Kalsiyum Nedir?
İnsanlar da dahil olmak üzere tüm canlı organizmaların ihtiyaç duyduğu bir mineraldir. Vücutta en çok yer alan mineral olan kalsiyum, kemik sağlığı için oldukça önemlidir. Diş ve kemikler kalsiyum sayesinde ortaya çıkar ve insan vücudundaki kalsiyumun %99 kadarı dişlerde ve kemiklerde yer alır. Kısacası kalsiyum hem kemikleri hem de dişleri koruyan bir mineraldir. Vücudun kendi kendine üretemediği kalsiyum, besinlerden alınır.
Kalsiyum Ne İşe Yarar?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, insan vücudunda bulunan kalsiyumun %99’u kemiklerde ve dişlerdedir. Çok fazla görevi bulunan kalsiyum, kemiklerin büyümesi, gelişmesi ve bakımı için gerekli bir mineraldir. Çocuklarda büyüme esnasında kemik gelişimine katkı sağlayan kalsiyum, çocukların büyüme evreleri tamamlanıp yetişkin olduklarında kemiklerini de koruma özelliğine sahiptir. Yaşlandıkça kemik yoğunluğu kaybı yaşanır ancak kalsiyum bu durumu yavaşlatmaya çalışır. Kadınların menopoz döneminde de kemik yoğunluğunun kaybedilmesi ile osteoporoz gelişir ve bundan dolayı kadınlara kalsiyum tavsiye edilir.
Kaslar üzerinde de olumlu bir etki yaratan kalsiyum, kas kasılmalarını düzenler, kanın pıhtılaşmasında önemli bir rol oynar, kalp kasının hareketini sürdürmesine yardımcı olur. Bunların dışında kalsiyum aşağıdaki konularda da oldukça etkilidir.
- Hamilelik döneminde yeterli kalsiyum, yüksek tansiyonu önler
- Kolesterol üzerinde olumlu etkileri bulunur
- Kolon kanseri riskini azaltır
- Metabolizmayı destekler
- D vitamini ile beraber alındığında, iltihap belirtilerini iyileştirir.
Kalsiyum Değeri Kaç Olmalı?
- 0-6 ay: 200 mg
- 7-12 ay: 260 mg
- 1-3 yıl: 700 mg
- 4-8 yaş: 1000 mg
- 9-18 yaş: 1300 mg
- 19-50 yaş: 1000 mg
- 51-70 yaş: Erkeklerde 1000 mg – Kadınlarda 1200 mg
- 71 yaş ve üzeri: 1200 mg kalsiyum ihtiyacı vardır.
Öte yandan hamile ve emziren kadınlar yaşa bağlı olarak 1000 – 1300 mg arasında kalsiyum ihtiyacı duyarlar. Bazı durumlarda ek kalsiyum almak gerekebilir. Bu durumlar arasında ise, kadınlarda menopoz süreci, adet görememe, anoreksiya nevroza, aşırı egzersiz yapma, vegan beslenme, laktoz intoleransı ya da inek sütü alerjisi öyküsü yer alır.
