Total kalça protezi, kalça eklemi problemlerinin ileri seviyelere ulaşmış olduğu hastalarda, kullanılamaz hale gelen eklemin yerine yapay eklem takılması ameliyatıdır. Kalça protez kobalt krom ya da titanyumdan imal edilen en temel parçalar ile bunların eklemleştiği yerde plastik, metal ya da seramik ara parçalardan oluşur. Avicenna Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü uzman hekimleri, artroplasti kalça cerrahisi olarak da bilinen kalça protezi hakkında bilgiler verdiler.

Kalça protezi kemiğe iki şekilde tutturulabilir. Kemik kalitesi çok iyi olmayan ileri yaştaki hastalarda, protez kemik çimentosu adı verilen bir dolgu maddesiyle kemiğe monte edilir. Bunlar çimentolu kalça protezi olarak tanımlanabilmektedir. Kemiklerinin kalite oranı çok daha yüksek seviyelerde olan nispeten genç hastalarda, üst kısmı gözenekleri olan bir madde ile kaplanan protezler, kemik kısmının içine sağlamca sıkıştırılır ve ardından vücudun kendi kemiklerinin protezin üstündeki gözeneklere girerek bütünleşmeyi sağlaması beklenir. Bu yöntem ise çimentosuz kalça protezi ismini almıştır.

Kalça Protezi Nedir?

Kalça protezi, bir diğer adıyla da bilinen total kalça artroplastisi, kalça eklemi ileri derecede kireçlenmiş ya da hasarlanmış hastalara uygulanarak hasar görmüş eklemin değiştirilmesi işlemine denir.

Kalça Ameliyatı Kimler İçin Gereklidir?

Kalça çıkığı, eklem artriti, kırılma ya da damarlanma bozukluklarına bağlı olarak hasar gören insanlarda, bütün tedaviler denenmiş ve sonuç alınamamışsa kalça protezi tedavisi uygulanmaktadır.

Gündelik yaşamda yapılabilecek olan genel hareketliliği engelleyecek seviyede ağrılar, hareket etmekte zorlanma veya boy kısalığı gibi problemler yaşanması durumunda, kalça ameliyatı en uygun seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır. Hastanın 60 yaşın üstündeki olması tercih edilmektedir, ancak gerektiği durumlarda (ör. Romatoid artrit) daha genç hastalarda da uygulanabilir.

Randevu Al!

Total Kalça Protezi Sonrası

Kalça ameliyatı ardından, hastaların büyük bir bölümünde kalça ağrısı kalmaz, yürürken ya da merdivenden inip çıkarken büyük bir rahatlama görülür. Bacaklar arasındaki 3 santime kadarlık kısalıklar ortadan kaldırılabilir. Kalça protezi sonrası zıplamak ya da ağır yük kaldırmak gibi hareketlerde bulunmak yanlıştır. Bu tarz durumlara girişmek, protezin erkenden aşınmasına ve eskimesine neden olmaktadır. Kalça ameliyatı sonrası en az 6 ay boyunca ayakları kısa sandalyeler kullanmak ya da bacak bacak üstüne atmak oldukça yanlıştır. Ömür boyu yer sofrasına ve alaturka tuvalete oturmamanız gerekir. Bu ve bu tarz hareketler kalça eklemi için tehlikelidir. Namaz kılıyorsanız, bunu sandalyede oturarak yapmanız gerekir.

Ameliyattan 6-8 hafta sonra araba kullanabilirsiniz ancak, sürücü koltuğunun yüksek olması ve kalça ekleminin aşırı bükülmemesi gerekir. Bu konu da doktorunuz size bilgi verecektir. Altı hafta süreyle yatarken bacaklarınızın arasında bir yastık olmalıdır. Bu engellerden bir takımı, yeni nesil ve baş kısmı geniş olan protezler için geçerli değildir. Bu konuda doktordan bilgi almak gerekebilir.

Protez ameliyatından 6 hafta sonra yüzme, golf, yürüyüş gibi sporlar yapabilir, egzersiz bisikleti kullanabilirsiniz. Öte yandan, tenis, futbol, basketbol gibi sporlar uygun değildir.

