Endoskopi Nedir?
Ucunda kamera bulunan, parmak kalınlığında bir cihazla ağızdan girilerek özofagus (yemek borusu), onikiparmak bağırsağı ve midenin detaylı olarak incelenmesine endoskopi işlemi denilmektedir. Sindirim sistemi hastalıklarına teşhis koyabilmek amacıyla yapılır. Bunun yanında, özellikle 40 yaşın üzerinde olan kişilerin herhangi bir şikayeti olup olmamasına bakılmaksızın, her yıl düzenli olarak bu işlemi yaptırması gerekir. Bu sayede gizli kalan bir hastalığın tanısı erken evrede konularak, tedavide iyileşme şansı artabilir. Aynı zamanda hastalıklara yakalanmamak için ne tür önlemler alabileceğinizi de bu rutin muayeneler sırasında detaylı bir şekilde öğrenebilirsiniz.
Endoskopi Öncesi Yapılması Gerekenler
Endoskopi öncesi hazırlık sürecinde genellikle hastaların işleme aç gelmeleri istenmektedir. Bu açlık durumu yaklaşık 8-10 saati kapsar. İşlem esnasında detaylı bir inceleme yapılabilmesi için mide ve bağırsakların boş olması gereklidir. Hastaların açlık durumuna göre işlemler çoğunlukla sabah saatlerine planlanmaktadır. Çünkü gece 24.00’ten sonra bir şey yiyip içilmediği için saati uzayan işlemler, kan şekerinin veya tansiyonun düşmesine neden olarak, hastayı kötü bir duruma sokabilir. Bundan dolayı mümkün olduğunca planlamalar sabah 09.00 ile öğlen 13.00 saatleri arasını kapsayacak şekilde yapılmaktadır. Bunların dışında hastaların rutin olarak kullandıkları ilaçları varsa onları ya doktor kontrolünde alması ya da hiç almaması tavsiye edilmektedir. Özellikle kan sulandırıcı ilaç kullanımı mevcutsa, bu ilaçların işlemden en az bir hafta önce bırakılması konusunda hastalar uyarılmaktadır.
Kronik hastalığı bulunan ve ilaçlarını mutlaka almak zorunda olan hastalar için ise doktor onayı istenir. Bu şekilde doktorun önerdiği doz ve saatlerde ilaç alımı sağlanır. Bunlarla birlikte vücutta kan sulandırıcı etki yaratan bitkisel çaylar ve vitaminlerin de operasyondan bir gün önce içilmemesi tavsiye edilmektedir. Çünkü bu takviyeler de tıpkı kan sulandırıcı ilaçlar gibi işlem esnasında kanamaya neden olmaktadır.
Endoskopi öncesi hastalara sedasyon uygulanmaktadır. Sedasyon, hafif etkili anestezik ilaçların damar içine enjekte edilerek hastanın yarı uyur bir hale getirilmesi işlemidir. Bu sayede hastanın hem ağır anestezik ilaçlara maruz kalmadan hem de acı çekmeden işlemi yapılmış olur. Aynı zamanda operasyonu gerçekleştiren doktor içinde sedasyon, daha rahat bir çalışma alanı yaratmaktadır. Hasta huzursuz olmayacağı için hekim de rahatlıkla inceleme ve tanılama yapar. Bununla birlikte ilaçlar hastada 10 dakikalık bir etki bıraktığı için anesteziye bağlı herhangi bir komplikasyon görülme olasılığı bulunmamaktadır.
Endoskopi Öncesi Hazırlık
Endoskopi öncesi kan tahlili ve detaylı bir fizik muayene yapılmaktadır. Muayene, gastroentoloji uzmanı tarafından yapılmaktadır. Doktor, laboratuvar sonuçlarını da inceledikten sonra hastadaki mevcut yakınmaların şiddetine bağlı olarak endoskopi kararı alabilir. Bundan sonra hastaya endoskopi öncesi, esnası ve sonrası süreçler hakkında detaylı bir bilgilendirme yapılmaktadır. İşlem sabahı açlık durumu sorgulanır. Ardından hastanın tıbbi öyküsü hemşireler tarafından alınarak, damar yolu açılır ve steril önlük giydirilir. Bundan sonra sedye veya sandalye ile hasta endoskopi odasına alınır ve işlem masasına uzanması sağlanır. Bundan sonra sedatif etkili ilaçlar damar içine enjekte edilerek hastanın rahatlaması sağlanır. İlacın etkisi görülmeye başladığı andan itibaren gastroenteroloji uzmanı endoskopi işlemine başlar.
Bu hazırlık süreci kapsül endoskopi türünde de aynı şekilde ilerlemektedir. Kapsül endoskopi, gastroskopi ve kolonoskopi yapılarak tespit edilemeyen hastalıkların teşhisi için yapılmaktadır. Bu işlemde ince bağırsak dahil, Tüm sindirim sistemini incelenmektedir.
Endoskopi Öncesi Beslenme
Bu işlemin öncesinde genellikle hastalara uygulayabilecekleri bir diyet listesi verilmektedir. Endoskopi diyetinin nasıl uygulanacağı ise yine sözel bir şekilde deneyimli hemşireler veya doktorunuz tarafından anlatılmaktadır. Bununla birlikte işlemden önceki gün, akşam saatlerinden itibaren katı besinlerin tüketimi bırakılmalıdır. Gece 00.00’a kadar sıvı ağırlıklı beslenmeniz önerilmektedir. Ancak bu sıvılar kan sulandırıcı etkisi olan bitkisel çaylar olmamalıdır. Aynı zamanda endoskopi öncesi alkol alımı da son derece risklidir. Bunun yerine su ağırlıklı bir sıvı alımı önerilmektedir. Bunun dışında ananas suyu, elma suyu, çay ve az miktarda Türk kahvesi içmenizde bir sakınca yoktur.
