Somatoform Bozukluk, diğer adıyla Psikosomatik Belirti Bozukluğu, bedensel bir sebep bulunamayan fakat fiziksel şikayetlerin bulunduğu bir ruhsal sağlık durumudur. Bu rahatsızlık genellikle stres, kaygı, depresyon gibi psikolojik faktörlerin bedensel tepkiler olarak kendini göstermesiyle ilişkilendirilir.
Somatoform Bozukluk Nedir?
Somatoform Bozukluk, bedensel bir sebep bulunamayan fakat fiziksel şikayetlerin ortaya çıktığı bir ruhsal sağlık durumudur. Bu bozukluğa sahip kişiler, genellikle baş ağrısı, mide problemleri, ağrılar ya da nefes darlığı gibi çeşitli bedensel belirtiler yaşamaktadır. Ancak bu şikayetler üzerine testler ve değerlendirmeler yapıldığında bu belirtilerin altında yatan tıbbi bir neden bulunamaz. Bununla birlikte kişi bu belirtileri yoğun bir şekilde yaşadığı için günlük yaşamını olumsuz etkileyebilmektedir. Bu rahatsızlığa sahip bireyler, belirtilerin gerçek olduğuna inanarak ciddi bir sıkıntı hisseder. Bu bozukluk, genellikle stres, kaygı ya da bastırılmış duyguların bedensel bir yansıması olarak ortaya çıkmaktadır. Bunun yanı sıra bu durum tedavi edilmediği takdirde kişinin hayatını olumsuz yönde etkilemektedir. Psikolojik destek almak bu konuda kişilere yardımcı olmaktadır. Psikoterapi veya ilaç tedavisi bu rahatsızlıkta sıklıkla kullanılmaktadır. Bu sayede kişilerin bu belirtileri yönetmesine ve altında yatan psikolojik nedenleri anlamalarına yardımcı olmaktadır.
Somatoform Bozukluk Belirtileri Nelerdir?
- Sürekli ve açıklanamayan ağrılar,
- Nefes darlığı veya göğüs ağrısı,
- Mide bulantısı ve sindirim sorunları,
- Baş ağrısı ve baş dönmesi,
- Kalp çarpıntısı hissi,
- Yorgunluk ve enerji eksikliği,
- Görme veya işitme problemleri,
- Eklem veya kas ağrıları,
- Ciltte yanma veya batma hissi,
- Cinsel işlev bozuklukları,
- Uyuşma ya da karıncalanma hissi,
- Fazla ilgilenilen bedensel şikayetler,
- Uyku sorunları,
- Sık sık doktora gitme veya tetkik yaptırma ihtiyacı,
- Günlük yaşamı etkileyen şikayetlere odaklanma gibi belirtiler mevcuttur.
Psikosomatik Belirti Bozukluğu Neden Olur?
- Kronik stres,
- Yoğun kaygı ve endişe,
- Depresyon,
- Bastırılmış duygular ve öfke,
- Aşırı mükemmeliyetçilik,
- Çocukluk travmaları,
- İlişki sorunları veya sosyal çatışmalar,
- Kişilik özellikleri (örneğin, hassas veya takıntılı yapı),
- Yoğun iş veya okul baskısı,
- Geçmişte yaşanmış ciddi hastalık deneyimi,
- Sosyal destek eksikliği,
- Genetik yatkınlık,
- Sağlık kaygısı veya hipokondriya eğilimi,
- Travmatik yaşam olayları (kayıp, boşanma, iş kaybı)
Somatoform Bozukluk Tanısı Nasıl Koyulur?
Somatoform bozukluk tanısı koymak için öncelikle ayrıntılı bir tıbbi değerlendirme ve psikiyatrik inceleme gerekmektedir. Bu bozukluk, kişinin bedensel belirtiler yaşamasına rağmen bu belirtilerin altta yatan tıbbi bir duruma bağlanamadığı bir durumdur. Hastanın yaşadığı semptomlar, genellikle ağrı, yorgunluk, mide-bağırsak sorunları veya nörolojik şikayetler gibi çeşitli fiziksel yakınmalar olabilmektedir. Ancak yapılan tıbbi testler, bu belirtileri açıklayabilecek fiziksel bir neden ortaya koymaz. Tanıda, uzmanlar DSM-5 (Amerikan Psikiyatri Birliği’nin tanı ölçütleri) gibi kriterlerden faydalanır. Belirtilerin kişinin günlük yaşamını etkilemesi ve kişinin bu belirtilerle aşırı ilgilenmesi, tanı koymada önemli kriterler arasındadır. Diğer yandan, somatoform bozukluk tanısı koyarken hekimler, kişinin sadece hastalık kaygısına mı sahip olduğunu ya da gerçekten somatik (bedensel) semptomlar mı yaşadığını değerlendirmelidir.
Psikosomatik Belirti Bozukluğu Tedavisi Nasıldır?
Psikosomatik belirti bozukluğunun tedavisi, hem fiziksel hem de psikolojik yönleri hedef alan bütüncül bir yaklaşımla yapılmaktadır. Tedavinin temelinde psikoterapi, özellikle bilişsel davranışçı terapi (BDT) yer alır. BDT, hastaların bedensel belirtileriyle ilgili olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeye ve bu belirtilerle daha sağlıklı başa çıkma yöntemleri geliştirmeye yardımcı olur. Ayrıca, stres yönetimi teknikleri ve gevşeme egzersizleri, belirtileri tetikleyebilecek ya da şiddetlendirebilecek olan stresi azaltmada etkilidir. Gerekli görüldüğünde, duygu durum bozuklukları için antidepresanlar veya anksiyolitik ilaçlar da tedaviye eklenebilmektedir. Ayrıca, hastanın yaşam tarzı değişiklikleri yapması ve düzenli uyku, sağlıklı beslenme, egzersiz gibi alışkanlıkları benimsemesi tedaviye katkıda bulunmaktadır.
Sık Sorulan Sorular
Psikosomatik belirti bozukluğu, genellikle stres altında olan, duygularını ifade etmekte zorlanan, kaygı düzeyi yüksek bireylerde daha sık görülür ve kadınlarda erkeklere göre daha yaygındır.
Evet, psikosomatik belirti bozukluğu uygun tedavi ve terapi yöntemleriyle iyileşebilmektedir. Veya belirtiler büyük ölçüde kontrol altına alınmaktadır.
