Bronşiolit Nedir?
Çocuklarda sık görülen hastalıklardan birisi olan bronşiolit, akciğerlerde bulunan küçük havayollarının iltihaplanması durumudur. Normal akut üst solunum yolları enfeksiyonu türlerine göre biraz daha fazla nefes darlığı yarattığı için ailelerin genel olarak korku duyduğu bir hastalıktır. Sıklıkla 2 yaş ve altındaki çocuklarda özellikle de 3 ile 6 aylık arasındaki bebeklerde meydana gelmektedir. 3 ile 6 aylık bebeklerin hastaneye yatmasına en çok sebep olan hastalıktır. Tüm bunlar bronşiolit nedir sorusunun yanıtını oluşturur. Hemen hemen her mevsimde görülebilen bu hastalık özellikle ekim ve mayıs gibi aylarda ciddi artış gösterir. Bronşiolit genellikle virüsler tarafından çocuklarda başlar. Hastalanan çocukların hemen hemen yarısı RSV adı verilen respiratuar sinsityal virüs kapmıştır. Öte yandan rinovirus, parainfluenza, adenovirüsler ve grip virüsü de bronşiolit yaratmaktadır. Hastalanan çocukların yüzde 90 gibi bir bölümünün ailesinde bu ve benzeri bir virüs hastalığı öyküsü bulunmaktadır.
Akut Solunum Yolu Enfeksiyonu
En sık süt çocuğunda gözlenen bir alt solunum yolu enfeksiyonu olarak karşımıza çıkar. Akut solunum yolu enfeksiyonu, küçük hava yolları çeperinde bulunan epitel hücrelerinde ödem ve nekroz, artmış mukus yapımı ve bronkospazm ile karekterizedir. Septom ve bulgular tipik olarak rinit (nezle), taşipne, hırıltı, öksürük, raller aksesuvar kas kullanımı, grip, sinüzit, faranjit, akut faranjit (tonsilit), pnömoni(zatürre) ve burun kanadı solunumudur. Çeşitli virüsler buna neden olabilir. En sık respiratuvar sinsisyal virüs (RSV) gözlenir. Diğer virüsler ise metapneumovirus, influenza, adenovirüs ve parainfluenzadır.
Akut Bronşiolit
RSV en sık aralık ve mart aylarında görülür. Çocuklarda hayatın ilk 2 yılında yüzde 90 oranında enfekte olma durumu ile karşılaşılır. RSV ile enfeksiyon uzun süreli koruyucu immünite sağlamaz. Reenfeksiyon sıktır ve ömür boyu sürebilir. RSV enfeksiyonu düşük sosyaekonomik durumda olan ailelerde, çok sık sigara içilen ve anne sütü almayan bebeklerde daha sık görülmektedir. Akut bronşiolit bazı bebeklerde ağır geçirebilir, bunlarda solunum yetersizliği, apne, intravenöz hidrasyon ihtiyacı, oksijen ve mekanik ventilasyon gereksinimi doğabilir. Genel olarak ağır bir hastalık süreci atlatma ihtimalı olan ve buna karşı hastaneye yatırılması gereken bebekler şu şekilde sıralanabilir:
- Toksik genel görünüm
- Prematürite
- Taşipne
- Çocuğun 12 haftadan küçük olması
- Pulse oksimetre ile % 90’ın altında olması oksijen satürasyon
- Radyolojik olarak atelektazi saptanması
- Altta konjenital kalp hastalığı veya kronik akciğer hastalığı yatması
- Klinik olarak apne, bradikardi veya taşikardi saptanması
- Hidrasyon ihtiyacı olması
Bronşiolit Tanısı
Hastanın yaşı, hikayesi ve fizik muayene bulguları bronşiolit tanısı koyulması için yeterli olmaktadır. Bronşiyolit karşımıza viral üst solunum yolu enfeksiyonu semptomları izleyerek nezle, öksürük, hışıltı ve taşipne ile özellikle kış aylarında ortaya çıkar. İnleme burun kanadı solunumu, subkostal ve interkostal çekilmeler ciddi olgularda gözlenir. Kesin bronşiolit tanısı ve virüsün izolasyonu veya nazaofarengeal sekresyonalarda virüs antijenin gösterilmesiyle olur. Radyografi hastaneye yatmış bir hastada istenen iyileşme sağlanamazsa yapılmalıdır. Radyolojik olark çift taraflı hava fazlalığı, yama tarzı dansiteler ve diafragmada düzleşme görülebilir. Bronşiyolitli olgularda hipoksemiyi güvenli bir şekilde saptayan ”pulse oksimetri” yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu yatan hastada yoğun bakım ve mekanik ventilasyon gereksinimini önceden belirler.
Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu Tedavisi
Genellikle destekleyici üst solunum yolu enfeksiyonu tedavisi uygulanır. Tedavinin ana noktası oksijenizasyonu sağlamaktır. Bronkodilatatör ajanlarının kullanımı pek fazla yararı olmadığı görülmüştür. Halen birçok merkezde nebulize bronkodilatatör kullanılmaktadır. Kortikosteroid kullanımı tartışmalıdır. RSV protein sentezini önleyen ribavirin, ağır RSV bronşiyoliti geçiren bebeklerde, oksijen saturasyonda yükselme, hastanede yatış süresinde kısaltma mekanik ventilasyona ihtiyacında azaltma yaratır. Hastalığa dair genel tedavi ilkeleri ise şu şekilde sıralanabilir:
- Hidrasyonun sağlanması
- Hava yolunun açık tutulması
- Ateş varsa antipiretik kullanılması
- Üst solunum yolu enfeksiyonu ilaçları kullanılması
- Apne monitorizasyonu sağlanması
Bronşiolit durumunda tedavide:
- Ventilasyon ve oksijenizasyonu monitörize etmek
- CO2 satürasyon , kapiller ve/veya arteryelk kan gazı ölçümü
- Oksijen vermek
- Bronkodilatör kullanımı
Solunum yetmezliği yaşatan bronşiyolit durumunda:
- Yoğun bakımda kortikosteroid
- Mekanik ventilasyon kullanmak gerekmektedir.
Çocuklarda Sık Üst Solunum Yolu Hastalıklarından Korunma Yöntemleri
Çocukları sık sık hasta olan aileler, çocuklarda sık üst solunum yolu hastalıklarından korunma yöntemleri hakkında ciddi araştırmalar yaparlar. Bu ailelerin önce bu hastalık türlerini iyice anlamaları gerekir. Kış hastalıklarının oldukça büyük bir bölümünü virüslere bağlı hastalıklar oluşturur. Kış aylarının gelmesiyle havalar soğur ve insanlar daha toplu ve sıkışık alanlarda yaşamaya başlarlar. Bu tarz ortamlarda virüsler yayılır ve özellikle çocukların bu virüslere maruz kalması artar. Havaların soğuması, virüslerin cansız yerlerde 48 ile 72 saate kadar hayatta kalmasına neden olur. Virüsler temas ve damlacık denilen yöntemlerle bulaşır. Ailelerin bu konuda bilinçli olması gerekmektedir. Çocuklarda sık üst solunum yolu hastalıklarından korunma yöntemleri listesinin başında hiç şüphesiz el hijyeni gelir. Çocuklar genel olarak etrafa dokunmayı ve keşfetmeyi severler. Özellikle sosyal alanlarda bulunan çocukların sık sık el temizliklerinin sağlanması gerekir. Öte yandan virüsler öksürme, aksırma gibi bulaşabildiği gibi, yakın mesafeden konuşma ile bile geçebilmektedir. Bu noktada ailelerin, çocuklarını hasta insanlardan uzak tutmaları büyük önem taşır.
Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu Çocuklarda Hangi Boyutlarda Yaşanır
Çocuğu olan ailelerin merak ettiği bir konu da, üst solunum yolu enfeksiyonu çocuklarda hangi boyutlarda yaşanır sorusudur. Kış ayları geldiği zaman bir üst solunum yolu enfeksiyonu küçük bir çocukta basitçe yaşanıp atlatılırken, yeni doğmuş bir bebekte pnömoni (zatürre) ya da bronşit yaratabilmektedir. Bunun sebebi, yenidoğan bebeklerin bağışıklık sistemi seviyelerinin düşük oluşudur. Bu nedenle yenidoğan bebekleri olan ailelerin, virüslere karşı iki kat daha fazla dikkat göstermesi gerekmektedir. Yine bağışıklık sistemi zayıf olan biraz daha büyük çocuklar ve alerjisi bulunan çocuklar da hastalıkları ileri seviyelerde yaşama riski altındadır. Çünkü alerjisi olan çocukların üst solunum yolu daralma gösterir ve tıkanma yaşanabilir.
Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu İlaçları
Hastalıkların tedavisinde elbette üst solunum yolu enfeksiyonu ilaçları kullanılmaktadır. Bu konuda aileler kendi kendilerine üst solunum yolu enfeksiyonu antibiyotik isimleri öğrenerek, doktorlara baskı yapmamalıdır. Çocukların tedavisinde hangi ilaçların kullanılacağını en iyi doktorlar bilirler ve doktorların vermediği antibiyotikler kendi kendine asla kullanılmamalıdır. Hastalıkların nasıl bulaştığını iyi bilmek, antibiyotik kullanımı konusunda doktorların yönlendirmelerinin dışına çıkmamak, gereksiz yere ilaç kullanmamak, çocuklarımızın ateşlerini ölçmeyi ve düşürmek için evde uygulanabilecek bazı teknikleri bilmek hem çocukların çocukluklarını daha rahat geçirmelerini hem de ailelerin daha rahat bir dönem yaşamalarını sağlar.
Soğuk Algınlığı ve Grip Farkları
Ailelerin çocuklarında hangi hastalığın olduğunu keşfetmesi ve bu hastalık sık tekrarlanıyorsa, çocuğun yaşam tarzında değişikliğe gitmesi gerekmektedir. Bu noktada soğuk algınlığı ve grip farkları iyi bilinmelidir.
- Soğuk algınlığı ateş yapmaz, grip ateş yapar
- Soğuk algınlığı baş ağrısı zaman zaman yapar, gripte ise daha yoğun baş ağrısı olur
- Üst solunum yolu enfeksiyonu hapşırık yapar, gripte ise fazla gözlenmez
- Soğuk algınlığı hafif öksürük yaparken, gripte çok daha fazla öksürük görülür
- Soğuk algınlığı çocuklarda az seviyede yorgunluk yaparken, grip çocuklarda çok daha yoğun halsizliğe neden olur
- Soğuk algınlığı daha şiddetli, grip ise daha az boğaz ağrısına neden olur
Solunum Yolu Hastalıklarının Destekleyici Tedavisi
Solunum yolu hastalıklarının destekleyici tedavisi ile çocukların iyileşmesi sağlanabilir. Bu noktada çocuklarımıza bol sıvı tüketimini öğretmemiz oldukça büyük fayda sağlayacaktır. Yine ailesi tarafından sigara içilen ve sigara dumanına maruz kalan çocukların da çok daha sık hasta olduğu bilinmektedir. Çocuklarımızı sigara dumanından uzak tutmamız gerekmektedir. Burun temizliği ve aspire edilmesi oldukça büyük önem taşır. Çocukların tedavisinde bilinçsiz antibiyotik kullanımı, çocuğun genel sağlığına zarar verir. Antibiyotikler üst solunum yolu virüslerini öldürmez, sadece bakterileri öldürür. Öte yandan zararlı bakterilerin direnç geliştirmesine neden olur ve gerçekten antibiyotik ihtiyacının doğduğu durumlarda, ilaçların yetersiz kalmasına sebep olabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Bronşiolit nasıl bir hastalıktır?
Akciğerlerin küçük havayollarında tıkanıklığa neden olabilen iltihabi bir duruma bronşiolit denir.
Bronşiolit nedir nasıl geçer?
Çoğunlukla iyi huylu hastalıktır ve 1 ay içerisinde tamamen iyileşme gösterir. Ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar ile tedavi gerçekleştirilir. Eğer nefes almada güçlük sorunu varsa, nefes açıcı ilaçlar kullanılabilir.
Bebeklerde bronşiolit tedavisi kaç gün sürer?
Tipik olarak 2 – 3 hafta sürer.
