AIDS Nedir?
HIV olarak adlandırılan virüsün, kişiden kişiye geçmesiyle bağışıklık sisteminin içine yerleşerek ve bireyin bağışıklığının düşmesine neden olduğu bir hastalıktır. Bu hastalıkta zayıflayan bağışıklık sistemi enfeksiyonlara ve diğer sağlık sorunlarına karşı savaşamaz ve bu durum hayati tehlike barındırır. Ancak bu virüs, vücuda girdikten hemen sonra hastalık yapmaz. Bununla birlikte genellikle vücutta bulunduğunu gösteren herhangi bir şikayet veya belirtiye de rastlanmayabilir. Virüs vücuda girdikten yaklaşık 10-12 sene sonra belirtiler görülmeye başlar.
AIDS hastalığına neden olan HIV, yalnızca yapılan kan testleri ile tespit edilebilmektedir. Bu zamana kadar virüsü taşıyan kişilerin başkalarına bulaştırma olasılığı da yüksektir. Tüm bu süreçte virüsü pozitif olan bir bireyler, hasta olmayabilir ve virüs AIDS’e dönüşmeden senelerce sağlıklı olarak yaşayabilir.
HIV Belirtileri
Bu hastalıkta belirtiler, enfeksiyonun evresine göre farklılık göstermektedir. Bu enfeksiyondan sonra iki ile dört hafta arasında bireylerin üçte ikisinde gribal enfeksiyon semptomları görülebilmektedir. Vücudun hastalığa karşı geliştirdiği doğal bir tepki olan bu durum çok sürmeden geçer. Genel olarak bu enfeksiyonda görülen belirtiler şu şekildedir:
- Yüksek ateş,
- Baş ağrısı,
- Kas ve eklem ağrısı,
- Egzama,
- Boğaz ağrısı,
- Ağızda aft ve benzeri yaralar,
- Özellikle boyun bölgesinde şişmiş olan lenf bezleri,
- İshal,
- Ani kilo kaybı,
- Gece terlemeleri.
İleri evrede AIDS hastalığı şu belirtileri göstermektedir:
- Hızlı kilo kaybı,
- Tekrarlayan ve düşmeyen ateş,
- Aşırı gece terlemeleri,
- Bir haftadan daha uzun süren ishal,
- Açıklanamayan yorgunluk hissi,
- Akciğer enfeksiyonu,
- Koltuk altı, kasık veya boyundaki lenf bezlerinin şişmesi,
- Ağız, anüs veya cinsel organlarda çıkan yaralar,
- Derinin üzerinde veya altında kahverengi, pembe veya morumsu lekeler,
- Hafıza kaybı,
- Depresyon ve diğer nörolojik bozukluklar.
AIDS Nasıl Bir Hastalıktır?
Bu hastalık ilk olarak 1981 yılında ABD’de ortaya çıkmıştır. Bundan hemen sonra HIV (AIDS) pandemisi hızla yayılarak; insan ayırmadan bir çok kişinin ölümüne sebep olmuştur. Ülkemizde ise bu virüs, 1985 senesinden itibaren görülmeye başlanmıştır. Sağlık Bakanlığının 2014 datalarına göre, 8 bine yakın hastanın olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte AIDS’e yakalanmanın en büyük sebebi korunmasız cinsel ilişkidir. Bu hastalık ile ilgili Sağlık Bakanlığı tarafından bir AIDS rehberi hazırlanmıştır. Bu rehberin için tanı ve tedavi yöntemlerinden hastalıktan korunma yollarına kadar her şey mevcuttur.
Bulaştığı ilk anda belirti vermeyen bu virüs, sonraki birkaç hafta içinde grip semptomlarına benzeyen semptomlarla kendini gösterir. Evresi arttıkça görülen belirtilerin şiddeti de artmaktadır. Virüsten korunmak için henüz bulunan etkili bir tedavi yoktur. Çeşitli Avrupa ülkelerinde aşı çalışmaları yapılıyor ancak, etkinliği henüz bilinen diğer aşılar kadar kanıtlanmış değildir. Bununla birlikte 2010 yılının başlarından itibaren bu konuda başarılı sonuçlar elde edilmiştir.
HIV Nasıl Bulaşır?
Bu virüs farklı yollarla insandan insana bulaşabilmektedir. Bunların en yaygın olanı kan yoluyla ve cinsel yolla olan bulaşmadır. Bunun dışında doğum esnasında veya emzirme yoluyla anneden bebeğe geçebilmektedir.
