Mide Gastrit
Mide, tüketilen yiyecekler için adeta bir tampon gibi çalışır. Yiyecekler, ilk olarak buraya gelir ve buradaki asidik özelliğe sahip mide suyu tarafından sindirilirler. Mide aynı zamanda yemeklerden gelen proteinleri parçalayacak olan enzimleri de üretmektedir. Mide suyu, midenin mukozasında yer alan fazla sayıdaki bezden üretilmektedir. Mide mukozası, güçlü asidik etkiye sahip mide suyundan etkilenmemek için kendisine has hücrelerden özel bir mukus üretir. Bu mukus mide yüzeyini tamamen kaplar ve mideyi asidik sudan korur. Bazı zamanlarda, bu koruyucu mukus fazlasıyla saldırıya uğrayabilir ya da ürettiği mide asidinde artış görülebilir. İşte bu tip durumlar mide hastalığının kendisini göstermesine neden olur. Bu hastalık, genellikle karın ağrısı, midede ekşime, mide yanması ve mide bulantısı gibi belirtilerle ortaya çıkar. Korkutucu bir hastalık olmamakla beraber, tedavisinin yapılması genel sağlık için oldukça gereklidir.
Gastrit Nedir?
Bu hastalık, midenin iç yüzeyini saran zarlı bölgenin iltihaplanması durumudur. Fazla sayıda mide asidinin üretilmesiyle birlikte, mide duvarını koruyan iç tabaka zarar gördüğü zaman oraya çıkar. Yüksek miktardaki mide asidi, gastrik mukoza ile direkt temasa girer ve zarara uğratır. Gastritin kendi içerisinde kronik ve akut olarak iki ayrı türü bulunmaktadır. Midede ve hatta sırt bölgesinde ağrı oluşması, mide bulantısı, kusma ve iştahsızlık gibi belirtilerle kendisini gösteren akut türdür. Kronik tür, akut gastritten oluşmuş ve zamana yayılarak kronik hale gelmiştir. Karın bölgesinde rahatsızlık hissiyatı, şişkinlik, hazımsızlık ve yemek yedikten sonra oluşan dolgunluk hissiyle kendisini gösterir.
Gastrit Neden Olur?
Gastrit nedenlerinin başında helikobakter bakterisi (Helicobacter pylori) ismi verilen bakteri bulunmaktadır. Gastritlerin en büyük nedenini bu bakteri oluşturmaktadır. Geriye kalan nedenler ise şunlardır:
- Sigara
- Aspirin, ibuprofen gibi non steroidal anti inflamatuar ilaçların yoğun kullanımı
- Yoğun alkol tüketimi
- Ciddi bir hastalık ya da yaralanma, büyük bir ameliyat
- Stres
- Gıda alerjisi
- Bakteri, virüs veya mantar enfeksiyonu
- Yaşlanma
- Radyasyon terapileri
- Gıda zehirlenmesi
- Bağışıklık sisteminin saldırması (A tipi gastrit)
Gastrit Belirtileri
Bu hastalığın belirtileri hastadan hastaya farklılık gösterebilmektedir. Kimi hastalarda belirti bile görülmeyebilir. Kronik ve akut gastrit belirtileri de kendi içerisinde farklılık göstermektedir.
Akut Gastrit Belirtileri:
Akut tür, bir anda kendisini gösteren mide ağrısıyla başlar. Ağrıyan bölgeye elle bastırılması halinde ağrının arttığı görülmektedir. Diğer akut gastrit belirtileri ise şöyledir:
- Sırt ağrısı
- Mide bulantısı ve kusma
- İştah problemi
- Ağızdan gaz çıkışı (Geğirme)
- Karın bölgesinde dolgunluk hissiyatı
- Şişkinlik
- Siyah renkte veya kanlı dışkı
- Mide yanması
Kronik Gastrit Belirtileri:
Kronik gastrit hastalarının uzun süreler belirti görmedikleri bilinmektedir. Kimi hastalarda ise geğirme, şişkinlik ve dolgunluk gibi belirtiler görülebilmektedir. Hastalığın tedavi edilmemesi durumunda, ilerleyen zamanlarda ülser ve mide kanseri gibi çok daha kötü hastalıklar ortaya çıkabilmektedir.