Gece 24.00 itibari ile artık tamamen yiyecek ve içecek tüketimini bırakmanız gerekmektedir. Endoskopi öncesinde bir şey yiyip içtiğiniz takdirde işlem esnasında mide ve bağırsaklar dolu olacağında iyi görüntü alınamaz. Bununla birlikte işlem esnasında ve sonrasında aşırı kusma gibi problemlerle karşılaşmanız yüksek olasılıklıdır. Kullandığınız tansiyon, şeker, tiroid vb. gibi kronik hastalığa bağlı rutin ilaçlarınızı doktor kontrolünde alabilirsiniz. Ancak bu ilaçları alırken su içimini en fazla bir veya iki yudumla sınırlı tutmanız gerekir.
Endoskopi Sonrasında Süreç Nasıl İşler?
Endoskopi öncesinde alacağınız tüm tedbirler, sonraki süreçleri de büyük bir rahatlıkla geçirmenizi sağlar. İşlem sonrasında uyanmış bir halde, sağlık personeli eşliğinde odanıza alınırsınız. Burada birkaç saat istirahat ettikten sonra doktor tarafından yeniden muayene edilirsiniz. Endoskopi sonrası taburculuk işlemleri, doktor kontrolünden sonra bir sıkıntı olmadığı durumda gerçekleştirmektedir. Dördüncü saatin sonunda hafif hafif sıvı veya yumuşak beslenmeye geçebilirsiniz.
Endoskopi Sonrası Nasıl Beslenmeli?
Endoskopi öncesinde de uzun bir açlık olduğu için hastalar genellikle işlemden hemen sonra yemek yemek isterler. Ancak buna bir süre müsaade edilmez. Operasyon sonrası bir komplikasyon gelişme ihtimali olduğu için açlık durumu bir müddet daha devam ettirilmektedir. Bir problem oluşmazsa endoskopi sonrası beslenme, yaklaşık 3 veya dört saat sonra gerçekleşmektedir. Fakat ilk yemeğin çok ağır yağlı, baharatlı veya katı gıdalar olmaması önerilmektedir. Bu tür yemekler midenizin bulanmasına veya kusmanıza neden olur. Bununla birlikte işlem bölgesinde kanama veya tahriş olması gibi durumları da tetikler. Bu nedenle daha sıvı ağırlıklı ve hafif besinlerle beslenmeye başlamanız önerilmektedir. Bundan sonraki öğünlerinizin normal haline dönmesinde bir sakınca yoktur.
Bu dönemde hastaların diyetisyen tavsiyeleri ile hareket etmesi önem taşımaktadır. Endoskopi sonrasında domates çorbası, laktozsuz ve az yağsız süt tüketilmesi, meyve sularına şeker konulmaması önerilmektedir. Bununla birlikte taze veya kuru meyvelerden komposto yapılması sindirime çok yardımcı olur. Kahve ve hazır meyve suları gibi içeceklerin tüketiminde de çok dikkatli olunması gerekmektedir.
Endoskopi Sonrası Şikayetler
Endoskopi, son derece hassas bir işlem olup, bazı riskleri bulunmaktadır. Ancak alanında deneyimli bir uzman gastrolog tarafından kontrollü biçimde yapılan operasyonlarda bu risklerin gelişme ihtimali nerdeyse yoktur. Bununla birlikte bazı hastalarda endoskopi sonrası ağrı şikayetleri olmaktadır. Bu şikayetlerden en fazla görüleni endoskopi sonrası boğaz ağrısı ve mide ağrısıdır. İşlem kısa sürmesine rağmen bu ağrıların hissedilmesi normaldir. Ancak endoskopi sonrası mide ağrısının devam etmesi ve artması halinde doktor kontrolünün yapılması gerekir. Çünkü geçmeyen ağrılar genellikle içerde kanama, tahriş veya farklı bir sorun olduğuna işaret eder.
Sık Sorulan Sorular
Endoskopi öncesi sıvı (su ve çay) tüketilir mi?
Endoskopi öncesi saat gece 24:00’a kadar su ve çay tüketilmesinde bir sakınca yoktur. Ancak 24:00’ten sonra katı veya sıvı herhangi bir şekilde gıda alımı olmamalıdır. Bununla birlikte kan sulandırıcı etkisi olan bitki çayı vb. gibi sıvıların da tüketimi bir hafta önceden bırakılmalıdır.
Endoskopi sonrası yemek yenir mi?
Bu işlemde uygulanan sedasyon ilacının miktarına ve işlemin süresine göre beslenmeye başlama saatleri farklılık göstermektedir. Bunun yanında genel olarak işlemden ortalama 3-4 saat sonra hastalar yemek yemeye başlar. Ancak ilk yemeğin yağlı, baharatlı veya katı gıdalar olmamasına özen göstermeniz gerekir. Çünkü bu tür yemekler midenizin bulanmasına veya kusmanıza neden olur. Bununla birlikte işlem bölgesinde kanama veya tahriş olması gibi durumları da tetikler.
Endoskopiden kaç saat önce yemek yenir?
Endoskopi öncesi son öğününüzü 8-10 saat önce almalısınız. Çünkü bu işlemin daha iyi yapılabilmesi ve kesin sonuçlar alabilmek adına mide ve bağırsakların boş olması gerekmektedir.
