Diyabetik nefropati, tip 1 ve tip 2 diyabetin böbrekle ilgili ciddi bir komplikasyonudur. Diyabetik böbrek hastalığı olarak da bilinir. Diyabet hastalarının yüzde 25’inin zamanla bu hastalığı geliştirdiği bilinir.
Diyabetik Nefropati Nedir?
Diyabetik nefropati, böbreklerinizin vücudunuzdaki atık ürünleri ve fazla sıvıyı uzaklaştırmak için normal işlerini yapma becerisini etkiler. Diyabetin nefropati hastalığına yakalanmamak için alınabilecek en doğru önlem, sağlıklı bir hayat tarzına geçiş yapmaktır. Diyabetin ve yüksek tansiyonun kontrol altında tutulması, hastalığın ortaya çıkmasına engel olmaktadır.
Diyabetik nefropatiyi önlemenin veya geciktirmenin en iyi yolu, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek ve diyabetinizi ve yüksek tansiyonunuzu kontrol altında tutmaktır.
Diyabetik nefropati, zamanla ilerler ve böbreklerin filtreleme sistemini yavaş yavaş hasara uğratır. Erken teşhis ve erken tedavi, hastalığın ilerlemesini önleyebilir. Fakat, diyabetik nefropatinin son dönem böbrek hastalığı türüne evrilmesi de olasıdır. Son dönem böbrek yetersizliği, insan yaşamını tehlikeye sokan, ciddi bir hastalıktır. Böyle bir durumda tedavi seçenekleri ya diyaliz ya da böbrek naklidir.
Diyabetik Nefropati Belirtileri
Diyabetik nefropatinin erken aşamada herhangi bir belirtisi ya da semptomu fark edilemeyebilir. İlerleyen evrelerde belirtiler ve semptomlar ortaya çıkar.
- Tansiyon
- İdrarda protein
- Ayaklarda, ellerde, ayak bileklerinde ve gözlerde ödem
- Daha sık tuvalete çıkma
- Konsantrasyon problemleri
- İştahsızlık
- Nefes darlığı
- Mide bulantısı ve kusma atakları
- Kaşıntı
- Halsizlik
Hangi Durumlarda Doktora Gitmek Gerekir?
Herhangi bir böbrek hastalığı belirtisi yaşıyorsanız ve şüpheleriniz varsa, bir doktor kontrolünden geçmeniz gerekir. Bunun yanında, eğer şeker hastasıysanız, idrarınızdaki protein seviyesini ölçtürmek için düzenli olarak test yaptırmanızda fayda vardır. Bu testler, böbreklerin fonksiyonlarını ölçmek için önemlidir.
Diyabetik Nefropati Nedenleri
Diyabetik nefropati, şeker hastalığının böbreklere zarar vermesiyle ortaya çıkmaktadır. Diyabet nefropatinin nedenlerini iyi kavrayabilmek için, böbreklerin nasıl çalıştığına göz atmak gerekir. Böbrekler, atıkları kandan süzen milyonlarca küçük kan damarına sahiptir. Bu kan damarlarının zarara uğraması, diyabetik nöfropatiye, böbreklerin işlevlerini kaybetmesine ve beraberinde son dönem böbrek hastalığı haline geçişe neden olabilir.
Diyabetik nefropati, tip 1 ve tip 2 diyabet ile birlikte görülen bir komplikasyondur. Kontrolü sağlanamayan şeker hastalarında, zamanla ortaya çıkar. Diyabet, böbreklerdeki atıkları süzmekle görevli kan damarlarına zarar verir. Bunun yanında böbrek hasarı sonucunda yüksek tansiyon da ortaya çıkabilir. Yüksek tansiyon, böbreklerdeki hassas filtreleme sisteminin basıncını artırır ve böbreklerde hasara sebebiyet verir.
