Mide kapakçığı, yemek borusu ile mide arasında bulunan ve mide asidinin yemek borusuna kaçmasını engelleyen kaslı bir yapıdır. Tıpta “alt özofagus sfinkteri” olarak adlandırılır. Bu kapakçık düzgün çalışmazsa reflü hastalığına neden olabilmektedir.
Mide Kapakçığı Nedir?
Mide kapakçığı, yemek borusu ile mide arasında yer alan ve mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasını önleyen kaslı bir yapıdır. Tıbbi adıyla alt özofagus sfinkteri olarak bilinmektedir. Bu kapakçık normalde yutma sırasında açılarak yiyeceklerin mideye geçmesine izin verir, ardından hemen kapanarak mide asidinin yukarı çıkmasını engeller. Ancak kapakçığın zayıflaması veya tam kapanmaması durumunda mide asidi yemek borusuna kaçabilir ve bu durum reflü hastalığına yol açabilmektedir. Bu nedenle mide kapakçığının düzgün çalışması, sindirim sisteminin sağlıklı işleyişi açısından oldukça önemlidir.
Mide Kapakçığı Rahatsızlıkları Nelerdir?
- Reflü (Gastroözofageal reflü hastalığı – GERD)
- Mide fıtığı (Hiatal herni)
- Kapakçık gevşekliği
- Kapakçık yetersizliği
- Özofajit (yemek borusu iltihabı)
- Yutma güçlüğü
- Göğüs yanması (heartburn)
- Kronik öksürük ve boğaz tahrişi
- Ağızda acı su gelmesi
- Mide asidinin boğaza kadar çıkması (larengeal reflü)
Mide Kapakçığı Rahatsızlıkları Belirtileri Nelerdir?
- Göğüste yanma (heartburn)
- Ağıza acı veya ekşi su gelmesi
- Sürekli geğirme
- Yutma güçlüğü
- Boğazda tahriş veya gıcık hissi
- Kronik öksürük
- Ses kısıklığı
- Mide bulantısı
- Şişkinlik ve hazımsızlık
- Uyurken boğulma hissi
- Ağız kokusu
- Karın üst kısmında ağrı veya rahatsızlık
Tedavisi Nasıl Yapılır?
Mide kapakçığı rahatsızlıklarının tedavisi, şikâyetin derecesine ve altta yatan nedene göre değişmektedir. Hafif vakalarda genellikle yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi yeterli olur. Asit üretimini azaltan proton pompa inhibitörleri (PPİ) veya antasit ilaçlar kullanılmaktadır. Fazla kiloların verilmesi, yatarken başın yükseltilmesi, asitli ve yağlı yiyeceklerden uzak durulması önerilmektedir. Daha ileri durumlarda ya da ilaç tedavisine yanıt alınamayan hastalarda cerrahi yöntemler, özellikle mide fıtığı varsa, kapakçık güçlendirme veya mide fıtığı onarımı gibi işlemler gündeme gelebilmektedir. Tedavi, hastanın şikâyetlerinin şiddetine göre kişiye özel planlanmaktadır.
Mide Kapakçığı Ameliyatı
Bu ameliyat, genellikle mide ile yemek borusu arasındaki kapakçığın işlevini yitirdiği ve ilaç tedavisine yanıt alınamadığı durumlarda uygulanan cerrahi bir müdahaledir. En sık yapılan yöntemlerden biri laparoskopik fundoplikasyon ameliyatıdır. Bu yöntemde midenin üst kısmı, yemek borusunun alt ucuna sarılarak kapakçığın güçlenmesi sağlanmaktadır. Böylece mide asidinin yemek borusuna kaçışı engellenir ve reflü belirtileri ortadan kaldırılmaktadır. Ameliyat kapalı (laparoskopik) teknikle yapılmaktadır. Bu nedenle hasta genellikle daha az ağrı hisseder, daha hızlı iyileşir ve hastanede kalış süresi kısalır.
Bu operasyon, özellikle kronik reflüye bağlı yemek borusu iltihabı ses kısıklığı ve mide fıtığı gibi sorunları olan hastalarda kalıcı çözüm sunabilmektedir. Ancak her cerrahi girişimde olduğu gibi mide kapakçığı ameliyatının da bazı riskleri olabilir. Bunlar arasında gaz ve şişkinlik, yutma güçlüğü, nadiren ameliyat bölgesinde enfeksiyon veya kanama vardır. Bu nedenle ameliyat kararı, hastanın genel sağlık durumu, yaşam kalitesi ve reflüye bağlı komplikasyonların varlığı değerlendirilerek hekim tarafından verilmelidir. Doğru hasta seçimi ve deneyimli cerrahlar tarafından yapılan bir operasyon, hastaların büyük bir kısmında yaşam kalitesini belirgin şekilde artırmaktadır.
Ameliyat Sonrası Beslenme
- İlk günlerde sadece sıvı ve yumuşak gıdalar tüketilmelidir
- Küçük porsiyonlarla sık öğünler tercih edilmelidir
- Yavaş ve iyi çiğneyerek yemek yenmelidir
- Gaz yapan yiyeceklerden (fasulye, lahana, gazlı içecekler) uzak durulmalıdır
- Asitli ve baharatlı gıdalardan kaçınılmalıdır
- Alkol ve kafein sınırlanmalıdır
- Yatmadan en az 2-3 saat önce yemek kesilmelidir
- Bol su tüketimi önerilir ancak yemekle birlikte fazla içilmemelidir
- Yağlı ve kızartılmış yiyeceklerden kaçınılmalıdır
- Doktorun önerdiği beslenme planına uyulmalıdır.
Sık Sorulan Sorular
Mide kapakçığının zayıflaması, aşırı yemek, obezite, hamilelik, sigara, alkol ve bazı ilaçlar reflüye neden olabilmektedir.
Uzun süre tedavi edilmezse yemek borusunda hasar ve Barrett özofagusu gelişebilmektedir. Bu durum da kanser riskini artırabilen faktörlerdendir.
Yemek sonrası hemen yatmamak, kilo kontrolü, sigara ve alkolden kaçınmak, baharatlı ve yağlı yiyeceklerden uzak durmak gerekmektedir.
