Üreteroskopi (URS) Nedir? Nasıl Yapılır?

Üreteroskopi, idrar yollarında yer alan küçük ve orta boyuttaki böbrek taşlarının tedavisi için uygulanan bir yöntem olarak öne çıkmaktadır. Bununla birlikte üreterde oluşan bir taşı tedavi etmek için farklı tedavi şekilleri de mevcuttur. Tedavi seçenekleri taşın üreterdeki yerine, boyutuna ve bileşimine bağlı olarak değişmektedir.

 

[trurbanner]

 

 

Üreteroskopi Nedir?

Kısa adıyla URS olarak anılan üreteroskopi (üretero renoslopik), mesaneyi böbreklere bağlayan tüpler (üreterler) veya böbreklerde oluşan taşları tedavi etmek için uygulanan bir tedavi şeklidir. Ayrıca idrar yollarında oluşan diğer rahatsızlıkları değerlendirmek için de böbrek endoskopisi olarak uygulanabilmektedir. URS, bir ucunda oküler, diğer ucunda küçük bir mercek ve ışık bulunan uzun, ince bir tüp olan ‘üreteroskop’ aracılığı ile yapılmaktadır. Genel olarak üreteroskopi yapmanın iki yolu vardır:

• Taşın küçük olduğu durumlarda, işlemi yapan hekim taşı çıkarmak için üretere bir dürbün yerleştirir. Bu işlemde üreteroskopta fazladan bir kanaldan geçen telin ucunda küçük bir sepet olur. Sepet, taşları toplamak için kullanılmaktadır.
• Taş eğer büyükse, işlemi yapan hekim esnek bir lifi skoptan taşa kadar uzatacaktır. Bundan sonra doktor, dürbünün içinden bir lazer ışını ile taşı idrarla vücuttan atılacak kadar küçük parçalara ayırır.

Bu tedavi seçeneklerinden hangisinin sizin için en uygun olduğuna doktorunuz karar verecektir. Genellikle tedavi seçenekleri taşın konumuna ve boyutuna bağlı olarak belirlenmektedir.

Üreteroskopi Çeşitleri

URS, ameliyat esnasında kullanılan endoskopa (üreteroskop) göre isimlendirilmektedir. Eğer kullanılan üreteroskop bükülmeyen (rijit veya semi-rijit) bir alet ise sadece ‘URS’ olarak adlandırılır. Bununla birlikte rijit URS sadece üreterdeki taşlar için kullanılabilir. Esnek bir endoskop kullanılarak yapılan işlem ise ‘flexible URS (f-URS)’ olarak adlandırılmaktadır. Rijit cihaz ile açılanma yapılamadığı için böbreğin içinde bulunan veya üreterin böbreğe yakın üst kısmındaki taşlara fleksibl üreteroskop kullanılarak ulaşılır. Taşlar bu işlemde sadece lazer kullanılarak parçalanır.

Bunların dışında üreter taşlarında uygulanan tedavi teknikleri; gözlem, üreteroskopi litotripsi, vücut dışı şok dalgalarıyla taş kırma (ESWL) ve giderek azalan oranlarda açık veya laparoskopik girişimler olarak bilinmektedir.

Üreter Litotripsi

Kapalı üreter taşı ameliyatı olarak da bilinen üreteroskopik litotripsi, optik kamera aracılığı ile idrar yoluna girerek hem taşın görüntülenmesi hem de aynı anda kırılarak temizlenmesidir. Genel olarak lokal anestezi ile gerçekleştirilmektedir. Kapalı ameliyatta üreter taşı kırılınca oluşan parçaların idrar kanalından rahatlıkla geçmesi ve böbreğin hemen boşalıp normale dönmesi için hastalara kanca uçlu (Double J) stent de takılmaktadır. Bu stent ortalama 1-2 hafta kadar kalır. Ardından basit bir kapalı işlem ile mesaneye girilerek alınır.

Vücut Dışı Şok Dalgalarıyla Taş Kırma (ESWL)

Bu işlemin amacı, cerrahi bir müdahaleye ihtiyaç duymadan hastalığı tedavi etmektir. Operasyon esnasında taş online olarak izlenerek hareketleri sürekli kontrol edilmektedir. Bununla birlikte ESWL ünitelerinde farklı sertlikteki üriner sistem taşlarını kırmak mümkündür. Taş kırma işlemi, taşları kum haline getirerek hastanın taşı dökmesini sağlamaktadır. Elektromanyetik şok kaynağından dışarı çıkan enerji pulsları, parabolik reflektör ile yansıtılarak taşın üzerinde mini şok dalgaları oluşturur. Bu şoklar taşın çok küçük parçalara ayrılmasını sağlamaktadır. Bunun ardından hasta ortaya çıkan kum ve taş parçalarını idrar yolu ile dışarı atar.

