Frengi Nedir?
Bu hastalık, Treponema pallidum olarak adlandırılan bir bakterinin sebep olduğu cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Bu hastalık halk arasında bel soğukluğu olarak bilinmektedir. İlk enfeksiyon kaptıktan sonra, frengi bakterileri tekrar aktifleşmeden önce vücutta yıllarca hareketsiz bir şekilde kalmaktadır. Erken frengi, bazen tek bir penisilin enjeksiyonu ile tedavi edilirken, müdahale edilmeyen sifiliz kalbe, beyne veya diğer organlara ciddi şekilde zarar verebilir. ve yaşamı tehdit eder. Bel soğukluğu, gebelik esnasında anneden bebeğe de geçebilmektedir.
Frengi Belirtileri
Frengi hastalığı evreler halinde gelişmekte ve belirtiler her evrede farklılık göstermektedir. Ancak evreler çakışabilir ve belirtiler her zaman aynı sırada ortaya çıkmayabilir. Bununla birlikte frengi kaptığınız halde yıllarca herhangi bir belirti gözlemlemeden yaşayabilirsiniz. Genel olarak bilinen bel soğukluğu evreleri aşağıdaki gibidir.
Birincil Frengi
Sifilizde ilk belirti, vücutta görülen küçük bir yaradır. Yara, bakterilerin vücuda girdiği bölgede ortaya çıkmaktadır. Bazen çıban şeklinde baş gösterir. Bu oluşuma frengi çıbanı adı verilmektedir. Bu yaralar genellikle bakteriye maruziyetten yaklaşık üç hafta sonra ortaya çıkmaktadır. Bel soğukluğu olan pek çok kişi hasta olduğunu fark etmez çünkü genellikle süreç ağrısız seyreder ve çıkan yaralar vajina veya rektum içinde gizli olabilmektedir. İlk evrede yaralar üç ila altı hafta arasında kendi kendine iyileşebilmektedir.
İkincil Frengi
Yaraların iyileşmesinden birkaç hafta sonra, gövde kısmında başlayan ancak sonunda tüm vücudu kaplayan bir döküntü yaşanabilmektedir. Hatta bu döküntüler, avuç içlerini ve ayak tabanlarını bile kaplayabilmektedir. Döküntüler genellikle kaşıntılı olmazlar ve ağızda ya da genital bölgede siğil tarzında yaralarla birlikte kendini gösterir. Bununla birlikte bazı insanlarda saç dökülmesi, kas ağrıları, ateş, boğaz ağrısı ve şişmiş lenf düğümleri gibi semptomlar da görülebilmektedir. Bu belirti ve semptomlar birkaç hafta içinde kaybolmakla birlikte, bir yıl boyunca tekrar tekrar ortaya çıkabilir.
Gizli Sifiliz
Frengi tedavisi görmediğiniz taktirde, hiçbir semptomunuz da yoksa hastalık ikincil aşamadan gizli aşamaya geçer. Bununla birlikte gizli evre senelerce sürer. Belirti ve semptomlar hiç fark edilmeden hastalık üçüncül evreye ilerler.
Üçüncül Sifiliz
Tedavi görmeyen kişilerin yaklaşık %15 ila %30’u geç (üçüncül) frengi olarak bilinen komplikasyonlar geçirmektedir. Geç evrede hastalık beyne, sinirlere, gözlere, kalbe, kan damarlarına, karaciğere, kemiklere ve eklemlere ciddi oranda zarar verir. Bu problemler tedavi edilmemiş enfeksiyondan seneler sonra meydana gelebilmektedir. Bununla birlikte üçüncül evrede bel soğukluğu nöro ve konjenital sifiliz olarak iki şekilde görülebilmektedir.
Nörosifiliz
Hastalık herhangi bir evrede yayılabilir ve diğer hasarların yanı sıra beyne ve sinir sistemine (nörosifiliz) zarar verebilir. Özellikle sinir sistemine zarar verdiği evre nörosifiliz evresi olarak adlandırılır.
