İdrar Retansiyon Nedir​? Belirtileri Nelerdir?

İdrar retansiyonu mesanenin tam olarak boşaltılamaması durumudur. Akut formunda ani ve ağrılı idrara çıkamama görülürken, kronik formda mesanede sürekli idrar kalmaktadır. Nedenleri arasında prostat büyümesi, sinirsel bozukluklar, idrar yolu tıkanıklıkları ve bazı ilaçlar yer almaktadır.

İdrar Retansiyon Nedir​?

İdrar retansiyonu, mesanenin tam olarak boşaltılamaması durumudur. Bu durum, idrar yapma sırasında mesanede bir miktar idrarın kalmasıyla karakterizedir. Bunun yanı sıra akut veya kronik şekilde ortaya çıkabilmektedir. Akut idrar retansiyonu aniden gelişir, genellikle ağrılıdır ve kişi hiç idrar yapamaz. Kronik retansiyon ise yavaş ilerler, belirgin ağrıya yol açmaz. Ancak mesanede sürekli olarak bir miktar idrar kalır. Prostat büyümesi, idrar yolu tıkanıklıkları, sinir sistemi hastalıkları ve bazı ilaçlar gibi birçok farklı nedene bağlı olarak gelişebilmektedir. Bu rahatsızlığın tedavisi ise, altta yatan nedene bağlı olarak planlanmaktadır. Ancak geçici rahatlama sağlamak amacıyla kateter uygulaması gerekebilmektedir.

İdrar Retansiyon Belirtileri Nelerdir?

• İdrar yapamama
• Zorlanarak idrar yapma
• Sık idrara çıkma isteği
• İdrar yaptıktan sonra mesanenin tam boşalmamış hissi
• Kesik kesik idrar yapma
• Zayıf veya ince idrar akışı
• Karında şişlik veya dolgunluk hissi
• Alt karın bölgesinde rahatsızlık veya ağrı
• Gece sık idrara kalkma (noktüri)
• Ani idrar yapma isteği
• İdrar kaçırma (taşma tipi)
• İdrar yaptıktan sonra damlama
• Mesane üzerinde hassasiyet gibi belirtiler vardır.

Neden Olur?

• Prostat büyümesi (BPH)
• İdrar yolu tıkanıklıkları
• Mesane taşı
• Üretra darlığı
• Sinir hasarı (örneğin omurilik yaralanması)
• İnme (felç)
• Multiple skleroz (MS)
• Diyabetik nöropati
• Bazı ilaçlar (antidepresanlar, antihistaminikler vb.)
• Anestezi sonrası geçici mesane felci
• Enfeksiyonlar (örneğin idrar yolu enfeksiyonu)
• Mesane kası zayıflığı
• Pelvik bölge ameliyatları sonrası gelişen komplikasyonlar
• Omurilik tümörleri veya kitleler gibi nedenler olabilmektedir.

Nasıl Teşhis Edilir?

İdrar retansiyonu tanısı, hastanın şikayetleri, fizik muayene ve çeşitli görüntüleme yöntemleriyle konulmaktadır. İlk adımda, hastanın detaylı tıbbi öyküsü alınır. İdrar yaparken yaşanan zorluk, idrar yapamama, sık idrara çıkma, gece idrara kalkma, kesik kesik idrar yapma gibi belirtilerin ne zaman başladığı, şiddeti ve günlük yaşamı nasıl etkilediği sorgulanmaktadır. Daha sonra fizik muayene ile alt karın bölgesinde şişlik, hassasiyet ve mesane doluluğu değerlendirilir. Erkek hastalarda rektal tuşe ile prostat büyüklüğü kontrol edilebilirken, kadın hastalarda pelvik muayene yapılabilmektedir.

Tanının netleşmesi için görüntüleme yöntemlerine başvurulmaktadır. En yaygın kullanılan yöntemlerden biri mesane ultrasonudur. Bu yöntemle, idrar yaptıktan sonra mesanede ne kadar idrar kaldığı (post-void rezidüel hacim) ölçülür. Bu değer yüksekse idrar retansiyonu lehine önemli bir bulgudur. Ayrıca üriner sistemin genel durumu hakkında bilgi veren böbrek ve mesane ultrasonları da kullanılabilmektedir.

İdrar Retansiyon Tedavisi Nasıl Olur?

İdrar retansiyonunun tedavisi, altta yatan nedenin belirlenmesine bağlı olarak planlanmaktadır. Akut idrar retansiyonu durumunda, ilk aşamada mesanenin boşaltılması esastır. Genellikle bir sonda (kateter) yardımıyla idrar tahliyesi sağlanır. Bu hastaya hızlı bir rahatlama sağlayan bir işlemdir. Kronik retansiyon vakalarında ise daha kapsamlı bir değerlendirme yapılarak uzun vadeli bir tedavi yaklaşımı benimsenmektedir. Prostat büyümesi gibi yapısal tıkanıklıklar söz konusuysa, ilaç tedavisi (alfa blokerler, 5-alfa redüktaz inhibitörleri) ya da cerrahi girişimler (örneğin TUR-P) tercih edilebilmektedir.

Üretra darlığı, mesane taşı veya tümör gibi fiziksel engeller varsa, endoskopik ya da açık cerrahi yöntemlerle bu engeller ortadan kaldırılmaktadır. Nörolojik nedenlere bağlı retansiyonda ise mesane kaslarını uyarıcı ilaçlar, düzenli aralıklarla temiz aralıklı kateterizasyon ve bazı durumlarda nörolojik rehabilitasyon teknikleri uygulanabilmektedir. Tedavi sürecinde, hastanın yaşam kalitesini artırmaya yönelik mesane eğitimi, sıvı alımı düzeni ve idrar takibi gibi destekleyici önlemler de önemli yer tutar.

İdrar Retansiyonu İçin Alınabilecek Önlemler

• Düzenli idrar yapma alışkanlığı edinmek
• İdrar hissi geldiğinde tutmamak
• Bol su tüketmek
• Uzun süreli oturarak çalışmalardan kaçınmak
• Aşırı kafein ve alkolden kaçınmak
• Kabızlıktan korunmak
• Prostat sağlığını düzenli kontrol ettirmek (erkekler için)
• İlaç kullanırken yan etkilerine dikkat etmek
• Soğuktan korunmak (soğukta mesane spazmı olabilir)
• Düzenli egzersiz yapmak
• Pelvik taban kaslarını güçlendirmek
• Sinir sistemi hastalıklarının tedavisini aksatmamak
• Mesane eğitimi ve boşaltım alışkanlıklarına dikkat etmek
• Ameliyat sonrası idrar fonksiyonlarının takip edilmesi
• Uzun süreli sonda kullanımından kaçınmak gibi önlemler alınabilmektedir.

Sık Sorulan Sorular