Şizotipal Kişilik Bozukluğu Nedir?
Farklı ve garip davranışlar, hareketler yapmaya sebebiyet veren bir hastalıktır. Şizotipal kişilik bozukluğu olan insanlar, düşüncelerini ve davranışlarını, hiç de normal olmayan hareketlerle sergilerler. Bu da onların sosyal ilişkiler kurmakta zorlanmalarına neden olur. Kendilerine has inançları olabildiği gibi, alınganlık, şüphecilik ve hatta paranoyaklık sergileyebilirler.
İyi ilişkiler kurmakta zorlanan bu hastalar, genellikle gerçeklikleri çarpıtırlar. Bu sebeple hastaların şizofreni belirtileri gösterebildikleri ortaya konmuştur. Buna rağmen hastalıkları için net biçimde şizofreni tanısı koymak mümkün değildir. Çünkü yeterli olmamaktadır. Önceden şizofreni teşhisi yapılmış bir hastada şizotipal belirtiler görülebilse de, bunlar şizofreni hastalığının kalıntıları olarak değerlendirilir.
Garip konuşma tarzları ve ilginç giyimleriyle hemen dikkat çekerler. Sohbet esnasında hiç beklenmeyen tepkiler verebilirler, cevap vermemeyi tercih edebilirler ya da kendi kendilerine konuşmaya başlayabilirler. Bu hastalığı taşıyan insanlar, tedavi olmak istedikleri zaman kendilerinde depresyon ya da anksiyete olduğunu düşünürler. Buna bağlı olarak da depresyon ya da anksiyete tedavisi görmek isterler. Böyle durumlarda akıl sağlığı uzmanının konuyu hastaya dikkatli biçimde anlatması gerekir. Zira tedavi sürecinde doktorun hastayla kuracağı güvene dayalı ilişki oldukça önemlidir. Hastalık toplam insan popülasyonunun yüzde 3’ünde bulunmaktadır.
Hastalar genellikle yaşadıkları olaylardan çok basit sonuçlar çıkarabilirler. Genellikle büyülere ve üç harflilere çok büyük merak duyarlar. Falcılıkla, cincilikle uğraşan insanların büyük bir bölümünde bu hastalık görülmektedir. Hastaların büyük bir bölümü ruhlarla, görünmeyen varlıklarla ilişkilerinin olduğunu iddia ederler. Buna kendileri de yürekten inanırlar. Yolda yürürken birisi kendisine baksa, bakan kişinin cin olduğunu düşünebilir ve bu yüzden kendisine baktığını iddia edebilir. Bütün bunlar, bu hastaların şizofrenideki gibi gerçeklik algılarını kaybetmelerinden dolayı değil, batıl inançlara olan yatkınlıklarındandır.
Şizotipal Neden Olur?
Bilim insanları, şizotipal kişilik bozukluğu neden olur sorusunun yanıtını uzun süredir araştırsalar da, henüz net sonuca varamamışlardır. Hastalığın hem genetik hem de çevresel etkilerle oluştuğu düşünülmektedir. Öte yandan araştırmacılar, bu hastalığın çocukluk döneminde ruhsal ya da bedensel istismar sonucunda da sıklıkla görüldüğünü söylüyorlar. Hastalık, erkeklerde kadınlara göre daha sık görülmektedir. Hastalarda depresyon ve anksiyete belirtileri sıkça gözlemlenmektedir. Ayrıca, narsist kişilik bozukluğu, stres ve sınırda kişilik bozukluğu olan hastalarda şizotipal bozukluk görülme şansı çok daha yüksektir.
Şizotipal Kişilik Bozukluğu Belirtileri
Bu hastalığa sahip insanlarda sosyalleşme ile ilgili ciddi problemler görülür. Başka insanlarla iletişim kurmaktan gelen olarak kaçınırlar ve hiç hoşlanmazlar. Kendilerine ait batıl inançları bulunur.
- Tuhaf davranışlar ve hareketler yaparlar
- Garip düşünceler taşırlar
- Aileleri dışında arkadaşları olmaz, genellikle yalnız yaşarlar
- Hiç uygun bulunmayacak duygusal tepkiler verebilirler
- Yaşanan olayları genellikle yanlış yorumlarlar
- Batıl inançları bulunur
- Paranoyak ve şüpheci insanlardır
- İnsan ilişkileri kurmakta ciddi sorunlar yaşarlar
Bu hastalığa sahip insanlar genellikle yalnız yaşamayı tercih ederler. Sosyal anksiyete yaşadıkları için, sosyalleşmekte problem yaşarlar. Kendilerini rahat hissettikleri ortamlarda bile kaygı bozuklukları yaşayabilirler. Genelde konudan konuya atlayarak ve pek de ne söylediğinin farkında olmadan konuşurlar. Zaman zaman aynı sözleri tekrar ede ede konuştukları görülebilir. Kendilerine konuştuklarından bir şey anlaşılmadığı söylense dahi, kendilerini o an düzeltmek için bir çaba harcamadan konuşmaya devam edebilirler. Hastaların bir bölümü, yüzlerinde ya da vücutlarında böcek yürüdüğünü hissederler. Bir organlarının büyüdüğünü ya da şekil olarak bozukluğunu düşünebilir ve buna gözleriyle görmedikleri halde inanırlar.
