Kanser Taraması Nedir? Kanser Tarama Testleri Nelerdir?

Kanser taraması, henüz belirti vermemiş kişilerde kanseri erken dönemde tespit etmeye yönelik yapılan test ve muayenelerdir. Amaç, hastalığı erken evrede yakalayarak tedavi başarısını artırmak ve yaşam süresini uzatmaktır. 

Kanser Taraması Nedir?

Kanser taraması, henüz herhangi bir belirti ya da şikâyet ortaya çıkmadan, sağlıklı bireylerde belirli kanser türlerinin erken teşhisi amacıyla yapılan test ve incelemelerdir. Bu taramalar sayesinde kanser, henüz tedavi edilebilir evredeyken saptanabilir. Bununla birlikte daha az karmaşık, daha etkili tedavi yöntemleriyle hastalığın önüne geçilebilmektedir. Tarama programları, birden fazla risk faktörlerini göz önünde bulundurarak uygulanmaktadır. Yaş, cinsiyet, genetik yatkınlık ve yaşam tarzı gibi risk faktörleri göz önünde bulundurulan faktörlerdir. Erken teşhis, hem hastanın yaşam süresini uzatır hem de yaşam kalitesini artırmaktadır.

Kanser Taramalarının Önemi 

Kanser taramaları, hastalığın erken evrede tespit edilmesini sağlayarak tedavi şansını önemli ölçüde artıran testlerdir. Belirti vermeyen bir kanser türü, tarama sayesinde henüz yayılmadan fark edilebilir ve bu sayede hem daha etkili hem de daha az maliyetli tedaviler uygulanabilir. Tarama programları, ölüm oranlarını düşürmenin yanı sıra hastalığın oluşturabileceği fiziksel, psikolojik ve ekonomik yükü de azaltmaktadır. Özellikle meme, rahim ağzı, kalın bağırsak ve akciğer gibi sık görülen kanser türlerinde düzenli tarama, yaşam kurtarıcı bir rol üstlenmektedir. Toplum sağlığının korunması ve bilinç düzeyinin artırılması açısından da büyük öneme sahiptir.

Kimler Kanser Taraması Yaptırmalı?

• 40 yaş üstü bireyler
• Ailesinde kanser öyküsü bulunanlar
• Sigara veya alkol kullanan kişiler
• Obezite sorunu olan bireyler
• Radyasyona maruz kalanlar
• HPV veya Hepatit B/C taşıyıcıları
• Uzun süreli stres altında yaşayan kişiler
• Düzensiz yaşam tarzı ve kötü beslenme alışkanlığı olan kişiler
• Kadınlarda 21 yaşından itibaren (rahim ağzı kanseri için)
• 50 yaş üzeri kadınlar (meme ve kolon kanseri için)
• 50 yaş üzeri erkekler (prostat ve kolon kanseri için)
• Kimyasal maddelere maruz kalan meslek grupları
• Ciltte ben değişikliği yaşayanlar veya açık tenli kişiler
• Kronik inflamatuar bağırsak hastalığı olan bireyler
• Daha önce kanser tedavisi görmüş bireyler kanser tarama testlerini yaptırmaları gereklidir.

Kanser Taraması Nasıl Yapılır?

Kanser taramaları, taranacak kanser türüne göre farklı test ve görüntüleme yöntemleriyle gerçekleştirilmektedir. Örneğin meme kanseri için mamografi, rahim ağzı kanseri için smear ve HPV testi, kalın bağırsak kanseri için gaitada gizli kan testi veya kolonoskopi kullanılmaktadır. Prostat kanseri taramasında ise PSA testi ve fizik muayene yapılabilmektedir. Bazı kanser türleri için düşük doz akciğer tomografisi gibi görüntüleme yöntemleri de uygulanır. Bu taramalar genellikle ağrısız ve kısa süren işlemlerdir. Taramanın içeriği, kişinin yaşı, cinsiyeti, aile öyküsü ve diğer risk faktörlerine göre hekim tarafından belirlenmektedir.

Kanser Türlerine Göre Tarama Yöntemleri Nelerdir?

Kanser türlerine göre belirtilerde farklı gözlenmektedir. Genetik yatkınlıklar, yaş ve belirtiler varsa türe uygun taramalarla önceden tespit edilmektedir. Erken tespit gerektiren (yaş, risk grubu) faktörler sebebiyle düzenli aralıklarla hekimler tarafından önerilmektedir.

Meme Kanseri

Meme kanseri taramasında mamografi, en sık kullanılan yöntemdir. 40 yaşını geçmiş kadınlara, 2 yılda bir mamografi önerilmektedir. Riskli bireylerde daha erken yaşta taramaya başlanabilir. Kendi kendine meme muayenesi de önemlidir.

Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri 

30-65 yaş arası kadınlara 5 yılda bir HPV testi veya 3 yılda bir smear testi önerilir. Bu testlerle rahim ağzındaki hücresel değişiklikler erken dönemde fark edilebilmektedir. Tarama sayesinde kanser gelişmeden önce müdahale imkânı doğar.

Kolorektal (Bağırsak) Kanseri 

50-70 yaş arası bireylere 2 yılda bir gaitada gizli kan testi yapılması önerilmektedir. Gerekli durumlarda 10 yılda bir kolonoskopi uygulanabilir. Erken teşhis edilen bağırsak kanseri, tedaviye oldukça iyi yanıt vermektedir.

Akciğer Kanseri 

Uzun süre sigara içmiş 50-74 yaş arası bireylerde, yılda bir düşük doz bilgisayarlı tomografi (BT) ile tarama yapılabilir. Akciğer grafisi, erken evre tespiti için yeterli değildir. Yüksek risk grubundaki bireyler düzenli kontrol edilmelidir.

Prostat Kanseri 

50 yaş ve üzeri erkeklerde PSA (kan testi) ve rektal muayene ile tarama yapılabilmektedir. Ailede prostat kanseri öyküsü varsa taramaya 45 yaşta başlanabilir. Tarama kararı bireysel risklere göre doktorla birlikte alınmalıdır.

Cilt Kanseri 

Açık tenli ve güneşe yoğun maruz kalan kişilerde düzenli cilt muayenesi önerilmektedir. Şüpheli benler veya renk-değişimi olan lezyonlar dermatolog tarafından değerlendirilmelidir. 

Sık Sorulan Sorular