Bademcik Ameliyatı Nedir?
Boğazın iki tarafında bulunan bademciklerin alınması işlemidir. Tıp literatüründe ‘Tonsillektomi’ olarak geçen bademcik ameliyatı, tekrarlayan tonsilla (bademcik) iltihaplarında ve diğer solunum yolu problemlerinde tedavi seçeneği olarak tercih edilir. Bu operasyondan sonra iyileşme süresi en az 10-15 gün arasındadır.
Bademcik Ameliyatı Neden Yapılır?
Tonsillektomi ameliyatına olan ihtiyaç, çocuklarda yetişkinlere oranla daha fazla olmaktadır. Ancak yalnızca bir boğaz iltihabı, bu ameliyatın yapılması için yeterli sebep değildir. Bu operasyon genellikle sık tekrarlayan, kronikleşmiş boğaz enfeksiyonu, boğaz şişmesi ve ağrıları gibi uzun süreli semptomların görülmesi halinde yapılabilmektedir. Bununla birlikte tonsillektomiye ihtiyaç duyulan bazı tıbbi problemler aşağıdaki gibidir:
- Tekrarlayan ve kronik bademcik iltihabı,
- Bademcik şişmesi sonrası komplikasyonlar,
- Boğaz ağrıları ve bademciklerin kanaması,
- Diğer nadir görülen boğaz enfeksiyonları.
Bademcik Nedir?
Dil kökünün iki tarafında bulunan küçük bir doku şeklinde olan organlara bademcik adı verilmektedir. Tonsil veya tonsilla olarak da isimlendirilen bu organların görevi, ağız yoluyla alınan mikropların tutulmasını ve bu mikroplara karşı vücutta savunma hücreleri oluşturulmasını sağlamaktır. Bununla birlikte vücutta bulunan mevcut işlevleri bakımından özellikle çocukluk dönemlerinde büyük önem taşıyan bir organdır. Bademcikler sayesinde immün sistem yani bağışıklık sistemi daha dirençli bir hale gelerek, hastalıklara karşı güçlü bir savunma mekanizması geliştirir.
Bademcik ve Geniz Eti Ameliyatı Arasındaki Fark
Bademcikler ve geniz eti, vücudun immün/bağışıklık sisteminde önemli etkileri olan lenfoid dokulardır. Bu dokuların üretiminden sorumlu olduğu lenfositler ve antikorlar, bağışıklık sistemine yardımcı olmaktadırlar. Bademcik ve geniz eti her ne kadar karıştırılsa da birbirlerinden farklı dokulardır. Bademcikler dil kökünün her iki tarafında yer alırken, geniz eti nazofarenks (üst yutak) adı verilen geniz kısmında bulunmaktadır. Bademcikler bir kapsüle sarılıdır ve yutak kasları ile olan bağlantıyı da bu kapsül sayesinde gerçekleştirir. Geniz eti ise herhangi bir kapsüle sarılı değildir. Bununla birlikte çocuklarda geniz eti ameliyatı, geniz eti büyümelerinde yapılan bir işlem olup, bademcik ameliyatları ise bademciklerin sık sık iltihaplandığı durumlarda yapılmaktadır.
Boğaz İltihabı
Bademcikler, bağışıklık sistemine giren bakteri ve virüslere karşı, vücutta bulunan ilk savunma hattıdır. Bu işlev, bademcikleri çoğunlukla enfeksiyonlara karşı savunmasız hale getirebilmektedir. Bununla birlikte, bademciklerin bağışıklık sistemi işlevi yaş ilerledikçe azalmaktadır. Bu sebeple yetişkinlerde bademcik iltihapları, çocuklara göre daha az görülmektedir. Bademciklerin enfeksiyon kapması diğer bir deyişle boğaz iltihabı anlamına gelmektedir. Bu çoğunlukla şiddetli boğaz ağrısına, yutkunma zorluğuna ve ağır hallerde yüksek ateş görülmesine neden olur.
Sık aralıklarla tekrarlayan boğaz iltihabını önlemek için genellikle Kulak Burun Boğaz doktorları tarafından bademcik ameliyatı önerilmektedir. Boğaz enfeksiyonunu sık geçiriyorum diyebilmeniz için aşağıda belirtilen aralıklarla bu enfeksiyonu geçirmiş olmanız gereklidir:
- Son 1 yıl içinde en az üç kez
- İki yılda yılda en az beş bölüm
- Son üç yılda yılda on kez ve daha fazla bademcik iltihabı geçirdiyseniz, ameliyat tedavi edici tek seçenek olur.