Risk Faktörleri
Diyabet hastalarının tümünde diyabetik nefropati riski bulunmaktadır. Aşağıda yer alan risk faktörleri, diyabetik nefropati riskinizi artırmaktadır:
- Hiperglisemi hastalığı (Yüksek kan şekeri)
- Hipertansiyon (Yüksek tansiyon)
- Sigara tüketimi
- Yüksek kolesterol
- Ailede diyabet ya da böbrek hastası yakını bulunması
Diyabetik Nefropati Komplikasyonları
Diyabetin nefropatinin komplikasyon geliştirmesi ayları ve hatta yılları bulabilir. Zamanla kademeli olarak gelişen bu komplikasyonlar şunlardır:
- Kollarda ve bacaklarda şişmeye, tansiyon yüksekliğine ya da akciğerlerin sıvı tutmasına yol açabilecek vücutta sıvı birikimi
- Kandaki potasyum miktarının yükselmesi
- Felce yol açabilecek kalp ve damar hastalıkları
- Retina kan damarlarının hasara uğraması (Diyabetik Retinopati)
- Kansızlık
- Ayakta yaralar çıkması
- İshal
- Sinir hasarı
- Kan damarları problemleri
- Anne adayı ve fetüs için riskli komplikasyonlar
- Böbreklerin geri dönüşü olmayan zarara uğraması (Son Dönem Böbrek Yetmezliği)
Diyabetik Nefropatiye Karşı Alınabilecek Önlemler
Diyabetik böbrek hastalığı ihtimaline karşı alınabilecek önlemler aşağıdaki gibidir.
- Diyabet tedavisi: Diyabet hastalığı tedavi edildiği taktirde, diyabetik böbrek hastalığı önlenebilir ya da geciktirilebilir.
- Yüksek tansiyonun kontrolü: Yüksek tansiyon, diyabetik nöfropatinin tetikleyicilerinden birisidir. Yüksek tansiyonun kontrol altına alınması, diyabetik nöfropatinin oluşumunu engelleyebilir.
- Reçetesiz satılan ilaç kullanımına dikkat edin: Ağrı kesiciler gibi reçetesiz kullanılabilen ilaçların kullanımına dikkat edin. Bu ilaçları kullanmak zorunda olduğunuzu düşündüğünüz durumlarda, ilaç kutusunun içerisinde yer alan talimatları mutlaka okuyun. Reçetesiz ilaç kullanımı, diyabetik nöfropatiye neden olabilir.
- Kilonuza dikkat edin: İdeal kilodaysanız, bu kiloyu korumak için düzenli olarak egzersiz yapın. Eğer fazla kiloluysanız, günlük fiziksel hareketliliğinizi artırmaya, kalori alımınızı azaltmaya dikkat edin. Doktorunuz, zayıflamanız için gereken yönlendirmeleri mutlaka yapacaktır.
- Sigarayı bırakın: Sigara, böbreklere zarar verir. Var olan böbrek hasarını, daha kötü hale getirebilir. Sigarayı bırakmak için doktorunuzla görüşün.
Diyabetik Nefropati Teşhisi
Doktorunuz, belirtilerinizi ve semptomlarınızı size soracak, fizik muayeneden geçirecek ve hastalık geçmişinizi sizden öğrenecektir. Diyabetik nefropati hastası olup olmadığınızı belirlemek için çeşitli testlerden geçmeniz gerekir. Bu testler şunlardır:
- İdrar testi: İdrar testleri, hem böbrek fonskiyonlarınız hakkında hem de kandaki protein seviyeniz hakkında bilgi vericidir. İdrardaki protein yüksekliği, böbreklerinizin bir hastalıktan etkilendiğini gösterebilir.
- Kan testi: Eğer şeker hastasıysanız, böbreklerinizin bu hastalıktan ne kadar etkilendiğini ve böbreklerinizin çalışma sağlığını öğrenebilmek adına kan testi gerekebilir.
- Görüntüleme yöntemleri: Doktorlar, böbrek yapısını ve böbreğin büyüklüğünü görebilmek adına röntgen ve ultrason isteyebilir. Böbreklerinizdeki kan dolaşımının hangi seviyede olduğunu belirlemek için BT ve MR testlerine ihtiyaç duyulabilir.
