Bel kayması, üst taraftaki omurun alt taraftaki omurun üzerinden öne doğru kayması olarak tanımlanabilir. Omurga kayması olarak da bilinmektedir. Genellikle yaşlanmaya ve yıpranmaya bağlı olarak ortaya çıkar. Avicenna Ataşehir Hastanesi Beyin ve Sinir Cerrahisi (Nöroşirürji) Bölümü uzman hekimleri, omurga kayması olarak da bilinen bel kayması hastalığı hakkında merak edilenleri anlattılar.
[trnebanner]
Bel Kayması Nedir?
Omurga, birbiri üzerine dizilmiş bir dizi kemikten oluşmaktadır. Servikal omurgada yedi, torasik omurgada 12, lomber omurgada beş kemik bulunur. En aşağı kısımda da sakrum ve kuyruk sokumu kemiği bulunmaktadır. Bu kemikler, bir dizi disk ile korunur. Diskler, yürüme, kaldırma ve dönme gibi günlük aktiviteler esnasında gelen şokları emerek kemikleri korumakla görevlidir.
Her disk, iki parçadan oluşmaktadır. Birisi jelimsi iç kısım, diğeri de sert dış halka kısım. Yaralanma, yıpranma ya da yaşlanma gibi nedenlerle, diskin içindeki kısım dış halkanın dışarısına çıkmaya başlar. Bu duruma bel kayması ya da omurga kayması denir. Bu durum ağrılara ve rahatsızlıklara neden olur. Kaymış disk, omurilik sinirlerinden birisini sıkıştırdığında, etkilenen sinir boyunca uyuşma ya da ağrı hissi oluşur. Bu durumun ciddileşmesi, bel kayması ameliyatı ihtiyacını ortaya çıkarabilir.
Bel Kayması Belirtileri Nelerdir?
Omurganızın boyundan bele kadar herhangi bir yerinde disk kayması olabilir. Bel bölgesi, disk kayması için en uygun bölgedir. Omurilik, çok sayıda sinir ve kan damarı barındırır. Omurga kayması, bu sinirlere ve kan damarlarına baskı uygulayabilir. Omurga kayması belirtileri şunlardır:
- Vücudun herhangi bir yerinde ağrı ve uyuşma
- Kollara ve bacaklara uzanan ağrı
- Geceleri ya da belli başlı hareketleri yaptığınızda artan ağrı
- Ayaktayken ya da belli bir pozisyonda otururken artan ağrı
- Kısa bir mesafe bile olsa yürürken ağrı
- Kas zayıflaması
- Etkilenen bölgelerde karıncalanma, yanma, uyuşma ya da ağrı
Ağrının türü, kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Ağrılar, kaslarınızı kontrol etme becerinizi etkilemeye ve uyuşma gibi sonuçlar doğurmaya başlarsa, doktorunuza görünmeniz gerekmektedir.
Bel Kayması Neden Olur?
Bel kayması, omurgayı koruyan diskin dış halkasının zayıflamasıyla ya da yırtılmasıyla meydana gelir. Bunun sonucunda, diskin içindeki yumuşak kısım, dış halkanın dışına kayar. Bu durum yaşlılıkla birlikte ortaya çıkabileceği gibi, yanlış yapılan bir hareket sonucunda da ortaya çıkabilir. Genellikle bir nesneyi kaldırmak için yapılan bir harekete bağlı oluşur. Sürekli bir şeyleri kaldırma gerektiren, fiziksel olarak zorlu bir iş yapıyorsanız, bel kayması riski altında olabilirsiniz.
Fazla kilolu bireyler de disk kayması için yüksek risk altındadır. Kas güçsüzlüğü ve hareketsiz bir yaşam da omurga kaymasının nedenleri arasındadır. Yaşlandıkça, disk kayması yaşama ihtimaliniz artış gösterir. Bunun sebebi, yaşlılığa bağlı olarak disklerin içindeki jelimsi koruyucu içeriğin kaybedilmeye başlamasıdır. Bu da çok daha kolay kayma yaşanmasına neden olur. Omurga kayması, erkeklerde kadınlara oranla daha fazla görülmektedir.
Bel Kayması Teşhisi
Doktorunuz, ilk olarak size bir fizik muayene yapacaktır. Fizik muayene esnasında, ağrının nedenini araştıracak ve bir teşhis koymaya çalışacaktır. Sinir fonksiyonlarınızı ve kas gücünüzü incelerken, etkilenen bölgeyi hareket ettirip, dokunurken ağrı hissedip hissetmediğinizi soracaktır. Öte yandan doktorunuz, tıbbi geçmişinizi ve semptomlarınızı öğrenmek isteyecektir. Ağrıların ilk ne zaman başladığını soracak ve hangi aktiviteler esnasında ağrılarınızın kötüleştiğini öğrenmeye çalışacaktır. Fizik muayene sonrası doktorunuz, sizden görüntüleme testleri yaptırmanızı isteyecektir. Görüntüleme teknikleri, doktorun omurgayı ve kasları görmesini sağlayarak, hasarlı bölgenin tespit edilebilmesini sağlayacaktır.
Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen ve ciddi şekilde kaymış bir disk, kalıcı sinir hasarına neden olabilir. Oldukça nadir görülse de kaymış disk, bel ve bacaklarınızdaki kauda ekina sinirlerine giden sinirleri kesebilir. Böyle bir durumda bağırsak ve mesane kontrolü kaybı yaşanabilmektedir. Diğer diğer uzun vadeli komplikasyon da, kaymış diskin sinirleri sıkıştırması sonucu oluşan uyluk, bacak ve rektum çevresindeki his kaybıdır. Bel kayması zamanla daha da kötüleşebilir. Bir zamanlar bel kaymasına rağmen yapabildiğiniz aktiviteleri, bir süre sonra yapamaz hale gelebilirsiniz.
Bel Kayması Tedavisi
Omurga kaymasının çok sayıda farklı tedavisi bulunsa da, en net tedavi bel kayması cerrahisi olarak bilinir. Hangi tedavinin seçileceği, kaymanın düzeyine bağlıdır.
Çoğu insan, özellikle sırt ve bel çevresindeki kasları güçlendiren egzersizler yaparak, omurga kayması ağrılarını giderebilmektedir. Bir fizyoterapist, ağrılarınızı azaltacak ve sırtınızı güçlendirecek egzersizler yapmanızı önerebilir.
Ağrı kesici kullanmak ve ağrıları artıracak aktivitelerden uzak durmak da geçici bir seçenektir.
Bel kayması yaşayan insanlar genel olarak tüm fiziksel aktivitelerden kaçınmaya çalışsalar da, bu durum kas güçsüzlüğüne ve eklem sertleşmesine yol açacaktır. Bu yüzden cazip gelmese de yürüyüş yapmak ve düşük enerji gerektiren aktivitelerde bulunmak çok önemlidir. Hastaların fiziksel olarak aktif kalmaya devam etmesi, hastalığın ilerlememesi açısından elzemdir.
Doktorunuz, reçetesiz satılan ağrı kesicilerin yeterli gelmemesi durumunda, daha etkili ilaçlar reçete edebilir.
Ağrıların 6 hafta içerisinde geçmemesi ve omurga kaymasının kas fonksiyonlarını etkilemesi sonucunda doktorunuz, bel kayması ameliyatı önerebilir. Ameliyatta, diskin hasar gören ya da dışarı çıkan kısmı, diskin tamamı alınmadan çıkarılabilir. Bu işleme mikrodiskektomi adı da verilmektedir.
Daha ağır seyreden vakalarda doktorunuz, hasar gören diski yapay bir disk ile değiştirebilir. Bir diğer yöntem de, hasar gören diski çıkartmak ve omurları birbirine kaynaştırmaktır.
Disk kayması yaşayan çoğu insanın, konservatif tedavi (Bekle, gör, tedavi et) ile iyileştirilebildiği bilinmektedir.
Disk Kaymasını Önlemek Mümkün Müdür?
Belde kayma ve kireçlenme problemini direkt olarak önlemek mümkün olmasa da, omurga kayması geliştirme risklerini azaltabilecek çeşitli adımlar atabilirsiniz. Bu adımlar genel olarak şunlardır:
- Bir şeyi kaldırırken doğru teknikleri uygulayın. Squat denilen pozisyona oturarak, ağırlığın belinize değil, bacaklarınıza yüklenmesini sağlayın.
- Olmanız gereken kiloda kalmaya çalışın.
- Uzun saatler boyunca oturmamaya dikkat edin. Ara ara ayağa kalkın ve gerinme hareketleri yapın.
- Sırt, bacak ve karın kaslarınızı güçlendirecek sporlar ya da egzersizler yapmaya çalışın.
Sıkça Sorulan Sorular
2 derece bel kayması nedir?
Derece 2 ve üzerindeki bel kaymalarında bel ağrısının dışında bacaklarda ağrı, uyuşma, kasılma, yol yürüme mesafesinde kısalma, bacaklarda ve ayaklarda güç kaybı gibi belirtiler görülür.
Belin kaydığını nasıl anlarız?
Dinlenme esnasında belirti göstermeyen stres kırığına bağlı olarak meydana gelen bel kayması, bel ve kalça ağrısı olarak kendini belli eder. Bazı durumlarda kaslarda gerilme hissi, güçsüzlük, bacaklarda hissizlik ve yürüme güçlüğü gibi belirtiler de baş gösterir.