Kalça Protezinin Ömrü Ne Kadardır?

Total kalça protezini oluşturan parçalar, hareket sırasında ortaya çıkan sürtünmeye bağlı şekilde zaman içerisinde aşınır. Aşınmalar sonucunda gözle görülemeyecek kadar küçük metaller ve plastikler protezden ayrılabilir. Bu da vücudun bu maddelere bir tepki göstermesine neden olabilir ve buna bağlı olarak da protezin tutunduğu kemikten ayrılması ihtimali doğabilir. Bu da ağrılı protez gevşemesine yol açar. Uygun cerrahi teknik ve modern protez tasarımları kullanılarak yapılan kalça protezlerinin ömrü çağımızda 15-20 yıla kadar uzamıştır. Gelişen teknoloji ile birlikte üretilen metal ya da seramik ara yüze sahip kalça protezi türlerinde, bu tarz zaman sınırlarının çok daha uzun olduğu düşünülmektedir. Aşırı kilogram ve tekrarlayan zorlayıcı aktiviteler aşınmayı artıracağı için protezin ömrünü kısaltacaktır. Gevşemiş protezler, hastalardan çıkarılabilir. Çıkarılmasıyla birlikte yeni protez takmak gerekir. İkinci ameliyatlar ilkinden daha zorlu geçer ve daha büyük protez kullanılması gerekebilir. Genellikle ikinci kalça protezinin ömrü, ilk gibi uzun olmamaktadır.

Kalça Ameliyatları Nasıl Yapılır?

Total kalça protezi genel ya da epidural (belden uyuşturma) anestezi ile yapılabilir. Ameliyat 2 saat dolayında sürer. Ameliyat sonrası ağrıyı önlemek için epidural veveyamar yolundan takılan ağrı pompaları kullanılır. Ameliyat sırasında ve sonrasında kaybettiğiniz kan için damar yolu ile kan verilebilir. İlk birkaç gün, bacaklarınızın arasına V biçiminde bir yastık yerleştirilebilir. Ayıldıktan sonra solunum egzersizleri başlanır. Ameliyattan sonraki günde ayağa kaldırılırsınız. Bir yürüteç ya da koltuk değneği kullanarak kısa mesafeleri yürüyebilirsiniz. Alçakta oturmak tamamen yasak olduğundan dolayı, hastanede ya da evde tuvalet yükseltici cihazlara ihtiyaç duyulabilmektedir. Doktorların tavsiyelerini dikkate almak ve gerekli durumlarda ameliyat edilen taraftaki bacağa fazla yüklenmekten kaçınmak gerekebilir. Hastanede kalış süresi 3-7 gün arasındadır. Taburcu olduktan sonra, size tavsiye edilen egzersizleri evde yapmanız son derece önemlidir. Bacaklarınızda kan pıhtısı oluşmasını önlemek için kan sulandırıcı ilaçları hastaneden çıktıktan sonra da bir süre kullanmanız gerekli olabilir.

Ameliyat Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

En az 8 hafta süreyle bacak bacak üstüne atmayın
Otururken öne eğilip yerden bir şey almayın
Dizlerinizi kalça hizasından yukarıya kaldırmayın
Alaturka tuvalete oturmayın
Oturup kalkarken öne aşırı eğilmeyin

Total Kalça Protezi Ameliyatı Sonrası Komplikasyonlar

Artroplasti kalça cerrahisi sonrası komplikasyon ortaya çıkma şansı oldukça düşüktür. Yine de, en sık görülen sorun, bacağınızdaki kan akımının yavaşlamasına bağlı şekilde toplar damarlarınızda pıhtı oluşmasıdır (derin ven trombozu). Bunu engellemek için cerrahiden sonra kanı sulandıracak ilaçlarla koruyucu tedavi uygulanır. Bu tedavi, gerektiğinde 20 güne kadar uzatılabilir. Artroplasti kalça ameliyatı sonrasında kısa süre içerisinde yürüyüşlere başlamak çok önemlidir. Bu süreçte hareketsiz kalınmamalı ve gerektiğinde varis çorabı kullanılmalıdır.