Üreteroskopi Neden Yapılır?

URS, genel olarak üreter olarak adlandırılan tüpte oluşan darlık, taş veya tümörlerin tanı ve tedavisi için uygulanmaktadır. Taş tedavisi gerektiği zaman cihazın içinden vücut içi taş kırma ve tutma aletleri geçirilmektedir. Darlık tedavisi söz konusu olduğunda genişletmeye yarayan balon ve aletler kullanılmaktadır. Ayrıca tümör tedavisi amacıyla uygulandığı takdirde, biyopsi ve temizleme aletleri cihazın içinden geçmekte ve her bir teknik için farklı enerji metotları bulunmaktadır.

Bunların yanında genel olarak şu şikayetlere sahip olmanız halinde, üreteroskopi tedavi seçeneği olarak kullanılabilir:

• Ağrılı ve sık idrara çıkma,
• Şiddetli kasık ve yan ağrıları,
• İdrarda kan görülmesi,
• Üreter tıkanıklığı,
• Böbrek taşı,
• Üreter taşı.

Özellikle üreterin alt kısmında, mesaneye yakın üreter taşı bulunduğu durumlarda URS, en etkili tedavi yöntemidir. Bunun yanında hamile kadınlar, obez hastalar ve kan pıhtılaşma bozukluğu olanlar için de sıklıkla tercih edilen tedavi olma özelliğini taşımaktadır.

Üreteroskopi İşlemi Nasıl Yapılır?

Üreteroskopi işleminde, çoğunlukla genel anestezi uygulansa da bazı durumlarda spinal anestezi de alternatif olarak kullanılabilmektedir. Hangi anestezi tekniğinin uygulandığının bir önemi olmaksızın, hastanın ameliyat öncesi 6-8 saat hiçbir şey yiyip içmemesi gerekmektedir. Bunun dışında, işlem öncesinde aspirin ve kumadin (coumadin) gibi kan sulandırıcı ilaçların da kesinlikle kullanılmaması gerekir. Hatta 10 gün önceden bu ilaçların alımı doktor kontrolünde olmak kaydıyla durdurulmalıdır. Ayrıca URS ameliyatı için hastaneye gelen hastaların yanlarında bütün tahlillerin bulunmasında da fayda vardır.

Bu arada hekiminiz, idrar yolu enfeksiyonu testi yapmak isteyebilir. Bu sebeple işleme başlamadan önce idrar örneği vermeniz gerekir.

Genellikle genel anestezi ile uygulanan fleksible üreteroskopi böbrek taşı ameliyatında, üreteroskop aracılığıyla idrarın vücuttan atıldığı küçük delikten doğal yöntemlerle mesaneye girilir. Ardından yine aynı teknikle hekim, üreter olarak adlandırılan tüp şeklindeki idrar kanalına girer. Üreteroskop cihazının ucunda yer alan minik fiber optik kamera, mesanenin ardını görmeyi sağlar. Aynı zamanda ekrana görüntü aktarma konusunda yardımcı olmaktadır. Bu etapta net bir görüntü elde edebilmenin yanında kolay bir giriş işlemi için daimi su sisteminden faydalanılmaktadır. Ardından darlık, tümör veya taş tedavisi için ihtiyaç duyulan bütün cihazlar üreteroskopun içinden geçirilir. Bu şekilde bölgeye daha kolay ulaşılır ve tedavi tamamlanmış olur. Ortalama 20 dakika süren URS işlemi, şartlara bağlı olarak bir saate kadar da uzayabilmektedir.

Üreteroskopi Sonrası Taşın Kırılmama İhtimali Var Mıdır?

Bu işlem, idrar kanalında bulunan taşlara uygulanmaktadır. Bu taşlar, ya böbrekten kendi çıkabilecek kadar küçüktür ya da ESWL, PNL gibi işlemlerden sonra parçalanmış haldedir. Yani, URS işlemlerinde genellikle küçük taşlara müdahale edilmektedir. Bu sebeple böbrek taşının kırılmama olasılığı oldukça düşüktür.