Şizotipal Kişilik Bozukluğu ve Şizofreni Arasındaki Farklar
Bu hastalık, genellikle insanların gerçeklikten tamamen koptukları şizofreni ile karıştırılmaktadır. Şizotipal hastalar, halüsinasyon ve sanrı görmeyi kısa ataklar şeklinde yaşarken, şizofrenler için halüsinasyonların gerçeklikten hiçbir farkı bulunmaz. Bir diğer önemli fark ise, şizotipal hastaların gördükleri sanrıların gerçek olmadığını algılayabilmeleridir. Şizofren hastalar, gördükleri halüsinasyonları gerçek sanarlar. İki hastalığın da farklılıkları olsa da, tedavileri aynı olabilmektedir.
Ne Zaman Doktora Gitmek Gerekir?
Şizotipal kişilik bozukluğu olan hastalar, genellikle aile üyelerinin çağrısıyla tedavi olmayı kabul ederler. Bunun dışında tedavi olmak istememeleri sık karşılaşılan bir durumdur. Çoğu zaman depresyonda hissettikleri için, depresyon tedavisi için doktor başvurusu yaparlar.
Şizotipal Kişilik Bozukluğu Tanısı Nasıl Koyulur?
Şizotipal kişilik bozukluğu, hastaların semptomları ve hastalığa dair hikayeleri ele alınarak, bir psikiyatrist tarafından teşhis edilmektedir. Hastalara genellikle laboratuvar testi yapılmamaktadır. Bir akıl sağlığı uzmanının yapacağı şizotipal kişilik bozukluğu testi ile kolayca tanı koyulabilir.
Şizotipal Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Şizotipal kişilik bozukluğunun tedavisinde hem psikoterapi hem de ilaç tedavisi yapılmaktadır. Bu hastalığa sahip insanların kendileri için uygun işlerde çalışmaları ve yine kendileri için uygun sosyal aktivitelerde bulunmaları, tedavi sürecini bir hayli hızlandıracaktır.
Psikoterapi
Bir akıl sağlığı uzmanının, hasta ile kuracağı ilişki genellikle güvene dayalı olmalıdır. Hastanın, doktoruyla kuracağı güven dolu ilişki, o hastanın başkaları ile de güvene dayalı ilişkiler kurmasını ve buna bağlı olarak da sosyalleşmeye başlamasını sağlar. Psikoterapiler sayesinde hastalar, kötü düşüncelerden kurtulabilir ve tuhaf davranışları azaltabilir. Bulunduğu ortama uygun hareketler yapmaya ve uyum sağlamaya başlayabilir.
İlaç Tedavisi
Şizotipal kişilik bozukluğu için belirlenmiş net bir ilaç bulunmamaktadır. Hastanın durumuna ve tedavinin sürecine göre çeşitli ilaçları, hastanın doktoru belirler. Genel olarak hastalarda depresyon ve kaygı bozukluğu da görüldüğü için, antidepresanlar tercih edilebiliyor.
Destekleyici Tedaviler
Şizotipal kişilik bozukluğu yaşayan hastalar, hayatları boyunca olsa da, bir takım semptomları yaşamaya devam ederler. Zorlukları aşabileceklerine inanmaları, kişisel güven duygularının arttırılması ve sosyalleşme açısından destek görmeleri durumunda, zamanla iyileştikleri görülür. Hastaların tedavi sürecinde ve sonrasında kuracağı arkadaşlıklar çok önemlidir. Bu arkadaşlıkların güven çerçevesinde olması ve iyi ilişkiler kurulmuş olması, hasta için büyük ilerleme kaydedilmesini sağlar.
Hastaların günlük yaşamları için bir rutin belirlemeleri oldukça faydalı olur. İyi bir uyku çekmek, spor yapmak ve reçeteli ilaçlarını içmek gibi elle tutulur bir program yapmak oldukça faydalı olacaktır. Hastalar için günlük rutin oluşturulurken, doktor tavsiyesinden faydalanmak önemlidir. Öte yandan hastaların, başarılar elde etmeleri, zaferler kazanmaları büyük ilerleme kaydettirir. Hastalık sürecinde sosyal yaşamdan kopan ve öz güven problemleri yaşayan hastaların, okulda, iş yerinde ya da sosyal bir alanda başarılı olması, toplum tarafından taktir edilmeleri oldukça destekleyici olacaktır.
Siz de çevrenizdeki bir yakınınızda Şizotipal Kişilik Bozukluğu olduğunu düşünüyor ve şüpheleniyorsanız bizimle iletişim kurabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Şizotipal kişilik bozukluğu nedir?
Şizotipal kişilik bozukluğu, farklı ve garip hareketler yapmaya sebebiyet veren bir psikiyatrik bozukluktur. Bu bozukluğa sahip olan insanların düşünce ve davranışlarında normal olmayan hareketler sergilenmektedir.
Şizotipal kişilik bozukluğu belirtileri nelerdir?
Kişilik bozukluğu belirtileri olan kişilerde; tuhaf davranışlar ve hareketler yapılmaktadır. Garip düşünceler taşır ve ailesi dışında arkadaş edinmek istemezler.
