Hipofiz Bezi Nedir?
Peki hipofiz bezi nedir ve hipofiz bezi nerede bulunur? Beynin alt tarafında yer alan bu bez, ortalama 0,5 gram ağırlığındadır. Hipofiz bezi görevi gereği, kendisi gibi diğer bezlerin işlevlerini yerine getirmesini sağlayan hormonları üretir. Hipofiz bezinin salgıladığı 5 farklı hormon vardır.
Hipofiz Bezi Hormonları
- TSH: Tiroid bezinin faaliyet göstermesini sağlayan hormondur. Boğazın ön tarafında yer alan tiroid bezinin hayati derece önemli olan tiroid hormonunun üretimini denetler. Aynı zamanda TSH hormonu olmadan hem zihinsel hem de fiziksel olarak metabolik bir yavaşlama meydana gelir.
- FSH/LH: Üreme organlarının harekete geçmesini sağlayan hormondur. Erkeklerde testislerin, kadınlarda da yumurtalıkların cinsel işlevlerini yerine getirmesini ve üremenin gerçekleştirilmesini sağlayan hormondur.
- ACTH: Böbrek üstü bezinin harekete geçmesini sağlayan hormondur. Böbrek üstü bezinin kortizol salgılamasını denetleyen bu hormon, oldukça önemli hormonlardan birisidir. Çünkü kortizol, hem bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasından, hem tansiyondan hem de damaların içerisindeki sıvının olması gereken seviyede olmasından sorumludur.
- Prolaktin: Süt üretimini uyararak harekete geçiren hormondur. Doğumdan sonra bebeğin emzirilebilmesi için en gerekli ve en önemli hormon prolaktindir. Fakat üzerine yapılan çalışmalarla, son yıllarda bağışıklık sisteminde görev aldığı da ortaya konmuştur.
- GH: Büyüme hormonudur. Ergenlik döneminde boyun uzamasını sağlar. Fakat son 20 yılda yapılan çalışmalar, çok daha farklı görevlerinin de olduğunu göstermiştir. Hafızanın ve zihinsel işlevlerin sağlanmasından, yağ ve kas oranlarına, kemik dokusunun güçlendirilmesinden, kalp hastalıkları ihtimalinin azaltılmasına kadar birden fazla görevi bulunmaktadır.
Hipofiz Bezi Hastalıkları
Hipofiz bezi tarafından salgılanan hormonların fazla olmasına ya da eksik olmasına göre 2 farklı hastalık grubu bulunmaktadır. Hipofiz bezinin salgıladığı temelde 5 hormon bulunur ve bu hormonlardan bir ya da bir kaçının az olmasına hipofiz yetmezliği denmektedir. Hipofiz yetmezliği, tedavi edilebilen bir hastalıktır.
Hipofiz Yetmezliği Nedenleri
Hipofiz yetmezliğinin en büyük nedeni, iyi huylu tümörlerin fazla büyümesine bağlı olarak, bez dokusunun baskıya uğraması ve olması gerekenden fazla ya da az hormon üretmesidir. Bunun yanında, kadınların doğum sonrasında fazla kanamalarının olmasına bağlı olarak da hipofiz bezi zarar görebilmektedir. Öte yandan, trafik kazası ya da düşme gibi ciddi kafa travmalarının da hipofiz yetmezliğine neden olabileceği son yıllarda ortaya çıkartılmıştır.
Hipofiz Yetmezliği Belirtileri
Hipofiz bezinin yetersizliğinin bilinen en büyük özelliği, belirtilerinin çok az olması ve hatta hiç görülmemesidir. Bu yüzden hastaların bir çoğunun, hipofiz yetmezliğiyle yıllarca yaşadığı gözlemlenir. Bununla birlikte hastaların, çok başka şikayetlerle doktora gittikleri görülür. Genel olarak hipofiz yetmezliği ile birlikte ortaya çıkan şikayetler şunlardır:
- Baş ağrısıyla birlikte ya da baş ağrısı olmaksızın ortaya çıkan görme azalması
- Erkeklerde cinsel işlev kaybı görülmesi, vücut kıllarının dökülmesi ve tıraş olma sıklığının azalması. Aynı zamanda istenildiği halde çocuk sahibi olamama da görülebilmektedir.
- Kadınlarda regl problemleri, çocuk sahibi olamama ve adet kanamalarının sebepsiz yere tamamen bitmesi
- Sürekli üşüme, uyuma isteğinin artması, istemsiz kilo alma, cildin kuruması, yorgunluk, tansiyon düşüklüğü, baş dönmeleri, fazla su içme ve fazla idrar çıkarma.
Yukarıda yer alan belirtiler çok sayıda hastalığın belirtisi olabilmektedir. Tipik olarak hipofiz bezi yetmezliğinin belirtileri olarak ortaya konamazlar. Ancak yukarıdaki belirtilerden bir ya da birkaçı uzun zamandır devam ediyorsa ve farklı hastalıkların teşhisi yapılamamışsa, hipofiz yetmezliğinden şüphe duyulmalıdır.
Hipofiz Yetmezliği Tedavisi
Teşhisin konulmasıyla birlikte bir endokrinoloji uzmanı tarafından tedavi sürecinin başlatılması gerekmektedir. Tedavi sürecinde eksikliği belirlenen hormonlar vücuda verilmelidir. Doktor, ilaçları ve dozajlarını, hastanın durumuna göre belirleyecektir. Tedavi, eksikliği belirlenmiş hormona ve eksikliğinin seviyesine göre yaşam boyu devam edebilir. Bu da rutin olarak endokrinolojik muayeneler yapılması gerektiğini göstermektedir. Doğru seviyelerde tedavi verilmesi halinde, hipofiz yetmezliğine bağlı olarak gelişen ya da gelişebilecek olan bozuklukların önüne geçmek mümkündür. Hastalar genellikle hipofiz bezi nasıl güçlendirilir sorularıyla araştırmalar yaparlar. Bu tarz araştırmalar yapan hastalar için internet üzerinde çok fazla bilim dışı bilgi yer almaktadır. Hastaların böylesi yanlış bilgilere hiçbir şekilde inanmaması ve doktorunun önerdiği yoldan tedavi olması gerekmektedir.
Hipofiz Bezi Tümörü
Hemen hemen her 5 insandan birisinde hipofiz bezi tümörü görülebilmektedir. Ancak bu tümörler genellikle iyi huylulardır ve tıp dilinde hipofiz adenomları olarak adlandırılmışlardır. Bir insanın hayatı boyunca herhangi bir belirti göstermeden ve hiçbir zarar vermeden kalabilen bu tümörler, eğer gereğinden fazla büyürse (hipofiz bezi büyümesi olarak da bilinir) bir takım zararlara neden olabilirler. Tümörün büyümesi, bedenin ihtiyaç dışı seviyede hormon üretmesine neden olabilmektedir. Bu da beraberinde tehlikeli sağlık problemlerinin doğmasına neden olabilir. Hipofiz bezi tümörü, kafatası içerisinde çıkan tümörlerin yüzde 15’ini oluşturmaktadır.
