Güneş yanığı, cildin çok fazla güneş ışığına maruz kalması sonucu oluşan bir tür yanık hasarıdır. Ultraviyole (UV) ışınlarına maruz kalmak, cildin üst katmanlarındaki hücrelere zarar vererek kızarıklık, ağrı, şişlik ve ileri vakarda kabarcıklar gibi belirtilerle kendini göstermektedir. Güneş yanıkları kendini genellikle güneşe maruz kaldıktan birkaç saat sonra gösterir. Bununla birlikte belirtileri ve etkileri ise birkaç gün ile birkaç hafta arasında sürebilmektedir.
Güneş Yanığı Nedir?
Güneş yanığı, cildin fazla miktarda ultraviyole (UV) ışınlarına yani güneş ışınlarına maruz kalması sonucu oluşan bir cilt hasarıdır. Bu durum, cildin üst katmanlarındaki hücrelerin zarar görmesine ve iltihaplanmasına neden olur. Güneş yanıkları, cildin üst yüzeyinde kızarıklık başta olmak üzere, şişlik, ağrı, kabarcıklar ortaya çıkartabilmektedir. Bu belirtiler, güneşe maruz kaldıktan birkaç saat sonra ortaya çıkar. Bununla birlikte güneş yanıklarının etkileri ve belirtiler, birkaç gün veya birkaç hafta arasında sürebilir. Bu belirtiler ve iyileşme süresi kişiden kişiye göre değişiklik göstermektedir. Bununla birlikte güneş yanığının risk faktörleri de bulunmaktadır. Örneği beyaz tenli olan bireyler esmerlere nazaran güneş yanığı olmak riski daha yüksektir. Fazla miktarda UV ışını ciltte erken yaşlanma belirtilerine yol açarak cilt kanseri riskini artırabilmektedir. Bu nedenle, güneşe çıkmadan önce koruyucu kullanmak, uygun giysiler giymek ve güneşin en yoğun olduğu saatlerde doğrudan güneş ışığından kaçınmak büyük önem taşır.
Risk Faktörleri
- Güneş yanığı geçmişi olan bireyler,
- Beyaz ten ve kızıl saçlı olan bireyler,
- Güneş gören açık havada çalışan kişiler,
- Açık havada yüzerek fazla miktarda UV ışınlarına maruz kalan kişiler,
- Yoğun güneşli bir yerde yaşamayan kişiler,
- Tatilde bronzlaşmak için güneş kremi sürmeyen kişiler,
Güneş Yanığı Neden Olur?
Bu yanıklar, cildin yoğun miktarda UV ışınların maruz kalması sonucunda meydana gelen bir yanık türüdür. UV ışınları, güneşten gelen görünmez enerji türleridir. Bu ışınlar cildin üst katmanlarındaki hücrelere zarar vererek yanık oluşumuna neden olur. Güneş altında güneş koruyucu süremden uzun süre kalmak, güneşin en yoğun olduğu saatlerde UV ışınlarının cilde daha fazla nüfuz etmesine yol açmaktadır. Koruyucu giysiler giymemek, güneş koruyucu kullanmamak yanma riskini artırır. Ayrıca, deniz, kum veya kar gibi yüzeylerin UV ışınlarını yansıtması, cildin maruz kaldığı UV ışığı miktarını artırarak yanık olasılığını yükseltir. Bu nedenle, güneşe çıkmadan önce gerekli önlemleri almak, cilt sağlığı açısından son derece önemli ve gereklidir.
Belirtileri Nelerdir?
- Ciltte kızarıklık ve hassasiyet,
- Ciltte özellikle kızarmış olan bölgede ciddi bir sıcaklık artışı,
- Ağrı ve rahatsızlık hissi,
- Ciltte soyulma ve pul pul dökülme,
- Şişlik ve bazen kabarcıklar,
- Mide bulantısı
- Baş dönmesi,
- Baş ağrısı,
- Hızlı nefes alma,
- Boyunda ağrı veya tutulma,
- Kas krampları,
- Yüksek ateş gibi genel belirtiler mevcuttur.
Güneş Yanıkları Dereceleri Nelerdir?
Bu yanıklar kendi aralarında birinci derece ve ikinci derece olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bu yanıkların şiddetine ve ciltte bıraktıkları hasara göre derecelerini söylemek mümkündür. Birinci derecelerde cildin sadece dış tabakası etkilenmiş olup ağrı kesici ve sakinleştirici kremler, soğuk kompres gibi uygulamalar ile birkaç gün içerisinde kendiliğinden geçerler. İkinci derece yanıklar ise, cildin iç tabakasında meydana gelerek, ciltte şişlik ve kabarcıklar oluşmaktadır. Kremler ve ağrı kesiciler ile kontrol altına alınabilir. Bununla birlikte ikinci derecelerin iyileşme süresi haftalar sürebilir.
Güneş Yanığına Ne İyi Gelir?
Bu gibi yanıklarda yanan bölgeyi soğuk suyun altından tutmak veya soğuk kompres uygulamak gereklidir. Bu uygulamalar yanan bölgedeki enfeksiyon riskini azaltarak cildi rahatlatacaktır. Bununla birlikte yanan bölgeye ıslatılmış havlu veya bez koymakta bölgedeki harareti alarak rahatlatmaktadır. Aynı zamanda yanan bölgeye ağrı kesici ve nemlendirici kremler sürmek gereklidir. Su kaybını geri kazandırmak içinde bol bol su içilmelidir. Bununla birlikte cildin güneşe doğrudan maruz kalmaması oldukça önemlidir. Güneş koruyucular kullanılmalı ve yanan bölgeler güneşe maruz kalmamalıdır. Güneş yazıkları çoğunlukla ciltte iz bırakmamaktadır. Ancak cildin hassaslığına göre bu durum değişmektedir. Eğer ciltte iz kaldığı sürece yanık izi tedavisi gibi birtakım tedaviler mevcuttur.
Güneş Yanığından Karşı Alınabilecek Önlemler Nelerdir?
- Yüksek SPF içeren ve geniş spektrumlu güneş koruyucuları tercih edilmelidir,
- Başınızı ve gözlerini güneş ışınlarından korumak,
- Özellikle 10:00-16:00 saatleri arasında güneşe mümkün olduğunca çıkmamak,
- Susuz kalmamaya özen gösterin, vücudunuzun nem dengesini koruyun,
- Dermatolog kontrollerini ihmal etmemek.
Sık Sorulan Sorular
Yüzdeki güneş yanıkları için, yüze nemlendirici ve rahatlatıcı nemlendiriciler sürmek, Soğuk kompres uygulamak cildi rahatlatacak ve kızarıklığı alacaktır.
Bebekleri ve çocukları güneş ışınlarından mümkün oldukça korumak gereklidir. Güneşe çıkılacağı takdirde koruyucu kıyafetler giydirilmeli ve güneş koruyucular mutlaka sürülmelidir.
Güneş yanıkları tek seferlik olarak cilt kanseri yapmaz. Ancak tekrarlayan ve tedavi edilmeyen yanıklar sonrasında cilt kanserine neden olabilir. Cilt kanserinin önüne geçmek için ise güneşten olabildiğinde korunmak gereklidir. Bununla birlikte dermatolog kontrollerini ihmal etmemek erken teşhis için oldukça önemlidir.