- Böbrek fonksiyon testi: Doktorlar, böbrek fonksiyon testi isteyerek, böbreklerinizin filtreleme kapasitesini değerlendirmek isteyebilirler.
- Böbrek biyopsisi: Bazı durumlarda böbreklerden doku örneği almak gerekebilir. Böbrek biyopsisi öncesinde lokal anestezi yapılır. Daha sonra da doktor, mikroskop altında incelemek için küçük bir böbrek dokusunu ince bir iğne ile alacaktır.
Hangi testlerin yapılması gerektiğine ve hangi aşamada testlerin teşhis için yeterli olduğuna doktorunuz karar verecektir.
Diyabetik Nefropati Tedavisi
Bu hastalığın tedavisinde atılacak ilk adım, diyabeti ve yüksek tansiyonu tedavi etmek ve kontrolünü sağlamaktır. Kan şekerinin ve hipertansiyonun kontrol altına alınması, böbrek fonksiyon bozukluğunun engellenmesini ya da ilerleyişin yavaşlamasını sağlayabilir.
Hastalığın erken evrelerinde (Grade 1), tedaviye yardımcı olacak çeşitli ilaçlar kullanılır. Peki grade 1 nefropati ne demek? Grade 1nefropati, plazma glukozunun artması ve diğer ileri glikozillenme haline bağlı şekilde glomerulde atılım için kan akımının artış yapmasıdır. Yapısal olarak böbrek ve glomerulde hipertrofi durumunun ortaya çıkmasıdır. Tedavisi ilaçlarla yapılabilir. Bu ilaçlar şunlardır:
- Yüksek tansiyon ilacı
- Yüksek kan şekeri ilaçları
- Kolesterol ilaçları
- Kemik sağlığı ilaçları
- İdrardaki protein seviyesini azaltıcı ilaçlar
Doktorunuz, böbrek hastalığınızın stabil halde mi yoksa ilerleyişte mi olduğunu görebilmek için, düzenli olarak test isteyebilir ve ilaçlarınızın kullanımına devam etmenizi söyleyebilir.
İlerlemiş Böbrek Hastalığı Tedavisi
Hastalık ilerlediğinde, diyabetik nefropati evreleri arasındaki son evre olan son dönem böbrek hastalığı oluşabilir. Böyle bir durumda doktorunuz, böbreklerinizin çalışma şeklini kolaylaştıracak ve sizin daha rahat edeceğiniz bir tedavi programı hazırlayacak, böbrek nakli için beklemenizi sağlayacaktır. Bu süreçte diyaliz tedavisine de başlanır.
- Böbrek Diyalizi: Diyaliz tedavisi, böbreğin işlevini kaybetmesi sonucu vücuttan atılamayan atıkların ve fazla sıvının vücuttan atılmasını sağlar. Diyaliz seansları haftada üç kez olmak üzere 3-5 saat aralığında yapılır.
- Böbrek Nakli: Doktorunuz böbrek nakli için karar verirse, ameliyata uygun olup olmadığınızı belirlemek için bazı testler yapar. Böbrek nakline uygun olduğunuz tespit edilirse, donör için sıraya alınırsınız.
Potansiyel Tedavi Yöntemleri
İlerleyen yıllarda, diyabetik nefropati hastaları için, rejeneratif tıp tekniklerinden faydalanabilecekleri tedavi yöntemleri sunulacak. Bu yöntemler, hastalığın sebebiyet verdiği böbrek hasarını tersine çevirerek iyileştirmek ya da hastalığın ilerleyişini yavaşlatmak adına yardımcı olabilecekler. Araştırmacılar, bir insanın şeker hastalığının, hücre nakli ya da kök hücre tedavisi ile tedavi edilebileceğini savunmaktadırlar. Buna bağlı olarak da böbreklerin fonksiyonları iyileşecektir. Fakat bu tedaviler halen araştırma ve geliştirme aşamasındadır.