Konjenital Sifiliz
Bu hastalığa sahip kadınlardan doğan bebekler, plasenta yoluyla veya doğum sırasında hastalığı kapabilmektedir. Ancak konjenital sifilizli yenidoğanların birçoğunda hiçbir semptom görülmez. Bunun yanında bazı bebeklerde avuç içi ve ayak tabanlarında kızarıklık görülmektedir. Bununla birlikte, frengi ile doğan bebekler çok erken veya ölü doğabilir.
Frengi Nasıl Bulaşır?
Bu hastalığın sebebi Treponema pallidum adlı bir bakteridir. En yaygın bel soğukluğu bulaşma yolları, cinsel ilişki sırasında ve enfekte bir kişinin yarası ile temas etmektir. Bakteriler, cildinizdeki veya mukozadaki küçük kesikler yoluyla vücudunuza girebilir. Bununla birlikte hastalık, daha çok birincil ve ikincil aşamalarında bulaşıcı özellik göstermektedir.
Nadiren, bel soğukluğu doğrudan korunmasız yakın temas yoluyla (örneğin öpüşme yoluyla) veya enfekte annelerin hamilelik veya doğum sırasında bebeklerine bulaştırması şeklinde yayılabilmektedir. Bunun dışında hastalık aynı tuvalet, küvet, giysi veya yemek kapları, yüzme havuzları veya jakuzilerden bulaşmaz. Aynı zamanda enfeksiyon bir kez tedavi edildikten sonra kendi kendine tekrarlamaz. Ancak, hastalığı geçirdikten sonra enfeksiyonu taşıyan biriyle temasa geçerseniz yeniden hasta olabilirsiniz.
Risk Faktörleri
Bazı durumlar bu enfeksiyonu kapma olasılığınızı arttırmaktadır. Korunmasız cinsel ilişki bunların başında gelir. Bunun yanında bel soğukluğu olma riskinizi arttıran faktörler şu şekildedir:
- Birden fazla partnerle cinsel ilişki,
- AIDS olan bir kişi ile temas.
Bunlarla birlikte hastalık tedavi edilmediğinde, vücutta ağır hasara yol açabilmektedir. Ayrıca HIV enfeksiyonu riskini de artırmaktadır ve kadınlar için hamilelik sırasında ciddi sorunlar yaşanmasına neden olabilir. Bu sebeple tedavi gelecekteki hasarları önlemeye yardımcı olmaktadır. Ancak halihazırda ortaya çıkan hasarı onaramaz veya durumu tersine çeviremez.
Frengi Tanı Yöntemleri
Bel soğukluğu hastalığına şu testlerin yapılması ise kesin teşhis konulabilmektedir:
- Kan Testleri: Kan tahlili ile vücudun enfeksiyonla savaşmak için antikor üretip üretmediği doğrulanabilir. Bununla birlikte hastalığa neden olan bakterilere karşı antikorlar yıllarca vücutta kalırlar. Bu sebeple test mevcut ya da geçmiş bir enfeksiyonu belirlemek için kullanılabilir.
- BOS: Beyin omurilik sıvısı örneği alınarak, frenginin sinir sistemini etkileyip etkilemediği anlaşılabilmektedir.
- Şankır: Oluşan yaralardan sıvı örneği alınması işlemidir. Bu şekilde yarada Treponema Pallidum bakterisinin olup olmadığı anlaşılabilmektedir.
Frengi Tedavisi
Frengi erken evrelerinde tanı konulup tedavi edildiğinde iyileşme çok kolaydır. Bununla birlikte tüm evrelerde tercih edilen tedavide, sifilize neden olan bakteriyi öldürebilen bir antibiyotik ilaç olan penisilin uygulanmaktadır. Eğer penisiline alerjiniz varsa, hekiminiz başka bir antibiyotik önerebilir. Ancak yine de birincil, ikincil veya erken evre latent bel soğukluğu tanısı konulduğu taktirde, önerilen tedavi tek bir penisilin enjeksiyonudur. Bununla birlikte bir yıldan uzun süredir bu hastalığa sahipseniz, ek dozlara ihtiyacınız olabilir.
