Yumurtalık Kisti Belirtileri Nelerdir?
Çoğu over kist, herhangi bir belirti göstermeden gelişir ve kendi kendisine iyileşir. Ancak büyük bir yumurtalık kistinin gösterebileceği bir takım belirtiler bulunmaktadır: Bu belirtiler şunlardır:
- Pelvik ağrı
- Karında dolgunluk ve ağırlık hissi
- Şişkinlik
Eğer aniden gelişen bir karın ya da pelvik ağrı varsa veya ateş, kusma gibi belirtiler gösteriyorsanız, acilen tıbbi yardım istemeniz gerekmektedir. Zaman zaman hastalarda yumurtalık kisti patlaması da meydana gelebilmektedir. Bu patlama bazen sadece içeriye biriken sıvının akması şeklinde, bazen de kanama şeklinde meydana gelir. Çikolata kisti patlaması kadar şiddetli değildir. Kanamalar yüksek ağrılara, tansiyon düşmesine ve baygınlık hissine neden olabilir. Vajinada kist patlaması halinde, hastanın takip edilmesi yeterli olmaktadır. Ancak nadiren de olsa laparoskopik müdahale gerekebilir.
Yumurtalık Kisti Neden Olur?
Over kistler, adet döngüsünün bir sonucu olarak gelişmektedir. Diğer kistler daha az ortaya çıkmaktadır. Yumurtalık kistlerinin oluşma nedenleri, kistlerin türlerine göre değişiklik gösterir.
Fonksiyonel Kistler
Yumurtalıkların normalde her ay folikül adı verilen kistler geliştirdikleri bilinmektedir. Foliküller, östrojen ve progesteron gibi hormonlarla birlikte, yumurta üretiminden sorumludur. Normal şartlarda oluşan bir folikül anormal biçimde büyümeye devam ederse, kist adını alır. Bu kistlere fonksiyonel kistler denir ve kendi içerisinde ikiye ayrılır:
- Foliküler kist: Adet döngüsünün tam ortasında, bir yumurta folikülünden fırlar ve fallop tüpünden aşağıya doğru iner. Foliküler kist, folikül yumurtasını yırtmadığında ya da serbest bırakmadığı zaman ortaya çıkar ve anormal biçimde büyümeye devam eder.
- Korpus luteum kist: Bir folikül, yumurtasını serbest bıraktıktan sonra, gebe kalabilmek için östrojen ve progesteron üretimine başlar. Bazen bu folikül içerisinde sıvı birikebilir ve korpus luteum kisti oluşabilir.
Fonksiyonel kistler genellikle zararsız kistler olarak kabul edilirler. Nadiren de olsa ağrıya neden olabilen bu kistler, ortalama 2 ya da 3 adet döngüsü içerisinde kendi kendilerine kaybolurlar.
Diğer Over Kist Türleri
Doğal adet döngüsüne bağlı olarak gelişmeyen anormal kistler ise şunlardır:
- Dermoid kistler: Teratomlar olarak da adlandırılan bu kistler, embriyonik hücrelerden oluşmaktadır. Bu yüzden yumurtalık dışında saç, deri ya da diş gibi dokularda da çıkabilirler. Nadiren de olsa kansere dönüşebildikleri de bilinmektedir.
- Kistadenomlar: Bu kistler yumurtalık yüzeyinde gelişir. İçerisinde su ya da mukoza maddeler birikebilir.
- Endometriomalar: Bu kistler, rahim endometrial hücrelerinin rahim dışında büyümesi halinde ortaya çıkarlar. İşte bu dokulardan bazılarının yumurtalıklara yapışması halinde, büyüyebildiği ve endometrioma kistlerine neden olabildiği görülmektedir.
Dermoid ve kistadenom kistler, anormal seviyelerde büyüyerek, yumurtalıkların yerinden çıkmasına neden olabilmektedir. Aynı şekilde yumurtalıkların bükülmesine ve ezilmesine de neden olabilirler. Yumurtalık torsiyonu olarak adlandırılan bükülme durumu, yumurtalıklardaki kan akışının azalmasına ya da durmasına neden olabilmektedir.
Risk Faktörleri
Rahimde kist geliştirmeye neden olabilecek risk faktörleri genel olarak şunlardır:
- Hormonal problemler
- Gebelik
- Endometriozis
- Yüksek seviyeli pelvik enfeksiyon
- Daha önceden over kist çıkarmış olmak
Önleme Yöntemleri
Yumurtalık kistlerini önlemenin bir yolu yoktur ama düzenli olarak pelvik muayenelerden geçmek, yumurtalıklardaki değişikliklerin erkenden teşhis edilmesine yardımcı olur. Beklenmedik adet belirtileri göstermek de dahil olmak üzere, alışılmışın dışında adet döngüleri yaşıyorsanız, doktorunuzla bu değişiklikleri konuşmanız gerekmektedir. Bekarlarda yumurtalık kisti oluşması halinde, semptomlara rağmen doktor kontrolüne gitmemek ya da tıbbi yardım istememek gibi durumlar yaşanabilmektedir.
