Hematoloji, kanla ilgili bütün rahatsızlıkların teşhis ve tedavisi ile ilgili tıbbi bilim dalıdır. Kan hastalıkları özünde kendi içerisinde ikiye ayrılmaktadır. Kimi zaman iyi huylu, kimi zaman da kötü huylu olarak ortaya çıkarlar. Dahiliye (İç Hastalıkları) bölümünün bir yan dalı olarak faaliyet gösteren hematoloji bölümü, beraberinde kanın üretilmesinde görev üstlenen organların rahatsızlıklarıyla da ilgilenmektedir. Bu yüzden lenfatik organların ve kemik iliğinin hastalıklarıyla hematoloji uzmanları ilgilenirler. Ancak disiplinlerarası bir tedavi uygulanması her zaman en doğrusudur. Avicenna Ataşehir Hastanesi İç Hastalıkları Bölümü uzman hekimleri, hematoloji hakkında tüm merak edilenleri anlattılar.
Hematoloji Nedir?
Hematoloji kanı, kanı oluşturan organları ve kanın hastalıklarını inceleyen, teşhis koyan ve tedavi eden bilim dalıdır. Hemofili, lösemi, lenfoma ve orak hücreli anemi gibi hastalıkla, hematolojik hastalıklar arasındadır. Hematoloji, kan hastalıklarının fizyolojisini, patolojisini, etyolojisini ve bunların önlenmesini, teşhisini, tedavisi sağlayan bir iç hastalıkları alt dalıdır.
Bir hematolog doktor, genellikle lenfatik organlara ve kemik iliğine odaklanmış olur. Bununla beraber kan sayımlarında çıkan problemler ya da tromnosit düzensizliği gibi durumlar hakkında da tecrübe sahibi olurlar. Hematologlar, lenf düğümleri, dalak, timus ve lenfoid doku dahil olmak üzere, kan hücrelerince beslenen organların tedavilerini de gerçekleştirirler.
Kanın Anatomisi
Kan, içerisinde kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri, trombositler ve plazma bulundurur. Kanın yüzde 45 gibi büyük bir bölümü kırmızı kan hücreleridir ve akciğerlerden vücut dokusuna oksijen taşımakla görevlidir. Öte yandan karbondioksiti dışarıya atmak üzere akciğerlere geri taşımakla da görevlidir.
Beyaz kan hücreleri ise enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olur. Beyaz kan hücreleri, trombositlerle birlikte kanın yüzde 1 gibi azınlık bir bölümünü oluşturmaktadır. Trombositler, kanamaları durdurmakla ve önlemekle görevlilerdir. Kanama anlarında birbirlerine yapışırlar ve pıhtılaşma proteinleriyle etkileşime girerler. Oldukça küçüklerdir ve renksizlerdir. Beyaz kan hücreleri de kemik iliği tarafından üretilir.
Plazma, kanın içerisindeki sıvı bölümdür. Kanın yüzde 92 gibi büyük bir bölümünü oluşturur. Bu su şeklindeki yapının içerisinde, insan yaşamı için hayati olarak kabul edilebilecek proteinler, mineraller, tuzlar, şekerler, yağlar ve hormonlar bulunur.
Hematoloji Bölümünün İlgi Alanları
Kan hastalıkları ile ilgilenen hematolojinin kendi içerisinde 4 farklı ilgi alanı bulunmaktadır. Bu dört ana çalışma alanı hemoglobinopati, hematolojik maligniteler, anemi ve koagülopatidir. Hemoglobinopati, hemoglobin moleküllerinin globin zincirlerindeki anormalliğin incelenmesidir. Orak hücreli anemiye ek olarak talasemi (eritropoez olarak da bilinir) hemoglobinopatinin bir parçasıdır. Hematolojik malignitelerin alanı, kemik iliği, kan ve lenf düğümleri kanserlerinin tanı ve tedavisi ile ilgilidir. Miyelom, lösemi ve lenfoma ile beraber değerlendirilebilen bir tür hematolojik malignite olarak tanımlanabilir. Bir hematolog tarafından tedavi edilen diğer bozukluklar arasında, arteriyel tromboembolizm, derin ven trombozu ve nötropeni bulunur.
Hematolojik Onkoloji
Hematologlar, çeşitli tıbbi ve cerrahi uzmanlık alanlarından uzmanlarla birlikte çalışsa da, hematoloji çoğunlukla onkoloji ile bağlantılıdır. Hematologlar ve onkologlar, lösemi ve lenfoma dahil olmak üzere kan ve kemik iliği kanserli yetişkinleri ve çocukları tedavi etmek için birlikte çalışırlar.
Hematoloji Testleri
En çok kullanılan hematolojik testlerden birisi, hiç kuşkusuz tam kan sayımı veya CBC’dir. Bu test genellikle rutin bir muayene sırasında yapılır. Aşağıda yer alan hastalıkların teşhisi, bu testlerle gerçekleştirilebilir:
- Anemi
- Pıhtılaşma sorunları
- Kan kanserleri
- Bağışıklık sistemi bozuklukları
- Enfeksiyon
Diğer hematoloji testleri şunları içerir:
- Kan kimyası testi
- Kan enzim testi
- Kalp hastalığı riskini değerlendirmek için kan testleri
Eğer hematoloji belirtileri şüpheleriniz varsa iyi bir uzmana görünmeniz gerekebilir. Aynı şekilde çocuğunuzun benzer şikayetleri bulunuyorsa, çocuk hematoloji uzmanları, gereken testleri gerçekleştirecektir.
