Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan broşörde, hem hastalığı ayakta atlatanlar için hem de yatış endikayonu olan hastalar için favipiravir kullanımı önerilmişti. Fakat, bu ilacın mutlaka doktor gözetiminde kullanılmasının da altı çiziliyor. Hastada Covid-19 tespit edilmesiyle birlikte erkenden başlanması gerektiğinin altı çizilirken, doğru dozda kullanım da vurgulanıyor. Uzmanlar, avigan ve favipiravir gibi ilaçların, koronavirüs hastalığının ilerleyişini büyük oranda durduğunu ve yoğun bakım gerekliliğini büyük oranda azalttığını açıklamaktadır.
Favipiravir İlacı
Uzmanlar, favipiravir gibi ilaçların kullanım süreleri ve dozları konusundaki soru işaretlerine açıklık getirdiler. Bu kapsamda, birinci gün sabah ve akşam 8’er adet, ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşindi günlerde ise, sabah akşam 3’er adet kullanılması gerekmektedir. Hamilelerde ya da emziren annelerde favipiravir kullanımı tavsiye edilmiyor.
Hastalar, kaç doz aldıklarını broşürler üzerinden işaretleyebiliyor. Bu sayede takip etmesi kolaylaşıyor. Broşürlerde, olası yan etkilerin ortaya çıkması durumunda ya da koronavirüs kaynaklı şikayetlerin ilaca rağmen artması durumunda, mutlaka bir doktora görünmek gerektiğinin de altı çiziliyor.
Favipiravir Nedir?
Avigan ya da bilinen adıyla favipiravir, RNA virüslerine karşı Japon bilim insanları tarafından geliştirilmiştir. Antiviral bir ilaçtır. 2020’nin Şubat ayında Çin’de deneysel olarak Covid-19 hastalarında kullanımına başlanmıştır. İlk olarak 80 kişilik küçük bir grup üzerinde denenen ilaç, Covid-19 tedavisinde başarılı bulunmuştur. Bunun üzerine Çin’den yapılan açıklamalarda, hastalığı ayakta atlatan hastaların çok çabuk iyileşmesine, ağır hastalarda da yoğun bakım ihtiyacının azaldığına yönelik faydalar belirtilmiştir. Öte yandan Çin, ilacın normal şartlarda 11 gün süren tedavisinin 4 güne indirilebileceğinin de altını çizmiştir. Bunun üzerine ilk gün sabah akşam 8, devam eden günlerde de sabah akşam 3 hapa geçilmiştir.
Favipiravir Faydaları ve Zararları
Japonya’da üretilen bu ilaç, Çinli yetkililer tarafından ilk olarak 13 Mart tarihinde duyurulmuştu. İlacın virüse karşı etkili olduğunun altı çizilmiş ve deneyler yapılmıştı.
Daha sonra Çin tarafından 340 hasta üzerinde yapılan bir çalışmada, kayda değer bir başarı elde edildiği de açıklanmıştı.
Radyoloji görüntülemeleri sonucunda, bu ilacı kullanarak tedavi olan insanların yüzde 91 gibi büük bir bölümünde tam akciğer iyileşmesi tepit edilirken, ilacı kullanmadan iyileşenlerin yüzde 62’sinde tam akciğer iyileşmesi gözlemlendi.
Japonya’da Avigan olarak bilinen bu ilaç, daha sonra Japon doktorlar tarafından da önerilmeye başlandı. Fakat bir Japon yetkili, hastalığı ilerleyen hastalarda ilacın pek de işe yaramadığının altını çizmişti. Genel olarak sadece favipiravir için değil, bütün antiviral ilaçlar erken dönemde kullanıldığında tam etki göstermektedir. Bu yüzden, geç kalınan ve hastalığın ilerlediği hastalarda çok da etkili olmaması normal görülmelidir.
Favipiravir, ilk olarak grip (influenza) tedavisi için geliştirilen bir ilaçtır. Bu yüzden dünya genelinde koronavirüsü salgını karşısında kullanımından pek bir çekinde yaşanmadı.
Favipiravir Kullanımı Nasıldır?
Hastalar şu yolu izlemelidir:
- 1. gün sabah 8 hap, akşam 8 hap
- 2 – 5. günler arasında sabah 3 hap, akşam 3 hap
Kullanım süresi bu şekilde 5 gün olarak belirlenmiştir. İyileşme göstermeyen ağır hastalarda 10 gün kullanımı da mümkündür. Aç ya da tok karnına oral yoldan alınmalıdır.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda, embriyonik ölümlerle karşılaşılmıştır. Öte yandan teratojenisite bulgularıyla karşılaşıldığı için hamile veya hamilelik şüphesi bulunan kadınların kullanmaması gerekmektedir. Avigan ya da favipiravir, spermlerin içerisinde dağılmaktadır. Bu yüzden erkeklerin ilacı kullandıkları sürede ve kullandıktan sonraki 7 günlük süreçte kondom kullanması önerilmektedir. Bu risklerin doktorlar tarafından hastalara anlatılması gerekir.
Favipiravirin Yan Etkileri
Klinik deneylerle, düşük dozlarla yapılan çalışmalarda 500 hastadan 100’ünde advers reaksiyonlar oluşmuşur. Major advers reaksiyonlar, 24 hastada görülen kan ürik asit seviyelerindeki yükselme, 24 hastada diare, 9 hastada nötrofil seviyelerinde düşüş, 9 hastada AST seviyelerinde yükselme ve 8 hastada ALT seviyelerinde yükseliş görülmüştür.
- Covid-19 hastalarının bu ilacı iyi seviyelerde tolere edebildiği belirtilmiştir.
- Güvenle kullanılabilecek ilaçlar olduğu belirtilirken, kardiyotoksisite önemli bir yan etki olarak vurgulanmıştır.
- Retinotoksisite de önemli yan etkiler arasında kabul edilmiştir. Böyle bir durumla karşılaşılırsa, ilacın kullanımına ara verilmelidir.
Aşağıda, en sık karşılaşılan yan etkilerden en az karşılaşılan yan etkilere kadar tüm yan etkiler listelenmiştir:
- En yaygın: Mide bulantısı, Karın ağrısı
- Yaygın: Duygusal değişimler, baş ağrısı, diyare, bulanık görme, deri döküntüleri, kusma ve kaşınma
- Yaygın olmayan: Sinir, sersemleme, görme değişiklikleri, vertigo, kulan çınlaması, deride renk değişikliği, karaciğer fonksiyonu bozulması, alopesi, saç beyazlaması, duyusal gerçekleşen motor bozuklukları
- Az görülen yan etkiler: Pansitopeni, ürtiker, bronkospazm, konvülzyon, makulopati, kadiyomyopati, fulminan yetmezlik, hipoglisemi, annjiyoödem, psikoz, ekstrapiramidal problemler, işitme kaybı, kalp iletim bozuklukları