Antral Gastrit
Gastrit hastalığı midedeki pozisyonuna göre farklı şekillerde adlandırılmaktadır. Bunlar;
- Antral Gastrit
- Pangastrit
- Korpus Gastrit
Antrum isimli mide çıkışının hemen yanındaki bölgede ortaya çıkan gastrite antral gastrit adı verilmektedir. Bu tür, hem kronik hem de akut olarak görülebilmektedir. Antral gastrit belirtileri de, hastalığın akut mu, kronik mi olduğuna göre farklılıklar gösterebilir. Bu hastalığın en çok karşılaşılan türüdür. Tüm gastritlerin yüzde 80 gibi bir bölümünü bu tür oluşturmaktadır. Antral türün oluşumundaki en büyük neden genellikle helicobacter plyori bakterisidir.
Kronik Gastrit
Mide zarının uzun süreler boyunca, rutin bir şekilde iltihaplanmasına kronik gastrit adı verilmektedir. Genellikle pek bir belirti göstermeyen bu hastalık, yemek yedikten sonra gelen rahatsızlık hissine neden olmaktadır. Bu hastalığın kendi içerisinde 3 türü bulunur ve belirtilere göre sınıflandırılırlar.
- A tipi: Bedenin kendisine ait bağışıklık sisteminin mide mukozasına saldırmasıyla ortaya çıkmaktadır.
- B tipi: Bakterilere bağlı enfeksiyon oluşumuyla ilgili olan türdür. Genellikle helicobacter pylori bakterisi buna neden olur. Mide iltihabının belirtileri görülür.
- C tipi: Kimyasal bir etkiyle ya da zehirli bir maddenin verdiği zararla ortaya çıkmaktadır. Sıklıkla, uzun zaman ilaç kullanan insanlarda görülmektedir. Yoğun alkol tüketimi de neden olabilmektedir. Biliyer reflü kaynaklı gastritlere de c tipi denmektedir. Bileyer reflü, safra sıvısının mideye kaçması olarak tanımlanabilmektedir.
Tanı ve Teşhis
Gastrit tanısı koyabilmek için, ilk olarak hastanın hastalık öyküsü dinlenir. Hastanın anlatacağı şikayetler, tıbbi öyküsü, yediği yemekler, içtiği ilaçlar, tükettiği alkol ve sigara gibi zararlı maddeler birer birer sorulur ve dinlenir. Ardından hastaya fiziksel muayene yapılmaktadır. Karın bölgesine baskı uygulanır ve ağrının artış gösterip göstermediğine bakılır. Bundan sonra da ultrasonografi ile karnın üst bölgesi incelenir.
Gastrit teşhisinde kesin tanı endoskopi ile mümkün olmaktadır. Endoskopi, uç bölümünde ışık bulunan kameralı bir tüpün ağızdan girilerek mideye sokulmasıdır. Gerekli durumlarda bu tüp şeklindeki cihaz ile, mideden doku örneği de alınabilmektedir. Gastritin teşhis edilebilmesi için kan testleri de yapılabilmektedir. İltihap ve patojenler, kan testiyle tespit edilir. Örneğin A tipi durumu varsa, kan testinde antikorların yoğunluğu görülür. Kimi durumlarda dışkı incelemesi yapılır ve dışkıda kan olup olmadığına bakılır.
Gastrit Tedavisi
Gastrit tedavisi sıklıkla yaşamsal değişikliklerle yapılmaktadır. Hastaların yapacağı değişiklikler, ilaç kullanmak zorunda kalmamalarını sağlamaktadır. Fakat değişikliklerin yetmediği durumlarda ilaç tedavisi zorunlu hale gelir. Tedavi sürecinde şu yollar izlenebilir:
- Atılacak ilk adım, mide zarına tahriş edici etki uygulayan yiyecek ve içeceklerden uzak durmaktır.
