Balgam Nasıl Atılır? Belirtileri ve Tedavisi

Balgam, alt solunum yollarındaki bronşlar tarafından üretilmektedir ve lifli bir yapıya sahiptir. Bununa birlikte vücut aktivitelerinde önemli bir rol oynamaktadır.

Balgam Nedir?

Alt solunum yollarında üretilen mukuslu maddeye balgam adı verilmektedir. Ancak bu tükürük değil, tamamen akciğerlerde üretilen bir mukustur. Rengi berrak, sarı, yeşil ve beyaz balgam olmak üzere farklı renklerde olabilir. Bununla birlikte ciddi olan akciğer hastalıklarında kanlı balgam da görülebilmektedir. Mukusun türü altta yatan hastalığa göre değişmektedir. Akciğerlerde üretilen mukus genellikle öksürükle dışarı atılabilmektedir. Mideden gelen salgılar, geniz akıntısı ve sinüs akıntısı balgam olarak görülmez. Ancak bu salgılar yüksek seviyede salgılandı taktirde solunum yollarını tıkayıcı bir etki gösterebilmektedir.

Balgam Neden Olur?

Vücudun fazla mukus üretmesinin birçok farklı sebebi bulunmaktadır. Öksürük ile dışarı atılan mukusun rengi, miktarı ve kıvamı birçok hastalığın habercisi olabilir. Bunun yanında sigara kullanımı, çevre kirliliği ve bazı gıdaların aşırı tüketimi de mukus oluşumunu tetikleyebilir.

Genellikle akciğerlerin hasar görmesi sonucunda yoğun mukus üretimi gerçekleşir. Özellikle yeni doğmuş olan bebeklerde balgam oluşumuna oldukça sık rastlanmaktadır. Bebeklerin akciğerleri tam olarak gelişmediği için toz, yabancı madde ve mikroplara maruz kalarak çok kolay bir şekilde tahriş olur. Burada biriken mikroplar ise burun tıkanıklığına, geniz akıntısına ve solunum yollarının tahriş olmasına sebep olarak bebeklerde balgamlı öksürük oluşmasını sağlar.

Bunlarla birlikte yoğun mukus üretimine neden olan bazı faktörler şu şekildedir:

• Sigara içmek,
• Astım,
• Kistik fibrozis,
• Akciğer enfeksiyonları,
• Tüberküloz,
• Grip,
• Bronşit,
• Diğer solunum yolu enfeksiyonları.

Kanlı Balgam Neden Olur?

Kanlı mukusun başlıca sebepleri arasında tüberküloz, bronşektazi ve akciğer kanseri gibi son derece ciddi olan akciğer hastalıkları bulunmaktadır. Ayrıca pulmoner emboli, akciğer apsesi, kronik bronşit ve zatürre gibi hastalıklar da kanlı mukusa sebep olabilmektedir. Mukusun içinde şerit halinde kan görülmesi ise, akciğerden ani olarak kaynaklanan veya geçmişten gelen bir kanamanın belirtisi şeklinde değerlendirilebilmektedir. Normal mukusun içinde kan görüldüğü durumlarda da bu durum yine uzamış bazı hastalıkların veya tümörlerin bulgusu olabilmektedir.

Akciğerde Balgam Birikmesi Belirtileri

Mukus, solunum yolunu kaplayan hücrelerden salgılanan salgılardan, sigara ve havada bulunan zararlı maddelerden, (katran gibi), beyaz kan hücrelerinden ve diğer bağışıklık hücrelerinden oluşmaktadır. Akciğerlerde fazla miktarda mukus biriktiğinde şu belirtileri görmek mümkündür:

• Balgamlı öksürük,
• Hırıltılı solunum,
• Köpüklü balgam,
• Yutkunurken boğazda balgam hissi,
• Öksürmeden kaynaklanan boğaz tahrişi,
• Göğüs ağrısı,
• Nefes darlığı.

Balgam Türleri

Mukus, kıvamına ve rengine göre değişiklikler göstererek başta alt solunum yolu hastalıkları olmak üzere birçok hastalığın belirtisi olabilmektedir. Genel olarak mukus türleri şu şekildedir:

Kıvamına Göre

• Köpüklü Balgam: Bu mukus türü jölemsi kıvamda, berrak ve köpüklü bir görünümdedir. Az sıklıkta görüldüğünde ise bir sorun oluşturmaz. Ancak bu durumun sürekli bir hal aldığı taktirde altta yatan ciddi bir hastalık olduğu düşünülebilmektedir. Bununla birlikte sigara kullanımı da köpüklü mukusun sebep olur.
• Yapışkan Balgam: Mukusun içinde genellikle ufak pullar bulunmaktadır.
• İnce Balgam: İnce mukus, genel olarak normal bir durumdur. Ancak bu soğuk algınlığı veya alerji belirtisi olabileceği gibi bir ilacın yan etkisinden de kaynaklanabilmektedir.
• Kalın Balgam: Solunum yollarında var olan bir iltihap ilerledikçe mukus, daha kalın ve koyu bir hal alır. Özellikle kaloriferli ve benzeri ısıtma sistemlerinin solunum yolunu kurutması sonucu da kalın mukus görülmektedir. Bunun dışında gece boyunca susuz kalındığında da özellikle sabah vakitlerinde oluşabilmektedir.

