Bel Fıtığı: Nedir, Belirtileri ve Tedavisi

• Nedir

  Omurgada bulunan disklerin taşması sonucu ortaya çıkan ve ağrılar yapan hastalığa bel fıtığı denilmektedir.
• Belirtileri

  Bel, bacak ve ayak bölgelerinde yaşanan ağrılar, bu hastalığın temel belirtileridir. Bunun yanında ayaklarda güçsüzlük, uyuşukluk ve yanma hissi de görülebilir.
• Nedenleri

  Genellikle travma yaratan bir ters hareket ile bel bölgesi zarar görür. Bunun yanında mesleksel çalışma düzeni de bu hastalığa neden olabilmektedir.
• Tedavisi

  Hastaların yüzde 85 gibi bir bölümü ameliyatsız tedavi olabilirken, yüzde 15 gibi bir bölümü için cerrahi işlem gerekebilir. Ameliyatsız tedavide ilaçlardan ve fizik tedavi yöntemlerinden faydalanılır.

Avicenna Hastanesi olarak bel fıtığı neden olur, belirtileri nelerdir ve tedavisi nasıl yapılır sorularının cevabına bu yazımızda yer verdik.

Bel Fıtığı Nedir?

Omurga, bir kilit mekanizması ile birbirine bağlı ve birlikte hareket eden omur kemikleri zinciridir. Omurlar arasında % 68’i sudan oluşan, disk adını verdiğimiz kıkırdağımsı yastıklar vardır. Hareket esnasında omurgaya binen yükün dengeli/orantılı dağıtılmasından sorumlu (bir çeşit amortisör) bu yastıkların esnekliklerini yitirmeleri, zorlama yaşamaları ve yırtılmaları ile ilerleyen süreç bel fıtığı nedir sorusunun yanıtı olur. Tüm bunlar aynı zamanda bel fıtığının sebepleri olarak da görülebilir.

Bel Fıtığı Belirtileri

Bel fıtığı belirtileri birbirlerine genel olarak benzerlik gösterse de, hastalığın ortaya çıktığı duruma göre farklılık gösterebilmektedir. Genellikle bel bölgesini zorlayan bir hareket ile meydana gelmektedir. Bu ters hareket diyebileceğimiz durum, kıkırdak yapısının önündeki bağ dokusunun yırtılmasına neden olur. Bu süreçte hastalar sadece bel ağrısı hissetmektedirler. Bel fıtığının belirtileri arasındaki en büyük belirti, hiç şüphesiz yoğun ağrı olarak karşımıza çıkar. Daha sonra hastanın yırtılan bağ dokusunun olduğu bölgeden kıkırdak dokusu, sinirlerin bulunduğu bölgeye taşma yapar ve sinirleri sıkıştırır. İşte burada bacak ağrısı yaşayanların çok sorduğu bel fıtığı belirtileri nelerdir sorusunun yanıtı bulunmuş olur. Sıkışmış olan sinir ucu noktası, genellikle gittiği yerde ağrı yapmaktadır. Bu da bacakta ve ayaklarda ağrı, uyuşma ve hatta yanma hissi doğurur. İlerleyen fıtık hastalıklarında ayaklarda güç kaybı, idrar yolları problemleri, dışkı problemleri ve hatta cinsel fonksiyon bozuklukları görülebilmektedir. Tüm bunlar yıllar içerisinde oluşabileceği gibi, çok kısa bir süre içerisinde de meydana gelebilmektedir.

Risk Taşıyanlar

Bu hastalık iş gücü kaybı yaratan hastalıklar arasında yüzde 25 gibi oldukça büyük bir paya sahiptir. Hastalığı yaşayan çalışanlar zaman zaman 6 ay kadar iş gücü kaybı yaşamaktadır. Bu hastalığa yakalanma oranı, bazı mesleklerde diğerlerine göre daha fazladır. Risk taşıyanlar genellikle ağır yükler taşıyanlar olarak bilinse de, sürekli araba sürenler ya da sürekli olarak masa başı iş yapanlar da, bu hastalığa yakalanma ihtimali oldukça yüksek olan insanlardır.