- Cinsel İlişki Yoluyla: Özellikle korunmasız cinsel ilişkilerde partnerlerden birinde virüsün olması halinde diğerine bulaşma olasılığı çok yüksektir.
- Kan Yoluyla: Kanında HIV taşıyan birine temas etmiş olan enfekte iğnelerin deriye batması veya o kana direkt temas ile virüs bulabilmektedir. Temas durumlarında özellikle deride açık yara bulunan kişilerde bulaşma olasılığı çok daha yüksektir.
- Doğum veya Emzirme Yoluyla: HIV virüsünün bir bulaşma yolu da anneden bebeğe geçmesi şeklindedir. Doğum esnasında ve emzirme yoluyla bebeğe bu virüs bulaşabilmektedir.
HIV Hangi Yollarla Bulaşmaz?
Bu virüs, yukarda bahsedilen bulaşma yolları dışında herhangi bir şekilde bulaşmaz. Örneğin, virüsü pozitif olan bir kişiyle şu temaslarda bulunmanız size virüsü bulaştırmaz:
- Dokunma (tokalaşma veya sarılma),
- Göz salgıları,
- Ter,
- Ortak kullanılan giysiler,
- Mutfak araç gereçlerinin ortak kullanımı,
- Aynı havayı soluma,
- Aynı havuza girmek,
- Tuvalet ve banyonun ortak kullanımı.
HIV Testi
Bireylerde AIDS hastalığı olup olmadığını saptamak için uygulanan bazı farklı testler bulunmaktadır. Bu testler vasıtasıyla kanda bu virüse karşı antikor ve antijen oluşup oluşmadığı kontrol edilmektedir. Bununla birlikte testlerin bir uzman tarafından yapılması ve değerlendirilmesi gereklidir.
- p24 Testi: Virüsün bulaştığı düşünülen tarihten, kuluçka süresi göz önünde bulundurularak iki buçuk hafta sonra yaptırılan testtir.
- Anti HIV (Elisa) Testi: Virüsün bulaştığı düşünülen durumlarda, tahmin edilen ilk bulaş tarihinden itibaren 6-12 hafta arasında yapılan testlerdir. 12 ayın ardından yapılan testlerin negatif çıkması ise nihai sonuç olarak görülmektedir.
- Combo Test: Bireyin, virüse maruz kaldığını tahmin ettiği tarihten itibaren 3-6 hafta arasında yapılan bir test türüdür. Bu süreç içerisinde kontrol edilmesi durumunda erken teşhis konulması açısından önemli bir fayda sağlamaktadır.
AIDS Tedavisi
Tıptaki gelişmeler sayesinde, Retrovirüs familyasında bulunan HIV virüsüne karşı etkili olan Anti-Retroviral ismi verilen 4 farklı türde ilaç geliştirilmiştir. Bu ilaçlar vücudun farklı bölümlerine işlev görmektedir ve hastalığın tedavisi, mevcut ilaçların birkaçının kombinasyonu ile planlanabilmektedir. Bunun yanında AIDS hastalığının kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Yani virüs destek tedaviler ile tamamen vücutta yok edilemez, ancak kontrol altına alınabilir. Uygulanan tedavide esas amaç, virüsün yeniden oluşmasını engellemektir. Böylece virüsün, tedaviye dirençli olabilen mutasyon geliştirme ihtimali de azaltılmış olur.
Tedavi ile kandaki virüs düzeyini gösteren viral yük olarak adlandırılan değer en alt seviyeye indirilir. Bağışıklık sistemi korunur ve virüsü pozitif kişinin yaşam kalitesi artırılır. Bununla birlikte tedavi ayrıca virüs miktarını azaltacağından bulaşma ihtimalini de azaltır.
Sıkça Sorulan Sorular
HIV belirtileri kaç günde ortaya çıkar?
Bu virüsün vücuda girmesinden sonraki ilk 1 – 6 hafta arasında kişilerde hiç semptom görülmeyeceği gibi diğer yönden ilk 2-4 hafta arasında da genel olarak grip hastalığına benzer belirtiler görülebilir.
HIV kendiliğinden geçer mi?
Böyle bir şey söz konusu değildir. Virüsün kesin tedavisi olmamakla birlikte virüs tamamen vücutta yok edilemez, ancak ilaçlar ile hastalık kontrol altına alınabilir. Tedavinin temel amacı, virüsün tekrarlanmasını önlemektir.
AIDS ne kadar zamanda öldürür?
Bu virüs yaşam boyu kişiyle kalabilir. Ancak ileri evrede yaşam süresi 12 ile 18 ay arasındadır. Ölümcüllüğü yüksektir.
