Çiçek Aşısı Nedir?
Çok uzun zamandır bilinen ve geniş yayılımı ile bulaşıcı bir hastalık olan çiçek hastalığı, kişiden kişiye solunum yolu ile bulaşır. Öldürücü hastalıklar arasında yer alan bu hastalık, variola virüsünden dolayı ortaya çıkmaktadır. İşte bu hastalık ve virüsten kurtulmak için çiçek aşısı geliştirilmiştir. Çiçek aşısı, tarihteki ilk aşı olarak bilindiği için ayrı bir öneme sahiptir. Canlı bir virüs aşısı olan çiçek aşısı, insanlık sağlığı adına büyük bir ilerleme olarak kabul edilmiştir. Aşının içeriğinde ise Vaccinia virüsü kullanılır.
Nasıl çiçek hastalığı su çiçeği hastalığı ile karıştırılıyorsa, çiçek aşısı da su çiçeği aşısı ile karıştırılmaktadır. Ancak bu iki hastalık ve aşı birbirinden oldukça farklıdır. Çiçek hastalığında meydana gelen kabarcıklar irinli ve derinli olurken, döküntüler ise hep tek tiptir. Su çiçeğinde ise farklı tipte döküntüler aynı anda meydana gelir. Çiçek hastalığındaki cilt döküntüleri ve kabarcıklar vücudunda pek çok yerinde görülürken, su çiçeği hastalığında ise kabarcıklar daha yüzeyseldir ve gövde kısmında görülür.
Çiçek Aşısının Koruyuculuk Süresi Ne Kadardır?
Çiçek aşısı, kişiyi 10 yılı aşkın bir süre boyunca çiçek hastalığından korur. Virüsün bulaşmasından sonraki ilk 4 gün içinde aşının yapılması gerekir ki koruyucu etki sağlasın. Aşı yaptıran bireylerde çiçek hastalığının belirtileri daha az görülür. Öte yandan aşı yaptıran kişiler, aşı yaptırmamış kişilere göre hastalığı daha az yayar.
Çiçek Aşısının Yan Etkileri
Bu aşının yan etkileri ağırdır ve pek çok kişide aynı yan etkiler meydana gelir. Aşının yan etkileri ciddi olduğu için, belirti göstermeyen kişilere aşı yapılması uygun değildir. Ancak hastalığı taşıyan kişilere, hastalığın daha çok tehlikeli olmasından dolayı aşı yapılması tavsiye edilir. Yan etkileri arasında ise; egzama, beyin iltihabı, beyin iltihabına bağlı olarak felç, görme kaybı, zeka geriliği ve hayati tehlike yaratabilecek enfeksiyonlar yer alır. Aynı zamanda yüksek ateş, lenf bezlerinde şişlik ve Vaccinia enfeksiyonu da diğer yan etkileridir.
Çiçek Aşısı Kontrendikasyonları
Bu aşı bazı gruplara yapılmamalıdır. Bu grupta yer alanlar aşağıda yer almaktadır:
- Gebeler
- İmmün yetmezliği olan kişiler
- HIV (+) olanlar
- Egzaması olan kişiler
- Tedavi esnasında immün baskılayıcı ilaç kullanan kişiler
Dünyada Çiçek Aşısı
1960’lı yıllarda yapılan aşılama kampanyaları ile birlikte karantinalar, çiçek aşısını yaygınlaştırmıştır. 1977 yılında Somali’de meydana gelen çiçek hastalığından sonra, 1980 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından çiçek hastalığının tamamen ortadan kalktığı açıklanmıştır. Bu tarihten itibaren çiçek hastalığı tanısı konulmamıştır. 1980 yılından itibaren de sivil kişilere çiçek aşısı uygulaması kaldırılmış ve 1983 yılına kadar yalnızca bazı ülkelerde sağlık çalışanlarına yapılmıştır. Bu tarihten sonra rutin olarak Amerikan askerlerine uygulanan aşı, son olarak 1990 yılında Körfez Savaşı’na katılan askerlere de uygulanmış ve ardından durdurulmuştur.
Dünya Sağlık Örgütü, hastalığa yol açan virüsün bilimsel kaynaklı araştırılması ve saklanması adına bir takım sınırlamalar koymuştur. Tüm dünyada ve ülkemizde de bu sınırlamanın ardından çiçek aşısının uygulamasına son verilmiştir. Günümüzde dünyanın hiçbir ülkesinde ne yetişkinlere ne de çocuklara aşı yapılır. Öte yandan çiçek aşısının ABD’de herkese yapıldığı düşüncesi yanlıştır. Aşı ABD’de yalnızca biyoterörizm saldırıdan kaynaklı çiçek hastalığına yakalanan kişileri tedavi edecek sağlık personellerine, hayvan bakımı endüstrisi laboratuvarında çalışan kişilere ve ABD ordusunda bulunan askerlere yapılmıştır. Hastalığa yakalananların bulaştırma ihtimali olduğundan dolayı da bir miktar aşı stoğu yapılmıştır.
Sıkça Sorulan Sorular
Çiçek aşısı hala yapılıyor mu?
1980 yılına kadar hemen hemen her ülkede düzenli olarak yapılırken, hastalığın sona erdiği açıklandıktan sonra tüm aşılama durdurulmuştur.
Türkiye’de çiçek aşısı yapılıyor mu?
Dünya Sağlık Örgütü tarafından sınırlandırma getirildikten sonra, tüm dünyada ve ülkemizde çiçek aşısının uygulamasına son verilmiştir.
Çiçek hastalığı hala var mı?
Çiçek hastalığı, çiçek aşısı sayesinde günümüzde tamamen ortadan kalkmıştır.