URS ameliyatında taşlar lazer yardımıyla kırılmaktadır. Burada iki seçenek söz konusudur. Cerrah işlemde tüm taşları en küçük parçalara ayırana kadar kırar. Bundan sonra idrarla birlikte tüm parçaların dışarı atılmasını bekler veya idrar deliğinden geçebilecek olan büyük parçaları basket dediğimiz cihazla operasyon esnasında vücut dışına çıkarır. Geride kalan az miktarda kırıntının ise yine idrarla dışarı atılması beklenmektedir. Bununla birlikte taş tamamen kırıntı halini getirilemediyse yine idrar yolunun bir noktasında kalma ihtimalini taşımaktadır. Bu da hastanın sıkıntı yaşamasına neden olur. Bu tür durumlarda genellikle ikinci bir işlem yapılmak zorunda kalınır.

Üreteroskopik Cerrahi Sonrası Süreç

Sorunsuz geçen bir fleksible üreteroskopi sonrası hastalar saatler sonra taburcu edilebilmektedir. Doktorlar, her şeyin yolunda gittiğinden emin olmak için hastaları işlemden 1 gün sonra taburcu ederler. Bunun yanında komplikasyon gelişen hastaların tedavilerinin tamamlanması için hastanede daha uzun süre de yatmaları gerekmektedir. İşlemden sonraki ilk 2 saat boyunca ve daha sonrasında da bol miktarda su içmeniz istenecektir. Bunun sebebi kırılan taşların idrar yoluyla daha rahat vücuttan atılabilmesini sağlamaktır.

İdrar yaparken ağrı hissetmeniz veya ertesi güne kadar idrarda kan görülmesi oldukça normaldir. Tedaviniz ağırlık olarak ağrı kesici ve sıvı yoğunluklu olur. Bunun dışında enfeksiyon kapma riskine karşın doktorunuz, antibiyotik reçete eder. Vücudunuzda ateş, titreme veya artan ağrı bulguları gözlemlediğiniz takdirde hemen doktorunuzu arayın. Kendisine ulaşamadığınız durumlarda en yakın sağlık merkezine başvurmanız önerilmektedir. Çünkü bu belirtilerin bir arada görülmesi enfeksiyon varlığına işaret etmektedir. Alanında uzman bir hekim tarafından kontrollerinizin yapılması bu açıdan önemlidir. Bununla birlikte işlemden sonra ağrıyı azaltmak için şunları yapmanız gereklidir:

• İşlemden sonraki iki saat içinde her saat başı iki adet sekiz onsluk iki bardak su içmelisiniz.
• Doktorunuzun izni ile ağrıyı gidermek için ılık bir banyo yapabilirsiniz.
• Üretral açıklığın üzerine ılık, nemli bir bez uygulayabilirsiniz.
• Böbrek için ısıtma yastıkları üreteroskopi sonrası ağrıları gidermede yardımcı olur.

Ancak tüm bu girişimlerin doktorunuzun bilgisi ve gözetimi dahilinde yapmanız gereklidir. Bunların dışında böbrek ya da mesanede kramplar, idrar yaparken yanma hissi yayabilirsiniz. İdrarınız pembe veya kırmızı görünüyorsa bu, daha fazla sıvı içmeniz gerektiği anlamına gelmektedir. Genellikle işlem sonrası görülen semptomlar stent çıkarılana kadar devam eder.

Taburcu Olduktan Sonra Neler Yaşayabilirsiniz?

Hastaneden çıkarken istirahat süreniz, egzersiz ve beslenme programınız hakkında doktorunuz tarafından bilgilendirilirsiniz. Eğer double-j katateri takılmış ve taburcu olurken çıkarılmamışsa, bunun ne zaman çıkarılacağı konusunda da gerekli bilgilendirmeler yapılır. Bu süre birkaç gün veya birkaç hafta olabilmektedir.

Operasyondan sonra yaşayabileceğiniz bazı şikayetler şunlardır:

• İdrar yaparken yanma,
• Sık idrara çıkma,
• İdrarda kan görülmesi,
• Geçmeyen ağrı.

Söz konusu şikayetleri daha az yaşamak adına sık sık ancak küçük miktarlarda su içmeniz gereklidir. Kimi zaman idrar yollarında oluşan bir kan pıhtısı da ağrıya neden olur. Tedaviyi doktorunuzun önerdiği şekilde uyguladığınız takdirde, ağrılarınız geçmez ve artarak devam ederse mutlaka doktorunuzla iletişime geçin.

 

Sık Sorulan Sorular