Kalça protez ameliyatı sonrası, protezde enfeksiyon görülme şansı yüzde 0.1 ile yüzde 1.5 aralığındadır. Vücudun diğer bir yerinde (ör. İdrar yolunda, dişlerde) enfeksiyon olması, şeker hastalığı ve başka kronik hastalıkların varlığı bu riski artırabilir. Ameliyat öncesinde vücudun diğer bir yerinde olabilecek enfeksiyonların tedavisi gereklidir. Kalça ameliyatları sırasında engelleyici antibiyotik kullanımı yapılmaktadır ve ameliyat esnasında detaylı önlemler alınarak enfeksiyon ihtimali ortadan kaldırılır.

Kalça protezinde enfeksiyon gelişmesi halinde, çeşitli ameliyatlar ve hatta protezin çıkartılması bile gerekebilir. Enfeksiyonun geçmesiyle birlikte de bu protez tekrar takılır. Kalça protezleri düşük bir ihtimal de olsa (%6.5) yerinden çıkabilmektedir. Ameliyat sonrası özellikle ilk 6 hafta boyunca belirli hareketlerden kaçınılması son derece önemlidir. Cerrahi teknikler ve protez tasarımındaki gelişmeler ile beraber çıkık oranları eski yıllara oranla azalmıştır.

Kalça ameliyatı esnasında iki bacak arasında boy olarak bir eşitsizlik yaşanmaması için oldukça geniş önlemler alınabilmektedir. Ancak bazı durumlarda, kalçadaki yumuşak doku dengesini sağlamak ve çıkık riskini önlemek için bacak boyu uzatılması gerekli olabilir. 2 santimetreye kadar olan uzunluk farkları vücut tarafından dengeleneceği için sorun yaratmaz. Gerekirse ayakkabı içerisine yükseklik yerleştirilerek sorun giderilebilir.

Bu ihtimaller dışında, yaranın iyileşmesiyle ilgili sorunlar, sinir veya damar yarası problemleri, protezin parçalarının ayrılması, protezin çevresinde kırıklar oluşması ya da direkt protezin kendisinin kırılması gibi sorunlar ile karşı karşıya kalınabilir ama unutulmamalıdır ki, bunlar oldukça düşük ihtimallerdir.

Kalça Enfeksiyonu

Düşük dahi olsa, kana karışan mikropların kalça protezinize ulaşarak oraya yerleşmesi ve enfeksiyon oluşturması riski vardır. Kalça protezi ameliyatından sonraki ilk iki yıl içinde diş ya da idrar yolları ile alakalı bir cerrahi işlem geçirecekseniz, muhakkak öncesinde antibiyotik kullanmanız gerekir. Özellikle dişleriyle ilgili herhangi bir operasyon geçirecek olanların ya da diş taşı temizliği gibi estetik işlemler yaptıracak olanların, işlem fark etmeksizin işlemden bir saat önce uygun bir antibiyotik alması önemlidir. Antibiyotiğin dozu ve süresi için muhakkak ortopedi doktorunuza danışmanız gerekir.

Sıkça Sorulan Sorular

Kalça protezi ameliyatında ne gibi belirtiler görülür?

Şiddetli ağrı, hareket etme kısıtlılığı, bacakta kısalık ve topallamadır.

Kalça protezi ameliyatını geciktirirsek ne olur?

Ameliyat şart olduğu halde gecikirse, sağlam olan iki diz, diğer kalça, sırt ve bel bölgelerinde de ciddi kireçlenme ve bozulma riski oluşturur.

Kalça protezinin kullanım ömrü ne kadardır?

En az 15 yıl dayanması beklenir ve hatta bu sürenin 30 yıl ve daha fazla olması da mümkündür.

Kalça protezi kimlere uygulanmaz?

Demans veya akıl hastası olan kişiler, kişisel hijyeni bozuk bireyler, kalça bölgesinde aktif enfeksiyonlu kişiler, atardamar ya da toplardamarda ileri seviyede yetmezlik olanlar ve nörolojik hastalıklara bağlı olarak kalça etrafında kas felci olan kişilere yapılmaz.

Kalça protezi ameliyatı sonrası koşabilir miyiz?

Koşma gibi aktivitelere ameliyattan 4 ay sonra başlanabilir.