Kemik yapısının içerdiği fosfor, kalsiyum gibi minerallerin yoğunluğunun ölçülmesine kemik yoğunluğu ölçümü denir. Bu ölçüme kemik tarama veya kemik dansitometri denilmektedir. Tanı sonrasında uygulanan tedavinin başarısı bu yöntem ile kontrol edilir. Kemik dansitometri hastanelerin radyoloji bölümleri tarafından yapılan bir tanı yöntemidir. Tedavi değildir.
Kemik Yoğunluğu Ölçümü Nedir?
Kemik yoğunluğu ölçümü diğer adıyla kemik dansitometri, kemik yapısındaki minerallerin yoğunluğu ölçer. Mineral ve kemik yoğunluğu kaybını değerlendirmek için kullanılır. Bu ölçüm yapılırken özel bir x ışını kullanılır mineral ne kadar fazlaysa kemik yoğunluğu o kadar fazla çıkmaktadır. Yoğunluğun fazla olması demek kemiklerin daha güçlü ve kırılmaya karşı daha dayanıklı olması anlamına gelmektedir. Bu ölçüm kişi yaşlandıkça kemik rahatsızlıklarını tespit etmenin bir diğer yoludur. çok düşük seviyelerde x ışını kullanılır. Çift enerjili x ışını apsorsiyometrisi anlamına gelir. kemik taramasında oldukça kullanılan tıbbi bir yöntemdir.
Kemik Yoğunluğu Ölçümü Nasıl yapılır?
Bu ölçüm 20 dakika gibi bir sürede tamamlanabilen bir işlemdir fakat çekimin türüne göre farklılık gösterebilmektedir. Kişi üzerindeki metal eşyaları çıkardıktan sonra çekime özel önlük giydirilerek masaya üzerine uzanır. Günümüzde en çok kullanılan yöntemler arasında DEXA ve QCT bulunmaktadır. DEXA yönteminde hareketli kamera ile iki boyutlu ölçüm sağlanır bu ölçüm bilgisayar yardımı ile değerlendirilir. QCT yönteminde ise bilgisayarlı tomografi ile üç boyutlu ölçüm sağlanır. Çekim öncesinde açlık veya tokluk zorunluluğu bulunmamaktadır. Basit ve ağrısız bir işlemdir.
Kemik Dansitometri Ölçümü Neden Yapılır?
Kemik dansitometri, zamanla kemiklerde bulunan minerallerin, kolajen liflerinin azalmasıyla başlayan kemik rahatsızlıklarının tespitinde kullanılır. 40 ve üzeri yaşlarda kemik erimesi riski daha yüksektir. Bu yüzden kişilerin her iki yılda bir kemik yoğunluğu ölçümü yaptırması uzmanlar tarafından önerilir. Kemik dansitometri osteropoz riski olup olmadığını belirlemede de kullanılır, osteropoz kemiklerin zayıflaması ve kırılma durumudur. Bu ölçüm özellikle omurga ve kalça kırıklarının riskini değerlendirir. Menopoz sonrası kadınlar hormonal değişiklikler nedeniyle osteropoz riski taşımaktadırlar. Bu yüzden özellikle menopoz dönemindeki kadınların ölçümlerini aksatmadan yaptırmaları önerilir.
Kemik Yoğunluğu Nasıl Artar?
Kemik sağlığında egzersiz çok önemlidir. Dengeli beslenme yeterli miktarda kalsiyum ve D vitamini açısından zengin yiyecekler tüketmek kemik sağlığını destekler. Süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler iyi bir kalsiyum kaynağıdır. Düzenli ve kaliteli egzersizler yapmak kemik sağlığını desteklemektedir. ağırlık taşıyan egzersizler, koşu, bisiklet sürmek ve ağırlık ağırlık kaldırma gibi egzersizler sayesinde kemik yoğunluğunda artış kaydedilir.