Aynı şekilde bu operasyon aşağıdaki durumlarda da önerilmektedir:
- Bademcik iltihabına sebep olan enfeksiyonun, antibiyotik tedavisi ile düzelmediği durumlarda,
- Apse ile sonuçlanan bir enfeksiyonun, ilaç tedavisi veya drenaj yöntemi ile giderilemediği durumlarda genellikle ameliyat önerilmektedir.
Şişmiş Olan Bademcik Komplikasyonları
Sık veya kalıcı enfeksiyonlardan sonra tonsillalar büyüyebilirler. Bu durumun sebep olduğu bazı komplike durumlar nefes almada zorluk çekme ve uyku sırasında solunum sıkıntısı yaşama şeklindedir. Tonsillektomi, tonsillaların diğer nadir hastalıklarını veya durumlarını tedavi etmek için de kullanılabilmektedir. O hastalıklar şu şekildedir:
- Tonsillalarda kanserli dokunun varlığı,
- Bademciklerin yüzeyine yakın olan kan damarlarından birinde görülen kanama,
- Oluşan yarıklara bağlı olarak geçmeyen şiddetli ve kötü ağız kokusu.
Bademcik Ameliyatı
Tonsillektomi işlemine karar verilmesinin ardından operasyon günü için çeşitli hazırlıklar yapılmaktadır. Bunların içinde öncelikle çeşitli enfeksiyon önleyici veya kan sulandırıcı ilaçların alımını durdurmak vardır. Bu tür ilaçlar ameliyat sırasında kanamayı arttıracağı için 2 hafta önceden bırakılması gereklidir. Bunun yanında operasyona giderken en az 12 saatlik bir açlık süresi gerekmektedir. Bu sebeple işlem öncesi gece 24:00’ten sonra sıvı veya gıda alımı durdurulur. Bunun sebebi anestezi alacağınız için, bulantı veya kusma riskinizi en aza indirmektir.
Tonsillektomi, genel anestezi altında yapıldığından işlem sırasında herhangi bir şekilde ağrı hissetmezsiniz. Anestezi işleminden hemen sonra özel bir alet kullanılarak ağız açılır. Ardından bademcik çevresinde oluşan örtü ve kaslar ayrıştırılarak bademcikler tamamen çıkarılır. Gerekli kanama kontrollerinin yapılmasının ardından operasyon sona erer.
Yetişkinlerde Bademcik Ameliyatı
Çocuklarda tonsilla enfeksiyonları gibi sağlık problemleri daha sık görülse de bazı yetişkinler de bu sorunları yaşayabilirler. Sonuç olarak, her yaşta bademcik ile ilgili sorunlar yaşanabilir ve tedavi edilemeyen durumlarda ameliyat gerekebilmektedir. Yetişkinlerde özellikle horlama, uyku apnesi, solunum sıkıntıları gibi ağır komplike durumlarda operasyon ihtiyacı duyulmaktadır. Son iki yılda beş veya daha fazla geçirilmiş enfeksiyonlarda bademciklerin tamamen alınması tercih edilmektedir.
Yetişkinlerde Bademcik Ameliyatı Riskleri
Bu operasyon çok yaygın ve rutin uygulanan bir işlem olma özelliği taşımaktadır. Her ameliyatta olduğu gibi tonsillektominin de barındırdığı bazı riskler vardır. Bunlar genel olarak şu şekildedir:
- Boğazda ödem,
- Enfeksiyon,
- Kanama,
- Bulantı ve kusma,
- Anesteziden sonra reaksiyon gelişmesi.
Çocuklarda Bademcik Ameliyatı
Çocuklarda bademcik iltihaplarının tedavisi için öncelikle altta yatan sebepler hakkında bilgi sahibi olmanız gerekir. Burada hızlı antijen testleri ve kan sayımı sonuçları teşhis için önemli ölçüde yardımcı olur. Tekrarlayan boğaz enfeksiyonlarında alınan boğaz kültürü de kesin tanılamada etkili bir tetkiktir. Özellikle küçük çocuklarda medikal tedavi olarak boğaz iltihaplarında yükse ateşin kontrolü adına ateş düşürücüler verilmektedir. Bununla birlikte bakteriyel bir enfeksiyon olduğu için antibiyotik başlanır ve ateş normale döndükten sonra 3 gün daha antibiyotik tedavisine devam edilir. Bu tedavi de bitince yeniden boğaz kültürü alınarak, enfeksiyonun tamamen temizlenip temizlenmediği hakkında bilgi edinilmektedir.
