- Unlu mamuller,
- Hazır çorbalar ve soslar,
- İşlenmiş et ürünler,
- Soslu cips ve atıştırmalıklar,
- Soya sosu,
- Patates kızartması
- Bazı şekerlemeler,
- Baharat karışımları,
Sık Sorulan Sorular
Gluten hassasiyeti olan kişiler, çölyak hastaları, glutene alerjisi olan kişiler, glutensiz beslenmelidir. Aksi takdirde ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilmektedir.
Glutensiz beslenmeye başlanıldığından gluten yoksunluğu görülmez. Ancak aniden bırakıldığında baş dönmesi, açlık mide bulantısı gibi durumlar görülebilmektedir. Ancak bu durum zamanla geçer.
Glutenin zararları, çölyak hastalığı, glüten intoleransı, dermatitis herpetiformis, bağışıklık sistemi tepkileri ve iltihaplanma gibi sorunlara yol açabilmektedir.