Kalsiyum Eksikliği Belirtileri
Vitamin ve mineral eksikleri farklı şekillerde kendini belli eder. Kalsiyum eksikliğinde ne olur diye merak ediyorsanız, kalsiyum eksikliği yani hipokalsemi olduğu zaman bir takım hastalıklar baş gösterir. Bu tür eksikler uzun bir süre devam ettiği takdirde, çeşitli problemlerin görülme riski de ortaya çıkar. Kalsiyum eksikliği belirtileri arasında en çok kaslarda kramp, iştahsızlık, yutmada zorluk, bayılma ve tırnaklarda kırılma gibi semptomlar görülür. Diğer kalsiyum belirtileri ise şunlardır;
- Halsizlik
- Hafıza sorunları
- Kemiklerin küçük darbelere rağmen hasar görmesi
- Kalpte ritim bozukluğu
- Tansiyon sorunları
- Halüsinasyonlar
- Dişlerin güçsüzlüğü
- El ve parmaklarda uyuşma
- Anksiyete
- Osteoporoz
- Çocuklarda kemik gelişiminde aksama
- Osteopeni
- Bacaklarda karıncalanma
- Hipokalsemi
Kalsiyum Eksikliği Nedenleri
- Cıva maruziyeti
- Bulimia, anoreksiya ve diğer bazı yeme bozuklukları
- Fosfat eksikliği
- D vitamini eksikliği
- Aşırı magnezyum tüketimi
- Kabızlık ve bağırsak tembelliğinde tüketilen laksatiflerin uzun süre kullanılması
- Bazı kanserler
- Böbrek yetmezliği
- Pankreatit
- Kemoterapi ya da kortikosteroidler gibi bazı ilaçların uzun süre kullanılması
- Metal maruziyetinde kullanılan şelasyon tedavisi
- Paratiroid hormonu eksikliği
- Çok fazla protein ve sodyum tüketmek
- Yüksek kafein, soda ya da alkol tüketimi
- Çölyak hastalığı, inflamatuar bağırsak hastalığı, Crohn hastalığı ve diğer bazı sindirim hastalıkları gibi durumlar
- Midenin çıkarılması gibi bazı cerrahi prosedürler
Kalsiyum İçeren Besinler
Çoğu insan kalsiyumu doğal yollardan almak ister ve bundan dolayı kalsiyum hangi besinlerde bulunur ya da kalsiyum nelerde var diye merak eder. Peki kalsiyum içeren besinler nelerdir?
- Yoğurt
- Süt
- Yumurta
- Peynir
- Sardalya ve somon balığı
- Brokoli, şalgam ve lahana gibi sebzeler
- Taze meyve suları
- Fındık ve badem
- Soya sütü
- Tahıllar
- Baklagiller
- Susam ve chia gibi çeşitli tohumlar
- Mısır unu ve mısır ekmeği
Vegan Beslenenler İçin Kalsiyum İçeren Besinler Nelerdir?
- Chia
- Soya sütü
- Badem
- Kuru incir
- Tofu
- Kuru fasulye
- Ay çiçeği çekirdeği
- Soya fasulyesi
- Kale
- Susam
- Brokoli
- Tatlı patates
- Hardal bitkisi
- Bamya
- Portakal
- Roka
- Bal kabağı
Kalsiyum Takviyeleri Nelerdir?
Kalsiyum takviyesi için öncelikle bu takviyeye ihtiyaç olup olmadığını doktorların kontrol edip karar vermesi gerekmektedir. Sonrasında ise doktorun dozu takip edilmeli ve ne fazla ne de az kullanılmalı. En iyi emilim sağlamak ve olası olumsuz etkileri azaltmak adına takviyeyi gıda ile birlikte almak daha faydalıdır. Takviyeleri aralıklarla günde 2 ya da 3 kez tüketebilirsiniz. Takviye alarak günde 300 mg kalsiyum alımını artırabilirsiniz.
Kalsiyumun Yan Etkileri Var mıdır?
Bazı kişilerde kalsiyum takviyeleri şişkinlik, kabızlık ve gaz gibi mide bağırsak problemleri gibi yan etkiler doğurabilir. Takviyeleri gıdalar ile beraber tüketmek ya da alımları gün içerisine yaymak yan etkilerin oluşumunu ya da yoğunluğunu azaltabilir.
Özel Kalsiyum İhtiyacı Olanlar Kimlerdir?
- Bebekler
- Küçük çocuklar
- Ergenlik öncesi ve ergenlik dönemi
- Yaşlı insanlar
Kimler Kalsiyum Takviyesi Almalıdır?
Menopoz dönemindeki kadınlar, adet döngüsü olmayan ancak doğurganlık çağında olan kadınlar, vegan beslenenler, 70 yaş üstü bireyler, yüksek miktarda sodyum ve protein alanlar, osteoporoz, çölyak ve inflamatuar hastalarının alması gerekmektedir.
