Kan uyuşmazlığı, anne ve bebeğin kan gruplarının birbirine uyumsuz olması durumudur. Genellikle anne Rh negatif, baba ise Rh pozitif olduğunda ortaya çıkan bir durumdur. Bu durumda bebeğin kan grubu Rh pozitif olabilmektedir. Bu durumda annenin vücudunun bebeğin kanını yabancı bir madde olarak algılamasına neden olmaktadır.
Kan Uyuşmazlığı Nedir?
Kan uyuşmazlığı, çoğunlukla hamilelik sırasında anne ile bebeğin kan gruplarının uyumsuz olması durumudur. En yaygın şekli, Rh faktörü ile ilgilidir. Bu durum genellikle annenin Rh negatif, babanın ise Rh pozitif olduğu durumlarda görülmektedir. Rh faktörü, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde bulunan bir proteindir ve eğer bir kişi bu proteine sahipse Rh pozitif, sahip değilse Rh negatif olarak sınıflandırılır. Rh negatif bir anne, Rh pozitif bir bebek taşıdığında, annenin bağışıklık sistemi bebeğin Rh pozitif kan hücrelerini yabancı bir madde olarak algılayabilmektedir. Bu durumda anne, bebeğin kan hücrelerine karşı antikorlar üretmeye başlar. Normalde anne ve bebeğin kan dolaşımı hamilelik sırasında birbirine karışmaz.
Ancak doğum, düşük, dış gebelik, plasenta sorunları veya amniyosentez gibi bazı durumlarda bu karışım olabilmektedir. Eğer bu antikorlar plasenta yoluyla bebeğe geçerse, hemolitik hastalık adı verilen ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bebeğin kırmızı kan hücreleri yıkıma uğrayarak anemiye, ciddi sarılığa ve hatta bazen hidrops fetalis olarak bilinen, hayati tehlike oluşturan ödem birikimine neden olabilmektedir. Ancak, günümüzde bu sorun bir takım testler ile erken dönemde tespit edilip, anneye anti-D immün globulin adı verilen bir ilaç verilerek büyük ölçüde önlenebilmektedir.
Kan Uyuşmazlığı Neden Olur?
- Anne Rh negatif, baba Rh pozitif olduğunda, bebeğin Rh pozitif olması,
- A, B, AB ve O grupları arasında uyuşmazlık olması,
- Önceki hamileliklerde Rh pozitif bebek doğuran annelerde antikor gelişimi,
- Düşük yapma veya dış gebelik durumunda kan karışması,
- Plasentanın yırtılması veya erken ayrılması,
- Amniyosentez sırasında kan hücrelerinin karışması,
- Hamilelik sırasında meydana gelen kanamalar,
- Ailede kan grubu uyuşmazlığı öyküsü bulunan bireylerde risk artışı,
- Geçmişte yapılan kan transfüzyonları sonucunda antikor gelişimi,
- Hamilelik sırasında bazı enfeksiyonların antikor üretimine yol açması.
Belirtileri Nelerdir?
- Anemi,
- Sarılık,
- Hiperbilirubinemi,
- Amniyotik sıvı artışı,
- Düşük doğum ağırlığı,
- Fetal hareket azalması,
- Karın ağrısı,
- Yüksek kalp hızı,
- Doğum sonrası komplikasyonlar
Nasıl Teşhis Edilir?
Kan uyuşmazlığı, çoğunlukla hamilelik öncesinde ve sırasında yapılan kan testleri ile teşhis edilmektedir. Hamilelikte, anne adayının kan grubu ve Rh faktörü belirlenir. Eğer anne Rh negatif ve bebek Rh pozitifse, uyuşmazlık riski bulunmaktadır. Bu durumun tespiti için, doktorlar anne adayının kanında yapılan bir Coombs testi uygularlar. Bu test, anne kanında fetüsün kan hücrelerine karşı antikor olup olmadığını kontrol eder. Ayrıca, ultrasonda fetüsün durumuna bakılarak amniyotik sıvı seviyeleri, fetal hareketler ve büyüme gibi faktörler de değerlendirilmektedir. Eğer kan uyuşmazlığı tespit edilirse, düzenli takip ve gerektiğinde tedavi yöntemleri uygulanır. Bu süreç, hem anne hem de bebek sağlığını korumak amacıyla önemlidir.
Kan Uyuşmazlığının Tedavisi Nasıl Uygulanır?
Kan uyuşmazlığının tedavisi, özellikle anne ve bebek arasındaki Rh faktörü uyuşmazlığını ele alınarak değerlendirilmektedir. Bu durum, annenin Rh negatif, bebeğin ise Rh pozitif olduğu durumlarda ortaya çıkar. Bu uyuşmazlığın tedavisi genellikle hamileliğin 28. haftasında ve doğumdan sonraki 72 saat içinde anneye uygulanan anti-D immünoglobulin enjeksiyonlarıyla yapılmaktadır. Bu enjeksiyonlar, annenin bağışıklık sisteminin bebeğin Rh pozitif kan hücrelerine karşı antikor üretmesini engeller. Doğum sonrası, bebeğin kan grubuna göre ek tedavi gerekebilir. Eğer uyuşmazlık sonucunda bebekte ciddi bir kansızlık ya da sarılık gelişirse, doğum öncesi kan nakli ya da doğum sonrası fototerapi gibi tedavi yöntemleri de uygulanabilmektedir. Bu sayede hem anne hem de bebek sağlıklı bir şekilde süreci atlatabilmektedir.
Kan Uyuşmazlığının Olası Olumsuz Etkileri Nelerdir?
- Annenin antikor üretimi,
- Fetüste kansızlık (anemi),
- Sarılık,
- Hidrops fetalis (şiddetli ödem),
- Organ hasarı,
- Düşük,
- Ölü doğum,
- Gelişimsel sorunlar,
- Erken doğum,
- Kan nakli ihtiyacı.
Sık Sorulan Sorular
Evet, kan uyuşmazlığı, hamilelik sırasında anneye uygulanan anti-D immünoglobulin enjeksiyonları ile önlenebilmektedir.
Bu uyuşmazlıkta, Rh negatif kana sahip anneler ve Rh pozitif bir bebeğe hamile olan kadınlar risk altındadır.
Kan uyuşmazlığı iğnesi, hamilelik sırasında veya doğumdan sonra uygulanmak üzere kas içine, özellikle üst kol ya da kalça bölgesine enjekte edilerek yapılmaktadır.