Kemik Yoğunluğu Ölçümü Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Kemik dansitometri ön hazırlık gerektirmeyen bir görüntüleme sistemidir, fakat kemik dansitometri ölçümü yaptıracak olan kişiler eğer kullanıyorlarsa bir gün öncesinden kalsiyum ilaçlarını kullanmayı bırakmalıdırlar. Hamileyseniz veya hamile olma olasılığı varsa bu durumu doktorunuza bildirmeniz gerekir. Hamilelik kemik yoğunluğu ölçümlerini etkiler. Bu ölçüm sırasında metal takı ve eşyalar çıkarılmalıdır. Daha önce geçirilmiş olan kemik kırıkları varsa bu durum doktor ile paylaşılması gerekir. Kemik dansitometri ölçümü öncesinde doktorunuzla açık ve detaylı iletişim kurulmalıdır. Bu iletişim doğru sonuçlar elde etmek açısından oldukça önemlidir.
Kemik Yoğunluğu Ölçümü Kimlere Yapılır?
kemik yoğunluğu ölçümünü 40 ve üzeri kadınlar her iki yılda bir yaptırmaları önerilir. Ancak aşağıdaki verilen faktörlerini bulunduran kişilerde en az 5 yılda bir bu ölçümü yaptırmalıdırlar.
- Karaciğer, böbrek veya tip 1diyabet hastalığı olan kişiler
- Ailesinde osteoporoz hastalığı olan kişiler
- Travma sonucu kırığı olan kişiler
- Alkol ve sigara kullanan kişiler
- Yanlış beslenmeye dayalı kalsiyum değeri düşük olan kişiler
- Steroid gibi kemik kaybını arttıran ilaçlar kullanmış olan kişiler
- Geçmeyen sırt ağrısı
- Düşük vücut kitle indeksi
Kemik Erimesi Belirtileri Nelerdir?
Kemik erimesi diğer adıyla osteoporoz, kemik yapısının içerisinde bulunan kalsiyumun azalması sonucu kemiğin kırılma olasılığının artmasıdır. Osteoporozun en yaygın belirtisi ise omuz ve sırt bölgesindeki ağrılardır. Zayıflayan kemikte görülen mikroskobik kırıklar bu ağrılara yol açmaktadır. Bununla beraber boyda kısalma görülür. Belirtiler arasında kamburlukta vardır. Lakin bu belirti ileri safhalarda görülür. Belirgin bel ve sırt ağrısı varsa kırık olma olasılığı söz konusu olabilir. Bu durumda bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Kemik Taraması Aşamaları
Kemik taraması öncesinde ek bir hazırlık gerekmez. Taramadan önce vücuda radyoaktif madde enjekte edileceği için bu maddeye alerjisi olanların doktora bilgi vermesi gerekir. Aynı zamanda düzenli ilaç kullananların kullandıkları ilaçları belirtmeleri önemlidir. Tarama yaklaşık bir saat sürer. Tüm vücut taranır. Bu esnada daha net görüntüler elde edebilmek için kişiden olabildiğince hareketsiz kalması istenir Kemik yoğunluğu ölçümü bittikten sonra enjekte edilen madde vücut dışına atılmalıdır. Bu yüzden bol miktarda su içilmesi önerilir. Madde vücuttan idrar yoluyla atılır. Tüm bu işlemler uzman doktor gözetiminde yapılır.
Bu işlem ortalama 20-30 dakika sürmektedir. Ancak çekimin türüne göre farklılık gösterebilmektedir.
Çekimden yarım saat sonra sonuçlar hastane sistemine yüklenmektedir. Sonrasında sonuçlar kağıda yazılı bir şekilde hastaya verilir. Eğer isterse kişi e-nabız sistemine girerek sonuçlarına kolaylıkla ulaşabilir.
Kemik dansitrometri de kullanılan x ışınları çok düşük dozlarda olduğu için sağlığa herhangi bir zararı bulunmamaktadır.