Tanı Yöntemleri
Pelvik muayene esnasında yumurtalıkta kist ile karşılaşmak mümkündür. Rahimdeki kist, büyüklüğüne, türüne ve sıvı dolu olup olmamasına göre incelenir. Daha sonra da hastanın tedaviye ihtiyacının olup olmadığı belirlenir. Tedaviye ihtiyaç olup olmadığını belirlemek için doktorunuz sizden bir takım testler yaptırmanızı isteyebilir.
- Hamilelik testi: Hamilelik testinin pozitif olması, korpus luteum kistinin çıkıp çıkmadığının araştırılması gerektiğini gösterir.
- Pelvik ultrason: Doktorlar, bir kistin varlığını doğrulamak, yerini belirlemek ve katı veya sıvı dolu olup olmadığını anlamak için ultrason ile aldıkları görüntüyü analiz ederler.
- Laparoskopi: Küçük bir kesi içerisinden karın bölgesine yerleştirilen ince, ışıklı bir alet olan laparoskop, yumurtalıkların görüntülenmesine ve yumurtalık kistinin çıkarılmasına yardımcı olur. İşlemden önce hastaya anestezi uygulamak gerekir.
- CA 125 kan testi: Kanser antijeni 125 olarak da bilinen CA 125 proteini, yumurtalık kanseri olan kadınlarda daha yüksek çıkabilir.
Kan testi sonucunda CA 125’in yüksek çıkması, endometriozis, rahim fibroidleri ve pelvik enflamatuar hastalıklar gibi kanser dışı durumları da işaret edebilir.
Yumurtalık Kisti Tedavisi
Tedavi süreci hastanın yaşına, kist büyüklüğüne ve türüne göre değişiklik gösterebilir. Doktorunuz aşağıda yer alan tedavilerden birini ya da birkaçını birlikte önerebilir:
- Kontrollü bekleme: Birçok over kistin birkaç ay içerisinde kendi kendine geçtiği bilinmektedir. Bu yüzden bazı kistlerin iyileşmesi için kontrollü biçimde beklemek gerekir. Kontrollü bekleme yolu genellikle semptomların az olduğu ya da hiç semptom olmadığı durumlarda tercih edilir.
- İlaç tedavisi: Doktorunuz, yumurtalık kistlerinin oluşumunu önlemek adına doğum kontrol hapları gibi hormonal kontraseptifler önerebilir. Fakat, doğum kontrol haplarının halihazırda var olan bir kisti küçültmeyeceğini unutmamak gerekir. İlaç tedavisi, önleyici bir tedavi yöntemidir.
- Ameliyat: Yumurtalık kisti ameliyatı, genellikle fazla büyük olan ve 3 adet döngüsü geçtiği halde büyümeye devam eden kistler için uygulanmaktadır. Aynı zamanda semptomların fazla olması ve hastanın fazla ağrı çekmesi halinde de tercih edilebilmektedir. Aynı zamanda hastanın 7 cm yumurtalık kisti varsa, kistin içi katılaşmış ve karnabahar görüntüsü almışsa ya da asit oluşumu gözlemleniyorsa, ameliyat süreci değerlendirilmelidir.
Over kist geliştirmiş hastalar arasında anne olmayı bekleyenler de bulunmaktadır. Bu yüzden akıllara “Yumurtalıkta kist hamileliği engeller mi?” sorusu gelmektedir. Yumurtalık kistleri genel olarak gebe kalmayı etkilememektedir. Over kisti bulunan bir anne adayı, yine de hamile kalabilir. Ancak ender görülse de endometriozis (çikolata kisti) gebeliğe engel olabilmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Yumurtalıkta kist varsa ne olur?
Yumurtalık kistlerinde ağrı nadir olarak görülür. Bir diğer yandan ise kistler kendi etrafında döner ya da patlarsa şiddetli ağrı meydana gelir.
Yumurtalık kistler ağrı yapar mı?
Genel olarak çok şiddetli ağrılara yol açmaz. Otururken veya dizler karna doğru çekildiğinde ani kasık ağrıları ortaya çıkar. Bunun dışında kistte bir yırtılma olursa veya kist kendi etrafında dönerse ciddi derecede kasık ve karın ağrıları ortaya çıkar.
Yumurtalık kisti nasıl yok olur?
Kistin büyümesi büyük sorunlara yol açacağı için, ameliyat en etkili ve en kesin çözümdür.
