Lynch Sendromu, genetik bir hastalık olup, kolon kanseri başta olmak üzere, rahim, mide, karaciğer ve diğer organlarda kanser gelişme riskini artırmaktadır. Bu sendrom, vücutta kanser hücrelerinin gelişimine karşı koruyucu işlevi gören bazı genlerin mutasyona uğraması sonucu ortaya çıkmaktadır.
Lynch Sendromu Nedir?
Lynch Sendromu, genetik bir hastalık olup, vücutta kanser gelişimine karşı koruyucu işlevi gören bazı genlerdeki mutasyonlar sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu sendrom, özellikle kolon kanseri olmak üzere, rahim, mide, ince bağırsak, ve diğer bazı organlarda kanser riskini artırmaktadır. Lynch sendromu, ailevi geçiş gösteren bir durumdur. Kısaca bu hastalık, aile bireylerine genetik olarak aktarılabilmektedir. Bu sendrom, genellikle erken yaşta kanser gelişmesine neden olur ve bir kişi birden fazla kanserle aynı anda karşılaşabilir. Genetik testlerle teşhis edilebilen Lynch Sendromu, düzenli sağlık taramaları ve erken müdahalelerle yönetilebilmektedir. Bu durumda kanser riskini azaltmaya yardımcı olabilmektedir.
Lynch Sendromu Belirtileri Nelerdir?
- Erken yaşta kolon kanseri,
- Rahim kanseri (özellikle erken yaşlarda),
- Birden fazla kanser türü (özellikle kolon, rahim, yumurtalık),
- Ailede kolon kanseri öyküsü,
- Mide, ince bağırsak veya karaciğer kanseri,
- Cilt altı dokularında bazı anormal büyümeler,
- Kanserlerin birden fazla aile bireyinde görülmesi,
- Yumurtalık kanseri,
- Poliplerin erken gelişimi (kolonda)
Lynch Sendromu Neden Olur?
- DNA onarımını sağlayan genlerdeki mutasyonlar (MLH1, MSH2, MSH6, PMS2 gibi) nedeniyle oluşmaktadır,
- Genetik mutasyonlar, aile bireylerine geçebilir,
- Hücre bölünmesi sırasında meydana gelen hatalı DNA onarımı, kanser gelişimine yol açmaktadır,
- Genetik materyaldeki dengesizlik, kanser hücrelerinin çoğalmasına neden olabilmektedir,
- Bireyin genetik yapısındaki kalıtsal bozukluklar, risk faktörlerini artırmaktadır,
- Genetik yatkınlık, çevresel faktörlerle birleşerek kanser riskini artırabilmektedir.
Nasıl Teşhis Edilir?
Lynch Sendromu, genetik testler ve aile öyküsü üzerinden teşhis edilebilmektedir. Öncelikle hastanın ailesindeki kanser öyküsü değerlendirilmesiyle başlar. Özellikle erken yaşta gelişen kolon, rahim veya diğer kanser türleri araştırılmaktadır. Ardından, genetik testler yapılır. Bu testler, Lynch Sendromu’na yol açan genlerdeki mutasyonları (MLH1, MSH2, MSH6, PMS2 gibi) belirlemektedir. Ayrıca, kanserli dokulardan alınan örneklerde mikrosatellit dengesizliği veya DNA onarım hataları da incelenmektedir. Genetik danışmanlık da bu süreçte önemli bir rol oynar. Çünkü hastalar ve aileleri bu genetik hastalık hakkında bilgilendirilmektedir. Bu sayede hastalar gelecekteki riskler hakkında yönlendirilmektedir. Erken teşhis, kanser riskinin yönetilmesi ve gerekli taramaların yapılması için kritik öneme sahiptir.
Lynch Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?
Bu hastalığın tedavisi genetik bir hastalık olduğu için doğrudan bir “kür” bulunmamaktadır. Ancak tedavi süreci kanser riskini azaltmaya ve hastalıkların erken evrede tespit edilmesine yönelik olarak düzenlenmektedir. Lynch Sendromu’na sahip bireylerde, genetik yatkınlık nedeniyle düzenli kanser taramaları önerilmektedir. Özellikle kolon kanseri riski yüksek olduğundan, kolon taramaları (kolonoskopi) belirli aralıklarla yapılmaktadır. Ayrıca, kanserlerin erken teşhisi için rahim, yumurtalık ve mide kanseri taramaları da önerilebilmektedir. Tedavi sürecinde, kanser geliştiğinde cerrahi müdahale, kemoterapi veya radyoterapi gibi standart kanser tedavi yöntemleri kullanılmaktadır. Bunun dışında, bazı durumlarda profilaktik (koruyucu) cerrahi müdahaleler de yapılmaktadır. Örneğin, kolon veya rahim gibi organların alınması gibi önleyici tedbirler alınabilir. Genetik danışmanlık ve aile bireylerinin de taramadan geçirilmesi, tedavi sürecinin önemli bir parçasıdır.
Lynch Sendromu Olan Kişiler Nasıl Beslenmeli?
- Kolon sağlığını desteklemek için bol miktarda lif içeren gıdalar (tam tahıllar, sebzeler, meyveler) tüketilmelidir,
- Vitamin C, E ve beta-karoten gibi antioksidanlar,
- Kırmızı etin tüketimi sınırlanmalı, yağsız proteinler (balık, tavuk, baklagiller) tercih edilmelidir,
- Zeytinyağı, avokado ve ceviz gibi sağlıklı yağlar kullanılmalıdır,
- Şekerli ve işlenmiş gıdalar kanser riskini artırabileceği için bunlardan kaçınılmalıdır,
- Alkol, kanser riskini artırabileceğinden sınırlı miktarda tüketilmelidir,
- Yüksek tuz içeren besinlerden kaçınılmalı, tuz tüketimi sınırlanmalıdır,
- Vücutta toksinlerin atılmasına yardımcı olması için bol su içilmelidir,
- Metabolizmayı düzenlemek ve sağlıklı kiloyu korumak için düzenli ve dengeli öğünler tercih edilmelidir.
Sık Sorulan Sorular
Kolon kanseri için kolonoskopi, rahim kanseri için ultrason ve diğer organlar için belirli taramalar yapılmaktadır. Bu taramalar düzenli aralıklarla tekrarlanmalıdır.
Evet, Lynch Sendromu kalıtsal ve aile üyelerine geçebilen bir hastalıktır. Genetik testler ile aile bireylerine de risk taraması yapılabilmektedir.
En yaygın olarak kolon kanseri, rahim kanseri, yumurtalık kanseri, mide kanseri, ince bağırsak kanseri ve karaciğer kanseri gibi kanser türlerine neden olabilmektedir. Bu nedenle düzenli kanser taraması yapılmalıdır.