- Hastada şiddetli belirtileri görülüyor ise, doktor tarafından özel bir yemek yeme ya da yememe programı verilebilir.
- Belirtilerin az görüldüğü durumlarda, kolayca sindirilebilecek hafif gıdalara yönelmek gerekir. Porsiyonlar azaltılabilir.
- Stresten kaynaklanan bir gastrit vakası ile karşı karşıya kalınmışsa, çeşitli meditasyonlar yapılabilir, kas gevşetme tekniklerinden yararlanılabilir. Diğer yandan, bir psikiyatri uzmanına görünmek oldukça faydalı olacaktır.
Gastritin tedavi edilmesi sürecinde mide asidini baskılayan antiasit, proton pompa inhibitörleri, H2 reseptör blokerleri gibi ilaçlara başvurulabilir. Bakterilere bağlı gastritlerde antibiyotik kullanımına başlanır. Bağışıklık sistemi kaynaklı kronik gastritlerde ise, genellikle neden B12 vitamini eksikliğidir. Bu yüzden hastalara B12 vitamini enjeksiyonu yapılabilmektedir.
Gastrit Diyeti
Gastritte diyet, tedavinin oldukça önemli bir parçasıdır. Gastrite karşı yapılabilecek diyetlerde, helicobacter bakterisini öldürmeye yönelik yiyeceklerin sıkça tüketilmesi tavsiye edilmektedir. Bu nedenle ev yapımı yoğurt, lahana turşusu, tarhana gibi probiyotik tüketimi önerilir. Yine sarımsa içerisindeki antibakteriyel özelliklerle, brokoli içerisindeki maddelerle de bu bakteriyi öldürmek mümkündür. Öte yandan yapılan araştırmalarda, zencefil, zerdeçal, elma sirkesi, kızılcık suyu, kekik, ananas, havuç, pancar ve yeşil çayın etkileri de ortaya konmuştur. Bu gıdaların hem gastrit tedavisi yaptığı hem de belirtileri azalttığı, çalışmalarla gösterilmektedir.
Gastrite İyi Gelen Yiyecekler
Gastrite iyi gelen yiyecekler nelerdir diye sorulduğu zaman, şu yiyecekler cevap niteliği taşımaktadır:
- Mevsimsel sebze ve meyveler
- Fasulye, havuç, yulaf ezmesi, brokoli ve elma gibi yüksek lif oranlarına sahip yiyecekler
- Hindistan cevizi yağları
- Tam tahıllı yiyecekler
- Tavuk, balık, hindi gibi az yağlı et ürünleri
- Probiyotik açısından zengin tarhana, lahana turşusu ve yoğurt gibi ev yapımı gıdalar
Gastrite Neden Olabilecek Yiyecekler
- Kahve
- Dondurulmuş yiyecekler
- Çikolata
- Fazla baharatlı yiyecekler
- Alkol
- Asitli gıdalar
- İşlenmiş gıdalar
- Yüksek yağ ve şeker oranına sahip gıdalar
- Kızartılmış yiyecekler
- Yapay tatlandırıcılar
Sıkça Sorulan Sorular
Mide gastriti nedir?
Mide, tüketilen yiyecekler için adeta bir tampon gibi çalışır. Yiyecekler, ilk olarak buraya gelir ve buradaki asidik özelliğe sahip mide suyu tarafından sindirilirler. Gastrit oluşumuyla birlikte genellikle; karın ağrısı, midede ekşime, mide yanması ve mide bulantısı gibi belirtilerle ortaya çıkar. Tedavisinin yapılması genel sağlık için oldukça gereklidir.
Gastrit neden olur?
Gastrit nedenlerinin başında helikobakter bakterisi (Helicobacter pylori) ismi verilen bakteri bulunmaktadır. Gastritlerin en büyük nedenini bu bakteri oluşturmaktadır. Geriye kalan nedenler ise şunlardır:sigara, alkol, gıda alerjisi, yoğun ilaç kullanımı bulunmaktadır.
