Ekzoftalmi (Proptozis), göz küresinin normal konumundan öne doğru çıkması durumudur. Genellikle tiroid hastalıkları (özellikle Graves hastalığı), orbital tümörler, iltihaplar veya travmalar sonucu ortaya çıkmaktadır.
Ekzoftalmi (Proptozis) Nedir?
Ekzoftalmi (proptozis), göz küresinin normal anatomik konumundan dışarıya, yani öne doğru belirgin şekilde çıkmasıyla karakterize bir durumdur. Tek gözde ya da her iki gözde birden görülebilmektedir. Çoğunlukla tiroid bezi ile ilişkili hastalıklar, özellikle de Graves hastalığına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bunun yanı sıra göz çukuru içinde yer alan tümörler, kistler, damar hastalıkları, iltihaplanmalar, travmalar veya bazı enfeksiyonlar da ekzoftalmiye neden olabilmektedir. Göz küresinin öne doğru itilmesi; gözde kızarıklık, sulanma, ağrı, görme bozukluğu, çift görme ve kapakların tam kapanamaması nedeniyle kuruluk gibi şikâyetlere yol açabilir. Erken tanı ve tedavi önemlidir çünkü altta yatan neden göz sağlığını ve görme yetisini tehdit edebilmektedir. Tedavi ise temel olarak soruna neden olan hastalığın ortadan kaldırılmasına yönelik planlanır ve gerekirse ilaç, cerrahi ya da radyoterapi yöntemleri kullanılabilir.
Ekzoftalmi (Proptozis) Neden Olur?
- Tiroid hastalıkları (özellikle Graves hastalığı)
- Orbital tümörler (iyi huylu veya kötü huylu)
- Enfeksiyonlar (orbital selülit vb.)
- Travmalar (göz çukuru kırıkları, kanamalar)
- Damar hastalıkları (anevrizma, damar malformasyonları)
- Kistler veya kitleler (orbital kistler, psödötümör)
- Enflamatuvar hastalıklar (sarkoidoz, Wegener granülomatozisi)
- Doğumsal anomaliler (bazı kemik veya orbital yapısal bozukluklar)
Belirtileri Nelerdir?
- Gözün öne doğru çıkması
- Göz kapağı çekilmesi veya tam kapanmama
- Göz kapağı çekilmesi veya tam kapanmama
- Göz ağrısı veya basınç hissi
- Görme bulanıklığı veya çift görme
- Göz kuruluğu
- Işığa karşı hassasiyet
- Göz çevresinde şişlik veya inflamasyon
- Göz hareketlerinde kısıtlılık
Ekzoftalmi Nasıl Teşhis Edilir?
Ekzoftalmi (proptozis) teşhisi, öncelikle ayrıntılı bir göz muayenesi ve hastalık öyküsü ile başlamaktadır. Gözün öne çıkma miktarı, kapak pozisyonu, göz hareketleri ve görme fonksiyonları değerlendirilmektedir. Doktor, göz küresinin normal konumdan ne kadar çıktığını belirlemek için Hertel eksoftalmometresi gibi özel ölçüm cihazlarını kullanabilmektedir. Ayrıca altta yatan nedeni saptamak için kan testleri (özellikle tiroid fonksiyon testleri), orbital ultrason, BT (bilgisayarlı tomografi) veya MR (manyetik rezonans görüntüleme) gibi görüntüleme yöntemleri uygulanabilmektedir. Bu sayede hem ekzoftalmin şiddeti hem de neden olduğu yapısal veya fonksiyonel değişiklikler belirlenir ve uygun tedavi planı oluşturulur.
Ekzoftalmi Nasıl Tedavi Edilir?
Ekzoftalmi (proptozis) tedavisi, öncelikle altta yatan nedene yöneliktir. Eğer ekzoftalmin nedeni tiroid hastalığı, özellikle Graves hastalığı ise, tedavi tiroid fonksiyonlarının düzeltilmesine yönelik ilaçlar, radyoaktif iyot tedavisi veya gerektiğinde cerrahi girişimler ile yapılmaktadır. Orbital enfeksiyonlar veya inflamasyonlar söz konusuysa, antibiyotikler, kortikosteroidler veya diğer anti-inflamatuvar tedaviler uygulanabilmektedir. Orbital tümör veya kitleler nedeniyle ortaya çıkan ekzoftalmi durumunda ise cerrahi müdahale gerekebilmektedir. Gözün korunması için göz kuruluğunu önleyici damlalar, yapay gözyaşı, göz bandajları veya kapak cerrahisi gibi destekleyici yöntemler de kullanılabilmektedir. Şiddetli vakalarda veya görme tehlikesi olan durumlarda orbital dekompresyon ameliyatı yapılabilmektedir. Bu işlemle göz küresinin öne çıkması azaltılarak hem estetik hem de fonksiyonel iyilik hali sağlanır. Tedavi süreci, hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve ekzoftalmin şiddeti göz önünde bulundurularak uzman hekim tarafından kişiye özel planlanmaktadır.
Sık Sorulan Sorular
Hayır. Ancak yapay gözyaşı damlaları ve gözleri koruyucu önlemler destekleyici olabilmektedir. Asıl tedavi mutlaka doktor kontrolünde yapılmalıdır.
Gerektiğinde orbital dekompresyon veya kapak cerrahileriyle estetik ve fonksiyonel düzelme sağlanabilmektedir.
Evet, ekzoftalmi çocuklarda da görülebilen bir hastalıktır. Ancak yetişkinlere göre daha nadirdir. Çocuklarda genellikle doğumsal anomaliler, göz çukuru tümörleri, kistler, travmalar veya iltihabi hastalıklar nedeniyle ortaya çıkmaktadır.