Bel Fıtığı Patlaması

Bel fıtığı patlaması, fıtığın şiddetini artırması anlamını taşımaktadır. Fıtık, kendisini dıştan saran yapının çok fazla dışarısına çıkmış ve omuriliğe ciddi bir baskı yapmaya başlamıştır. Bu baskı çok fazla olduğundan dolayı ağrılar artmış ve ilaçlarla ağrıları durdurmak mümkün olmayan hale gelmiştir. Böyle durumlarda fizik tedavi yöntemler denenmektedir. Kimi hastalar 4 ile 6 hafta içerisinde kendi kendilerine rahatlama yaşayabilirler. Kimi hastalar için iyi bir beyin cerrahi ve fizik tedavi uzmanı yeterli olabilir. Bu süreçte aktivitelerin seviyeleri azaltılabilir, ısı terapisi uygulanabilir ya da kimi ilaçlar denenebilir. Bazı fıtık patlaması yaşayan hastalar ise tüm tedavi yöntemlerine yanıt vermez ve tek çare olarak mikrocerrahi kalabilir.

Bel Fıtığı Ağrısı

Yaşanan yırtılma, bölgesel kimyasal bir süreci tetikleyerek bel fıtığı ağrısı yaşanmasına ve tutulmaya yol açar. Özelliğini yitirmiş, kolay yırtılır hale gelmiş kıkırdağı eski sağlıklı haline döndürmenin bu gün için bir tedavi yöntemleri yoktur.

Tanı ve Teşhis

Hastalığın tanı ve teşhis sürecinde, klinik muayene bulgularından faydalanılır. Klinik muayene bulgularından başka olarak da röntgen, MR, bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemlerinden yararlanılır. Bazı durumlarda EMG adlı sinirlerin fizyolojik testi istenebilir. Tüm bu test ve tetkikler aracılığıyla ağrı yaşayan hastaların tanı ve teşhis süreci tamamlanmış olur.

Bel Fıtığı Tedavisi

Hastaların genellikle yüzde 85’i cerrahi gerektirmez, ancak yüzde 15’inde kıkırdağımsı yastığın bir kısmı hemen yanından geçen sinir dokusunu hasarladığı için bel fıtığı ameliyatı önerilir. Ameliyat kararı bel ağrısı şiddeti veya MR’daki fıtığın büyüklüğüne göre değil, bası altındaki sinirde hasar olup olmadığına göre verilir. Sinir hasarı olmayan çok büyük bir fıtık izlenebilir veya felce doğru ilerleyen bir hastada küçük bir fıtık opere edilebilir. Bel fıtığı tedavisi sürecinde cerrahinin amacı bası altında yaralanmış ve hasar tamamlanırsa çalıştırdığı kaslara kalıcı felç gelecek olan sinir kurtarmaktır, bele yönelik bir düzeltme yapılmaz.

Bel Fıtığı Ameliyatı Sonrası

Cerrahi ameliyatta basıya bağlı oluşmuş hasarı onaramaz, basıyı kaldırır ve vücut siniri onarmaya başlar. Hasarlı sinirin tamiri 12 – 15 ay arası sürer. Bu süre sonrasında düzelme beklenmez. Ameliyat sonrası en önce ağrı kaybolur, ardından felç düzelir. En son uyuşukluk / hissizlik geçer. Başarılı cerrahilerin yüzde 2’sinde bel fıtığı ameliyatı sonrası bacak ağrısı devam edebilir, buna nöropatik ağrı (ezberlenmiş ağrı) denmektedir. Hastaların yüzde 4 – 7 arasında aynı seviyede fıtık tekrarlar. Anatomik özellikler gereği ameliyatta kıkırdak yastığın en iyi şartlarda %85’i boşaltılabilmektedir. Tekrarlama bu kalan %15’den ortaya çıkar. Tekrarlamanın omurları birbirine bağlayan kilit mekanizmasında bozulma ile birlikte arttığı bildirilmiştir. Bu nedenle tekrarlayan olgular da fıtık ameliyatının yanı sıra omurlar arasındaki bozulmuş kilit mekanizmasını sabitlemeyi amaçlayan stabilizasyton ameliyatı da (halk arasındaki adları ile platin / vida ameliyatı) gerekebilir.

Sıkça Sorulan Sorular