Bel soğukluğu hastalığına sahip hamile kadınlar için önerilen tedavi de yine penisilindir. Penisiline alerjisi olan kadınlar, ilacı almalarına izin verebilecek bir duyarsızlaştırma evresinden geçirilebilirler. Hamileliğiniz sırasında tedavi görmüş olsanız bile, yeni doğan bebeğiniz konjenital sifiliz için test edilmeli ve enfekte olursa antibiyotik tedavisi görmelidir.
Tedavi gördüğünüz ilk gün, Jarisch-Herxheimer reaksiyonu olarak bilinen durumu yaşayabilirsiniz. Bu durumun belirti ve semptomları arasında ateş, titreme, mide bulantısı, ağrılı ağrı ve baş ağrısı vardır. Ancak görülen bu reaksiyon genellikle bir günden fazla sürmemektedir.
Tedavinin Takibi
Bu hastalığın tedavisini gördükten sonra doktorunuz sizden şunları yapmanızı isteyecektir:
- Penisilin dozuna yanıt verip vermediğinizden emin olmak için periyodik kan testleri ve muayeneleri yapın. Özel takibiniz, tanılanan sifiliz evresine bağlı olacaktır.
- Tedavi tamamlanana ve kan testleri enfeksiyonun iyileştiğini gösterene kadar cinsel temastan kaçının.
- Cinsel ilişkiye girdiğiniz partnerinizi, test yaptırmaları ve gerekirse tedavi görmeleri için bilgilendirin.
- HIV enfeksiyonuna sahip olup olmadığınızı kontrol etmek için test yaptırın.
Frengi Korunma Yolları
Bu hastalık en sık cinsel yolla bulaşmaktadır. Bununla birlikte sifiliz hastalarının büyük bir kısmında görünür hiçbir lezyon yoktur, ancak yine de hastalığı bulaştırır. Bu sebeple kimin hasta olduğunu anlamak pek kolay değildir. Korunmasız cinsel temasta bulunmamak, çok eşli olmamak, şüpheli durumda kondom kullanmak korunma yollarının başında gelir. Bunun yanında şüphelendiğiniz her durumda doktora görünmeniz gereklidir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ilgili tahlil yapıldığı zaman sonucu eşler ya da cinsel partnerler ile paylaşmak çok önemlidir. Bununla birlikte bu hastalıktan şüphelendiğiniz durumlarda acilen üroloji, kadın doğum hastalıkları veya enfeksiyon hastalıkları bölümlerine başvurmanız gereklidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Frengi hastalığı için hangi doktora gidilmelidir?
Bel soğukluğu hastalığında teşhis ve tedavi için kadınlar dermatoloji ya da jinekoloji bölümüne muayene olabilirler. Erkekler ise dermatoloji ve üroloji bölümünü tercih edebilirler.
Frengi hastalığı nasıl anlaşılır?
Sifiliz hastalarının büyük bir kısmında görünür hiçbir lezyon yoktur. Bu sebeple kimin hasta olduğunu anlamak pek kolay değildir. Ancak ileri evrelerde oluşan belirtiler bu hastalığın varlığına dair bir şüphe oluşturur. Bununla birlikte en belirgin semptom olan yara ve döküntüler frenginin habercisi olabilir.
Frengi ne kadar sürede geçer?
Bu hastalık yüzünden oluşan yaralar 2-3 hafta içinde kendiliğinden geçmektedirler. Tedavinin başlanması ile hastalığın tamamen iyileşmesi, evresine ve şiddetine göre değişmektedir. Hafif vakalarda minimum iyileşme süre 1 haftadır.