Kalsiyumu Azaltan Alışkanlıklar
- Aşırı alkol alımı
- Yüksek tuzlu diyet
- Günde altıdan fazla kahve, kola ve enerji içeceklerinin tüketimi
- Çok düşük vücut ağırlığı
- Çok yüksek lif alımı
- Sigara tüketmek
- Düşük D vitamin seviyeleri
- Düşük fiziksel aktivite seviyeleri
Kalsiyum Eksikliğine Ne İyi Gelir?
Kalsiyum eksikliğine ne iyi gelir diye merak edenlere, kalsiyumu besinlerden almanın daha yararlı olabileceğini belirtelim. Örneğin, güne sütlü tahıl gevreği ile başlayabilirsiniz. Ton balığı yerine sardalye ya da somon tüketebilirsiniz. Kalsiyum içerikli tofuyu, brokoli ile birlikte soteleyip yiyebilirsiniz. Eğer çocuğunuz süt içmek istemiyorsa, ara öğünlerde peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri ile alternatif sağlayın. Meyveyi yoğurt ile yiyebilirsiniz. Atıştırmalık olarak veya egzersizden sonra sıvı almak adına bir bardak az yağlı süt ya da bitki bazlı alternatifler tüketebilirsiniz.
Kalsiyum Eksikliği Testi Nasıl Yapılır?
Kalsiyum eksikliği yaşayan kişiler, tıbbi tedavi alırlar ve çoğunlukla doktorlar kandaki kalsiyum seviyelerini kontrol etmek için test yapılmasını isterler. Kandaki kalsiyum iki farklı şekilde görülebilir ve doktorunuz sadece birini ya da her ikisini de isteyebilir. Toplam kalsiyum testi serbest ve bağlı formları ölçerken, iyonize kalsiyum testi ise serbest ve metabolik açıdan aktif formu ölçer. Öte yandan kalsiyum böbrekler yolu ile kandan süzülür ve idrarla atılır. Bunun için böbreklerden ne kadar kalsiyum atıldığını öğrenmek için kalsiyumun idrardaki miktarı da ölçülür.
Sıkça Sorulan Sorular
Kalsiyum eksikliğinde görülen hastalıklar nelerdir?
Kalsiyum eksikliği hastalıkları arasında kemik erimesi, raşitizm ve osteomalazi gibi bazı kemik rahatsızlıkları yer alır.
Kalsiyum eksikliği nasıl giderilir?
Kan tahlili sonucuna göre eğer kalsiyum eksikliği (Hipokalsemi) görülürse, hem beslenme değişiklikleri hem de kalsiyum takviyesi yapılarak bu eksiklik giderilmeye çalışılır.
Kalsiyum glukonat ne için kullanılır?
Genel olarak acilde yaşamı tehdit eden kalp ritim bozukluklarında kullanılan bir maddedir. Kalsiyum glukonat dışında kalsiyumun ek türleri de vardır. Bunlar, kalsiyum karbonat, kalsiyum laktat, kalsiyum sitrat, kalsiyum klorür ve kalsiyum bikarbanottır.
Çok fazla kalsiyum alınırsa ne olur?
Yüksek dozda kalsiyum tüketmek, mide ağrısına ve ishale yol açabilir. Öte yandan bazı kullanılan ilaçların emilimini de azaltabilir. Bu nedenle doktorunuza ilaçların kalsiyum ile herhangi bir etkisi olup olmadığını iyice sorun.
Hamile ve emziren kadınlarda kalsiyum ihtiyacı var mıdır?
Gelişmekte olan bir bebek için kalsiyum gereklidir. Ancak hamile kadınlar kalsiyumu besinlerden daha faydalı bir şekilde aldığı için, hamilelik döneminde ek kalsiyum alması gerekmez.
Domates kalsiyum eksikliği için tüketilir mi?
Oldukça faydalı bir besin olan domatesin 100 gramı 11 mg kalsiyum içerir. Diğer kalsiyum zengini gıdalar ile birlikte tüketilirse, vücutta kemik gücü sağlanabilir.