Çocuklarda enfeksiyon tedavilerine yanıt verilemediği ya da sık tekrarlandığı durumlarda tercihe bağlı olarak ameliyat önerilmektedir. Ameliyat sonrası tonsillaların bulunduğu bölge açık bir yara şeklinde kalmaktadır. Doğal olarak bu bölgeye yiyecek ve içeceklerin temas etmesi ağrıya sebep olur. Ancak zamanla doku iyileştikçe, yeme içme sırasında hissedilen ağrı da azalır. Bununla birlikte çocuklarda yara iyileşmesi yetişkinlere göre daha hızlı olmaktadır.
Bademcik Ameliyatı Ne Kadar Sürer?
Genel anestezi altında yapılan tonsillektomi ameliyatı, 30 dakika ile 1 saat arasında sürmektedir. Ameliyattan sonra 5-6 saatlik bir takip yapılarak hasta kontrol edilir ve genellikle aynı gün taburcu edilir. Ancak, kanama riski olan, ağız yoluyla yeterince beslenemeyen, hastaneye uzak bir yerde oturan, uyku apnesi nedeniyle ameliyat edilen ve 3 yaşından küçük olan hastalar en az 1 gece hastanede misafir edilmektedir.
Bademcik Ameliyatı Sonrası Beslenme
Genellikle operasyondan sonra 3 veya 4 saat bir şey yenilip içilmez. Bundan sonra ilk 2 gün bol sıvı alımı ve yumuşak gıdalarla beslenme sağlanmaktadır. İlk gün küçük miktarlarda fakat sık aralıklarla soğuk çay, komposto, süt ve dondurma gibi gıdalar alınarak beslenme sağlanmaktadır. İkinci gün biraz daha yoğun kıvamlı ve oda sıcaklığında olan yoğurt, puding, muhallebi gibi yiyecekler alınır. Üç ve dördüncü günlerde patates püresi ve yumurta gibi yumuşak olan gıdalar yenilebilir. Her gün yiyeceklerin miktarları hafif hafif arttırılarak beslenme programı planlanır. Yaklaşık 10 gün süre ile gıdalar tam ve sorunsuz bir şekilde yenilemeyebilir. Bununla birlikte ameliyatın tüm etkileri genel itibari ile 2 hafta içinde kaybolur.
Bademcik Ameliyatı Sonrası Enfeksiyon
Tonsillektomi sonrası enfeksiyon görülme olasılığı, diğer tüm ameliyatlarda görülme olasılığı ile nerdeyse eşittir. Bu operasyonlardan sonra iltihap gibi komplikasyonlar yetişkinlerde daha çok görülmektedir. Çocuklarda yara yeri çok çabuk iyileştiğinden dolayı, burada enfeksiyon oluşma riski daha azdır. Bademciklerin alınması ile birlikte kişi artık boğaz enfeksiyonu geçirme sıklığı minimum seviyeye iner. Hatta geride bulunan bademcik dokularının tamamen temizlenmesi halinde nerdeyse hiç bademcik iltihabı gelişmez.
Sıkça Sorulan Sorular
Bademcikler alındıktan sonra ne olur?
Bu işlemi takip eden 10 gün boyunca ağrı, yutma zorluğu, ses değişiklikleri ve tat alma duyusunda azalma gibi komplikasyonlar görülebilmektedir. Yaklaşık iki hafta sonra tamamen iyileşme görülür. Bundan sonra boğaz enfeksiyonu veya ağrıları yaşama olasılığı minimuma iner.
Boğaz yanması neden olur?
Boğaz yanması bir hastalık değil, hastalığa bağlı olarak görülen hafif bir belirtidir. Bu sebeple boğaz yanmasına neden olan hastalığı teşhis etmek, tedavi sürecini daha etkili yürütmek için büyük önem taşımaktadır. Boğaz yanmasına neden olan hastalıklardan bazıları ise şu şekildedir; farenjit, tonsilit ve alerjik rinit.
Bademcik ameliyatında ölüm riski var mı?
Bu tür bir risk, özellikle tonsillektomi gibi tehditleri az olan ameliyatlarda çok nadirdir. Kaliteli bir sağlık merkezinde ve alanında uzman bir hekim tarafından yapılan bademcik operasyonlarında ölüm riski yok denecek kadar azdır. Burada önemli olan konu, ameliyatın ehil eller tarafından en uygun şekilde yapılmasıdır.