Rengine Göre

Altta yatan belirli bir hastalığın olup olmaması veya başka sebeplere bağlı olarak mukus renginde farklılıklar görülebilmektedir.

• Berrak Balgam: Mukusun doğal rengi berrak olsa da miktarının artması, vücudun bir polen veya bir çeşit virüs gibi tahriş edici dış etkenleri temizlemeye çalıştığı anlamına gelebilmektedir. Bununla birlikte artan berrak mukus, viral bronşitin de habercisi olabilir.
• Yeşil-Sarı Renkli Balgam: Bu tür mukus varlığı, vücutta enfeksiyonel bir hastalığın olduğuna işaret eder. Rengi ise akyuvar adı verilen beyaz kan hücrelerinden gelmektedir. Enfeksiyonun şiddetine göre mukus, sarıdan yeşile doğru döner.
• Kanlı Balgam: Mukusta görülen kan genellikle tüberküloz, akciğer kanseri, konjestif kalp yetmezliği ve zatürreeye işaret edebilmektedir.
• Kahverengi Balgam: Mukusun kahverengi olması genellikle daha önce kanamanın olduğuna işarettir. Görünüşü pas rengini andırır. Kanlı gelen mukus sonrasında da görülebilmektedir. Aynı zamanda bu mukus türü, bakteriyel zatürre, bakteriyel bronşit ve akciğer apsesi gibi hastalıklara da işaret edebilmektedir.
• Siyah Balgam: Bu mukus türü, kalın ve yapışkandır. Daha çok sigara ve uyuşturucu kullanımından kaynaklanmaktadır. Solunum yoluyla zehirli gazların fazla miktarda alınması sonucunda da siyah mukus görülebilmektedir.
• Beyaz Balgam: KOAH, viral bronşit vb. gibi hastalıklarda beyaz renkli mukus görülebilir. Bunun yanında kronik bir sindirim sistemi rahatsızlığı da bu tür mukusun görülmesine sebep olur.

Balgam Kültürü Nedir?

Genellikle öksürük ve bol miktarda mukus üretimi vb. gibi solunum sistemi hastalıklarının neden olduğu şikayetlerde, tanılama için mukus kültürü testi istenmektedir. Kültür örneği almanın en zor kısmı test için yeterli miktarda mukus örneği alabilmektir. Bunun için uygulanabilecek birkaç teknik bulunmaktadır.

Kültür testi öncesinde bol miktarda sıvı içmeniz önerilmektedir. Bu sayede mukozayı gevşetmeniz ve mukusu öksürerek dışarı atmanız kolaylaşmaktadır. Hekiminiz, steril bir kültür testi için öncesinde ağzınızı temiz bir suyla yıkamanızı isteyebilir. Bundan sonra mukusu kültür kabına tükürmeniz gereklidir. Laboratuvar testinin doğru ve kolay bir şekilde yapılabilmesi için için en az 2 mililitre mukus örneği gereklidir. Akciğerdeki mukusu çıkarabilmek için önce üç derin nefes alınır ve ardında öksürülür. Bu şekilde boğazdaki balgam çıkarılır.

Eğer yeterli miktarda mukus çıkartmada sorun yaşarsanız doktorunuz, mukozayı gevşetmek için bir tür buhar solutma tekniği de kullanabilir.

Balgam Tedavisi Nasıl Olur?

Bakteriyel bir iltihap sebebiyle oluşan kalın mukusun temizlenmesi için genellikle antibiyotik reçete edilmektedir. Bununla birlikte bilinçsiz antibiyotik kullanımını engellemek için sadece hekiminiz tarafından önerilen antibiyotikleri kullanmanız gereklidir. Mukusun nedeni alerjik enfeksiyondan kaynaklıysa, Benadryl ya da Setirizin gibi alerjiyi kontrol eden ilaçlar önerilmektedir. Bunların yanında mukusun inceltilmesi ve akciğerlerden atılması için balgam söktürücü ilaçlar -bunların içinde özellikle şuruplar vardır- da mevcuttur. Sahip olunan hastalığın türü ve şiddeti, ilacın göstereceği etkide de farklılıklar görülmesine sebep olur. Bu sebeple doktorunuz altta yatan hastalığa bağlı olarak ilaç reçete eder.

Bunların yanında medikal tedavilere ek olarak bazı pratikler mukozayı yumuşatmak için işe yarayabilir:

• Bol su için,
• Buhar banyosu yapın,
• Soluduğunuz havayı devamlı nemli tutun,
• Tuzlu su ile gargara yapmaya çalışın,
• Ilık içecekler tüketin.

Doktora Ne Zaman Gitmeliyim?

Mukus üretimi, solunum sisteminin doğal bir parçasıdır. Ancak artan ve günlük yaşamı olumsuz ölçüde etkileyen mukus varlığında doktora görünmeniz gerekmektedir. Çünkü bu durum bir hastalığın habercisi olabilmektedir. Mukusun rengi berrak, sarı veya yeşil ise hastalığın seyrini görmek için diğer belirtileri de birkaç gün izleyip duruma göre doktora gitmeniz, hastalığı teşhis etmede kolaylık sağlayabilmektedir. Ancak mukus kanlı veya siyahsa hiç beklemeden muayene olmanız büyük ölçüde önem taşımaktadır.

 

Sık Sorulan Sorular